Десетици илјади Палестинци се упатија кон северна Газа откако израелската војска соопшти дека стапил на сила договорот за прекин на огнот. Почетокот на израелската офанзива во Газа по нападот на Хамас на 7 октомври предизвика околу еден милион Палестинци да избегаат од северниот дел на регионот.

Првичното повлекување на израелските сили од делови од градот Газа, кое започна денес, го откри ужасниот обем на уништување на станбените области и клучната инфраструктура. Цели населби се сведени на урнатини, објави агенцијата Анадолу. Нивното преместување се одвива по таканаречената Жолта линија во Појасот Газа, во согласност со договорениот договор за прекин на огнот.

Tens of thousands of Palestinians are walking back to Gaza City as Israel's military begins its withdrawal following the ceasefire agreement.

Al Jazeera’s @TareqAzzoum is there, watching what he described as ‘an endless tide of humans.’ pic.twitter.com/vvjDc2tbIP

— Al Jazeera English (@AJEnglish) October 10, 2025

Меѓу најтешко погодените области е областа околу џамијата Саид Сијам во населбата Шеик Радван, во северна Газа.

🇵🇸🇮🇱 Gaza residents are returning to north after the partial Israeli withdrawal. pic.twitter.com/hZyCquixOY

— MAKS 25 🇺🇦👀 (@Maks_NAFO_FELLA) October 10, 2025

Станбените згради во областа или се целосно срушени или се структурно нестабилни и непогодни за живеење од тешкото артилериско гранатирање. Слична судбина го снајде и источниот дел од Шеик Радван, каде што се уништени цели блокови згради и се уништени главните патишта, според агенцијата.

Според достапните информации, израелската армија наводно извршила интензивни операции за рушење и бомбардирање во неколку населби, вклучувајќи го и претходно споменатиот Шеик Радван, пред да започне повлекувањето. Дополнителни снимки, исто така, документираат сериозни штети во областа Ал-Наср, северозападно од градот, каде што илјадници домови се уништени или напуштени.

Според извештаите на израелските медиуми, израелската армија денес започна постепено повлекување на своите трупи од Појасот Газа. Се очекува повлекувањето до локациите наведени во планот на американскиот претседател Доналд Трамп за завршување на војната да биде завршено во рок од 24 часа.

Марк Закерберг наводно почнал да работи на ранчот Кулау, неговиот простраен имот од 1.400 хектари на хавајскиот остров Кауаи, уште во 2014 година. Се вели дека проектот вклучува засолниште со сопствени резерви на енергија и храна, иако на столарите и електричарите што работеле на локацијата им било забрането да разговараат за тоа со договори за доверливост. Целиот проект бил заштитен од погледот на блискиот пат со ѕид висок речиси два метри, објавува Би-Би-Си.

На прашањето минатата година дали гради бункер за судниот ден, основачот на Фејсбук одговорил отсечно: „не“. Тој објаснил дека подземниот простор од 4.500 квадратни метри е „само мало засолниште, како подрум“. Сепак, тоа не ги спречило шпекулациите, ниту неговата одлука да купи 11 имоти во населбата Кресент Парк во Пало Алто, Калифорнија, каде што наводно додал подземен простор од 7.000 квадратни метри. Иако неговите градежни дозволи споменуваат подруми, некои соседи го нарекуваат бункер.

Слични приказни се раскажуваат и за други технолошки лидери, пренесува медиумот, од кои некои наводно купиле парцели со подземни простори подготвени да се претворат во луксузни бункери од повеќе милиони долари. Рид Хофман, коосновачот на LinkedIn, зборуваше за „осигурување од апокалипса“, тврдејќи дека околу половина од супербогатите го имаат, а Нов Зеланд е популарна дестинација. Прашањето е – дали навистина се подготвуваат за војна, ефектите од климатските промени или некоја друга катастрофа за која останатите од нас сè уште не знаеме, пишува медиумот.

Во последниве години, напредокот во вештачката интелигенција (ВИ) само го зголеми тој список на потенцијални закани. Многумина се длабоко загрижени за брзината со која се развива технологијата. Меѓу нив наводно е Илја Сутскевер, главен научник и коосновач на OpenAI. До летото 2023 година, тој стануваше сè поубеден дека научниците се на работ на развој на вештачка општа интелигенција (АГИ) – точката во која машините ќе достигнат човечка интелигенција. Тој наводно предложил компанијата да ископа подземен бункер за своите врвни научници пред таквата технологија да биде пуштена во светот. „Дефинитивно ќе изградиме бункер пред да ја објавиме вештачката интелигенција“, наводно рекол тој.

Ова фрла светлина врз еден чуден факт: Многу од водечките компјутерски научници и лидери во технологијата, кои напорно работат на развој на високо интелигентна вештачка интелигенција, исто така се длабоко исплашени од тоа што технологијата би можела да направи еден ден.

