Свет
ОН: Џихадистите раселиле речиси половина милион луѓе во Мозамбик

Високата комисија на Обединетите нации за бегалци (УНХЦР) во понеделникот соопшти дека џихадистичките напади во северниот дел на Мозамбик предизвикале најмалку 424.000 луѓе да ги напуштат своите домови, уништувајќи го регионот кој штотуку започнал да закрепнува од циклонот Кенет во 2019 година, пренесува „Ројтерс“.
УНХЦР предупреди дека конфликтот може да се прошири и надвор од Мозамбик и да создаде уште поголем бегалски бран.
„Ова е ситуација која започнува во една земја, но ако сите земји не се здружат за да се справат со неа и чекаат премногу долго, таа може да се прошири во подрегионот“, изјави шефот на УНХЦР за Јужна Африка, Валентин Тапсоба.
Високиот комесар на ОН за човекови права, Мишел Башелет, минатиот месец ја нарече ситуацијата во Мозамбик очајна и рече дека е од витално значење за локалните власти да се погрижат хуманитарните агенции да имаат безбеден и непречен пристап за да обезбедат помош и заштита на животите, особено во екот на пандемијата на коронавирус.
Башелет рече дека ОН веруваат дека илјадници се заробени и се кријат во северниот дел на Мозамбик, протерани од своите домови од насилствата на исламистичкиот бунт, преплашени од убиствата, сексуалното малтретирање, киднапирањата и присилното регрутирање од страна на вооружени групи.
Во Северен Мозамбик има милијарди долари во резерви на нафта и гас, големи меѓународни корпоративни напори за пристап до тие ресурси, голем број осиромашени локални жители и џихадистички бунт што започна како народно востание пред неколку години, а потоа се развија врските со Исламска држава и нападите добија подивјачки карактер.
Масовните обезглавувања и суровите напади врз селаните во ноември привлекоа повеќе меѓународно внимание кон бунтот, што стана пресилно за да може да го потиснат владата на Мозамбик или странските безбедносни компании.
Владата на Мозамбик во петокот објави меѓународен апел за средства за помош на бегалците од северниот дел на регионот Кабо Делгадо. Според Тапсоба, УНХЦР има само една третина од 19,2 милиони долари потребни за да ги нахрани и засолни бегалците во 2021 година, и предвиде дека претстојната дождовна сезона ќе ја претвори веќе тешката ситуација во кошмар.
Лидерите на Зимбабве, Јужна Африка и Боцвана се сретнаа во главниот град на Мозамбик, Мапуто, во понеделникот за да разговараат за соработка против бунтот.
Танзаниските безбедносни сили кон крајот на ноември објавија дека ќе почнат заеднички операции со Мозамбик како одговор на октомврискиот напад врз едно село во Танзанија со дивеење на бунтовниците од Кабо Делгадо.
Минатата недела американските власти изјавија дека се загрижени поради влошената безбедносна состојба во Мозамбик и понудија американска помош за ограничување, деградирање и пораз на џихадистите. Руски платеници наводно се веќе на терен и претрпеле значителни жртви во борбите со бунтовниците.
Претседателот на Мозамбик, Филипе Нјуси, сè уште официјално нема побарано воена поддршка од другите нации против милитантите, кои имаат околу 3.000 борци. Многу од бегалците од Кабо Делгадо заминаа јужно во Пемба, пристанишен град со население од 205.000 жители, кој сега е домаќин на над 130.000 раселени лица.
Властите во Пемба изјавија дека притисокот врз здравствената, санитарната и транспортната инфраструктура станува огромен предизвик и предупредија дека на нивните преоптоварени полициски сили им недостасува работна сила за да ги отстрани терористите од бегалците што доаѓаат.
Локалните жители во понеделникот изјавија за Франс прес дека луѓето кои пристигнуваат со товарни бродови од северен Мозамбик едноставно ја подмитуваат полицијата и влегуваат во Пемба без безбедносни проверки.
„Тие го нападнаа моето село и ја грабнаа ќерка ми. Дојдов во Пемба и ме пречека едно семејство овде. Сè уште не сум заборавил што се случи. Не спијам. Ме боли главата. Мислам дека треба да ја запрат оваа војна “, изјави бегалец за „Франс прес“.
Резервите на гас во Мозамбик се толку важни што беа еден од ретките исклучоци во политиката на Велика Британија за прекин на проектите за нафта и гас во странство во борба против климатските промени, објавени од премиерот Борис Џонсон во понеделникот.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Доделена Нобеловата награда за физика

