Свет
Посетителите на технофестивалот го опишаа масакрот од Хамас: „Како во хорор-филм“

Со недели возбудените музички фанови го очекуваа фестивалот „Супернова“, кој се одржуваше во пустината во јужен Израел.
„Време е целото семејство повторно да се собере. Колку забавно ќе биде!“, напишаа организаторите на социјалните мрежи пред почетокот на фестивалот.
Само неколку часа подоцна нивните страници на социјалните мрежи беа преплавени со објави на очајни луѓе што се обидуваа да си ги најдат саканите откога палестинските милитанти упаднаа на фестивалот и отворија оган како дел од големиот ненадеен напад врз Израел, пишува Би-би-си.
Наводно, повеќе од 260 тела се извлечени од местото на фестивалот, според агенцијата за спасување „Зака“.
„50 терористи пристигнаа со комбиња, пукаа во луѓе и автомобили“
Ортел, еден од учесниците на фестивалот, рече дека првиот знак дека нешто не е во ред го забележале кога се огласила сирената пред зори предупредувајќи за ракети. Очевидци велат дека ракетите набргу биле проследени со истрели од огнено оружје.
„Тие ја исклучија струјата и одеднаш милитантите влегоа од никаде пукајќи и отворајќи оган на сите страни“, изјави тој за израелскиот „Канал 12“.
„Педесет терористи пристигнаа со комбиња, облечени во воени униформи. Луѓето се обидоа да избегаат од местото на фестивалот, трчаа преку песокот, седеа во автомобилите“, рече тој. Посетителите на фестивалот велат дека имало и џипови полни со вооружени луѓе, кои пукале од автомобилите.
„Тие испукаа рафали и стигнавме до точка кога сите ги запреа возилата и почнаа да трчаат. Влегов зад грмушка, а тие само почнаа да пукаат во луѓето. Додека лежеа наоколу, се обидував да разберам што се случува“, изјави еден посетител на фестивалот за Би-би-си.
„Се преправав дека сум мртов“
Фестивалот, со три бини, простор за кампување и храна и бар, се одржа во пустината Негев, во близина на Кибуц Реим. Местото на фестивалот е недалеку од Појасот Газа, од каде што борците на Хамас го почнаа својот напад в зори. Тие извршија рации во градовите и селата и зеле десетици луѓе како заложници.
Посетителот на фестивалот Адам Барел изјави за „Хаарец“ дека сите биле свесни за можноста од ракетен истрел во областа, но дека пукањето дошло како шок. Како и многу други, тој се обидел да избега со својот автомобил, но вооружените напаѓачи пукале кон нив, па тој излегол и почнал да бега.
„Луѓето беа застрелани. Се криев. Сите бегаа“, рекол Бурел.
Естер Борочов изјави за „Ројтерс“ дека возела од фестивалот кога автомобил удрил во нејзиното возило. Млад човек во другиот автомобил и рекол да влезе во возилото со него, а кога таа го направила тоа, тој бил застрелан од непосредна близина. Естер изјави за Би-би-си дека се преправала оти е мртва додека не била спасена од израелската армија.
Луѓето се криеја во овоштарници и грмушки
Многу посетители на фестивалот, како Ортел, поминувале часови криејќи се во блиските грмушки и овоштарници надевајќи се дека војската ќе пристигне и ќе ги спаси.
„Го спуштив мобилниот телефон и почнав да лазам низ овоштарникот. Се пукаше над мене, минуваа куршуми, жив оган“, изјави Ортел.
Гили Јоскович за Би-би-си раскажа како се скрила во овоштарник.
„Тие пукаа од дрво на дрво. Видов луѓе како умираат. Бев многу тивка, не плачев… По три часа, ги слушнав гласовите на израелските војници, па истрчав на безбедно“, рече таа.
„Тоа беше масакр“
Друг сведок на настанот за „Канал 12“ изјави дека сѐ изгледало како хорор-филм, кој траел неколку часа.
„Трчавме како луди, беше лудо“, рече тој.
„Тоа беше масакр“, рече Јанив, болничар од брзата помош, кој беше на фестивалот.
„Никогаш не сум видел нешто слично во мојот живот, тоа беше заседа. Луѓето излегоа преку излезот за итни случаи, а таму ги чекаа терористичките одреди и тие само ги киднапираа“, изјави Јанив.
„Имаше 3.000 луѓе на настанот, па веројатно знаеја“, додаде тој. Пријателите и членовите на семејството на исчезнатите од фестивалот сега очајно се надеваат дека ќе ги најдат.
Киднапирани посетители на фестивалот
Меѓу исчезнатите се и Британецот Џејк Марлоу (26), кој работел како обезбедување на фестивалот, и германската туристка Шани Лук, чија мајка верува дека е киднапирана.
Се верува дека е киднапирана и 25-годишната Ноа Аргамани, велат нејзиното семејство и пријателите. Нејзиниот пријател Амит Папара изјави за Би-би-си дека ѝ праќал пораки на 25-годишната девојка додека таа се криела.
„Последната порака од неа ја добив околу 8.30 ч. Подоцна, на социјалните мрежи видов дека е заробена. Видов како ја одземаат од нејзиното момче“, рекла таа.
Родителите на 23-годишниот Херш Голберг-Полин го бараат и својот син, кој бил таму откога го прославил роденденот. Тие за „Јерусалем пост“ изјавија дека во саботата наутро добиле две кратки пораки од него, на кои пишувало „Ве сакам“ и „Жал ми е“.
Најмалку 600 Израелци се убиени од почетокот на нападот, според последните извештаи на локалните медиуми. Борбите меѓу израелската армија и палестинските милитанти продолжуваат, а Израел почна бран воздушни напади врз Газа. Најмалку 413 лица загинаа во нападите, велат палестинските власти.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Регион
Вучиќ: Успеавме да ги одложиме санкциите на САД врз српската нафтена индустрија