Технолошките лидери тврдат дека вештачката интелигенција е неизбежна. Шефот на OpenAI, Сем Алтман, во декември 2024 година изјави дека таа ќе дојде „порано отколку што мислат повеќето луѓе во светот“. Сер Демис Хасабис, коосновачот на DeepMind, го предвиде доаѓањето на вештачката интелигенција во следните пет до десет години, додека основачот на Anthropic, Дарио Амодеи, минатата година напиша дека „моќната вештачка интелигенција“ би можела да биде со нас уште во 2026 година.

Други, сепак, се скептични. „Научната заедница вели дека технологијата на вештачката интелигенција е неверојатна, но не е ни блиску до човечката интелигенција“, вели Дама Венди Хол, професорка по компјутерски науки на Универзитетот во Саутемптон. Бабак Хоџат, главен технолог во Когнизант, се согласува, велејќи дека тоа ќе бара серија „фундаментални откритија“. Малку е веројатно дека вештачката интелигенција ќе се појави преку ноќ; тоа е технологија што брзо се развива. Но, идејата ја возбуди Силиконската долина бидејќи се смета за претходник на нешто уште понапредно: ASI, или вештачка суперинтелигенција, што ја надминува човечката интелигенција.

Утопија или дистопија?

Застапниците на AGI и ASI се речиси евангелистички настроени кон нивните придобивки. Тие тврдат дека ќе најдат лекови за смртоносни болести, ќе ги решат климатските промени и ќе измислат бесконечни залихи на чиста енергија. Елон Маск дури тврдеше дека суперинтелигентната вештачка интелигенција би можела да воведе ера на „универзални високи приходи“. „Секој ќе има најдобра здравствена заштита, храна, домашен транспорт и сè друго. Одржливо изобилство“, рече тој.

Секако, постои и застрашувачка страна, пишува Би-Би-Си. Што ако технологијата биде киднапирана од терористи и искористена како оружје? Или ако одлучи дека човештвото е проблем и нè уништи? „Ако е попаметно од вас, тогаш мора да го контролираме. Мора да можеме да го исклучиме“, предупреди Тим Бернерс Ли, креаторот на Светската мрежа.

Владите преземаат некои чекори. Во САД, тогашниот претседател Бајден издаде извршна наредба во 2023 година со која се бара од компаниите за вештачка интелигенција да ги споделат резултатите од безбедносните тестови со владата. Во Велика Британија, беше основан Институтот за безбедност на вештачката интелигенција за подобро разбирање на ризиците.

Нил Лоренс, професор по машинско учење на Универзитетот во Кембриџ, верува дека целата дебата е бесмислена. „Поимот за општа вештачка интелигенција е апсурден како и поимот „вештачко општо возило““, тврди тој. За него, зборувањето за вештачка интелигенција е одвлекување на вниманието од вистинските проблеми. „Големата загриженост е што сме толку зафатени со големите технолошки наративи за вештачката интелигенција што ги пропуштаме начините на кои треба да ги подобриме работите за луѓето“. Сегашните алатки за вештачка интелигенција се добри во препознавањето на шемите, но тие не „се чувствуваат“, без разлика колку се убедливи нивните одговори.

Фото. ёпринтскрин

Папата Лав XIV ги избра Турција и Либан за првото меѓународно патување на својот понтификат. Се очекува папата да се фокусира на мирот на Блискиот Исток, да се сретне со политичките лидери и да ја покаже својата поддршка за христијаните во регионот за време на патувањата.

Првиот американски папа ќе биде во Турција од 27 до 30 ноември, а потоа во Либан од 30 ноември до 2 декември. Додека е во Турција, папата ќе ја одбележи 1.700-годишнината од Никејскиот собор, важен црковен собир каде што беа изразени христијанските верувања.

„Никејскиот симбол на верата“ сè уште се рецитира во црквите низ целиот свет денес. Ватикан соопшти дека Лав ќе отпатува во градот Изник, модерното име за поранешниот град Никеја, за годишнината. Додека е во Турција, се очекува да се сретне со Вселенскиот патријарх Вартоломеј, духовниот водач на околу 300 милиони источноправославни христијани.

Папата рече дека неговото патување во Либан ќе биде можност да се донесе „порака за мир на Блискиот Исток во земја која толку многу страдала“ и дека ќе се обиде да нагласи „мир и надеж“ додека е во земјата.

Деталниот распоред на неговото патување сè уште не е објавен, но странските патувања се можност папата да ја покаже својата мека моќ преку обраќање до политичките лидери во земјата, средби со црковни водачи и луѓе од различни религии, а истовремено да обезбеди поддршка на локалната католичка заедница.

„Го поздравуваме овој историски настан со голема радост и обновена надеж. Се надеваме дека оваа посета на Либан ќе донесе мир и стабилност и ќе биде знак на единство за сите Либанци, христијани и муслимани, во оваа критична фаза од историјата на нашата нација“, објави Либанскиот совет на католички патријарси и епископи.

Фото: ЕПА