Американските научници Џон Кларк, Мишел Деворе и Џон Мартинис ја освоија Нобеловата награда за физика за 2025 година за „експерименти што ја открија квантната физика во акција“, овозможувајќи развој на следната генерација дигитални технологии.
„Воодушевен сум. Секако, никогаш не ми падна на памет дека ова може да биде основа за Нобелова награда“, рече Кларк во на телефонска прес-конференција за да ја прослави Нобеловата награда.
„Зборувам на мобилен телефон и претпоставувам дека и вие зборувате, а една од основните причини зошто мобилниот телефон работи е целата оваа работа“, додаде Кларк.
„Овогодинешната Нобелова награда за физика обезбеди можности за развој на следната генерација квантна технологија, вклучувајќи квантна криптографија, квантни компјутери и квантни сензори“, се вели во соопштението на Комитетот за доделување на Нобеловата награда.
Квантните механички однесувања се добро проучени на ниво на неверојатно мали атомски и субатомски честички, но често се сметаат за бизарни и неинтуитивни во споредба со класичната физика и нејзините многу поголеми размери.
Квантната механика ѝ овозможува на честичката да се движи директно низ бариера користејќи процес наречен тунелирање. Штом се вклучени голем број честички, квантно-механичките ефекти обично стануваат занемарливи. Експериментите на лауреатот покажаа дека квантно-механичките својства можат да се конкретизираат на макроскопска скала.
Фото: ЕПА
Свет
Градоначалничка на германски град тешко повредена во напад со нож

Новоизбраната градоначалничка на германскиот град Хердек, социјалдемократката Ирис Шталцер, е тешко повредена во напад со нож, објавија германските медиуми.
Според полицијата, Шталцер претрпела повеќекратни убодни рани, а во градот во Северна Рајна-Вестфалија е во тек голема полициска операција, пишува германскиот „Шпигел“.
Деталите за нападот и идентитетот на сторителот засега се непознати.
Германскиот канцелар Фридрих Мерц изрази длабока загриженост, велејќи на платформата Икс дека се надева на целосно закрепнување на политичарката.
Педесет и седумгодишната Шталцер беше избрана за градоначалничка пред нешто помалку од две недели, освојувајќи 52,2 проценти од гласовите во вториот круг од изборите.
Фото: принтскрин
Свет
Сијарто до Зеленски: Не можеш ти да одлучуваш кој ќе влезе во ЕУ

Унгарскиот министер за надворешни работи Петер Сијарто изјави дека лидерот на киевскиот режим, Володимир Зеленски, нема право да одлучува кои земји можат да се приклучат кон Европската унија.
„Зеленски не одредува кои земји се подготвени да се приклучат кон Европската унија, а кои всушност можат да станат нејзини членки. Ова е исклучиво прашање на Европската унија, каде што таквите одлуки се донесуваат едногласно“, рече Сијарто на својата страница на социјалната мрежа X.
Изјавата на унгарскиот министер за надворешни работи дојде откако Зеленски, на заедничка конференција со холандскиот премиер Дик Шоф, повика на промена во постапката за пристапување на Украина во ЕУ со цел да се избегне евентуалното вето на Унгарија. Тој предложи Киев и Брисел да разгледаат начини за елиминирање на потребата од едногласност или, како што рече, „да го зголемат притисокот“ врз премиерот Виктор Орбан за укинување на блокадата.
Според западните медиуми, унгарскиот премиер веднаш остро реагирал на заканите на Зеленски, велејќи дека Будимпешта нема да дозволи уцени или политичко условување во прашањата за европската политика на проширување.
Фото: принтскрин