Српскиот претседател Александар Вучиќ денес изјави дека САД го одложиле воведувањето санкции против Нафтената индустрија на Србија (НИС) за осум дена со цел, како што рече, „за да покажат почит кон Србија“.
„Им благодарам, сакаа да покажат почит, да ни кажат дека нè слушаат и ја разбираат нашата позиција. Благодарам за тоа, но дали добивме нешто суштинско? За седум дена ќе го имаме истото прашање, а јас сè уште нема да го имам одговорот“, рече Вучиќ во Обреновац, каде што учествуваше на граѓанскиот марш против блокадите.
Тој додаде дека ќе има реакција од Србија и од самата НИС, и кон американската страна и кон другите партнери кога станува збор за нови понуди.
„Верувам дека ова е добро, но дали ќе биде доволно и дали ова е она што го сакаат Американците – ќе видиме“, рече Вучиќ.
Санкциите на САД против НИС требаше да стапат во сила на 1 октомври, но рокот сега е одложен барем до 9 октомври.
фото: принтскрин
Свет
Си-ен-ен: Политиките на Трамп ги бркаат најпаметните луѓе од САД, Кина ги пречекува со раширени раце

Нуклеарен физичар од Принстон, машински инженер кој работел со НАСА на производство во вселената, невробиолог од американските Национални институти за здравство, светски познати математичари и десетици експерти за вештачка интелигенција. Тоа е дел од растечкиот список на научници кои ги напуштаат САД и се преселуваат во кинески институции во последните месеци, пишува CNN.
Според CNN, најмалку 85 научници кои работеле во САД од почетокот на минатата година се преселиле на постојани позиции во Кина, а повеќе од половина од нив ќе го сторат тоа во 2025 година. Експертите очекуваат трендот да се забрза бидејќи американскиот претседател Доналд Трамп се залага за големи намалувања на буџетите за истражување и го заострува надзорот врз странските таленти, додека Пекинг инвестира повеќе во домашни иновации.
Пресврт во глобалниот одлив на мозоци
Ова е еден вид обратен одлив на мозоци, што го поставува прашањето дали САД можат да продолжат да го водат светот во привлекувањето на најдобрите научници во светот – основата на нивната глобална доминација во науката и технологијата од Втората светска војна.
Влоговите се високи: трката меѓу Вашингтон и Пекинг е околу индустриите што ќе ја обликуваат иднината – вештачка интелигенција, квантно пресметување, полупроводници, биотехнологија и воена технологија.
Администрацијата на претседателот Трамп објави драстични намалувања на федералното финансирање за истражување, ги зголеми трошоците за специјализирани работни визи, го засили надзорот врз странските студенти и научници и го користи државното финансирање како средство за притисок врз универзитетите.
Иако Конгресот се спротивставува на најрадикалните намалувања, промените веќе ги погодија американските истражувачки лаборатории и создадоа неизвесност кај научниците. Истражувачите од кинеско потекло се особено тешко погодени, бидејќи кинеските студенти со децении ја сочинуваат најголемата група доктори по наука и инженерство во САД.
Кина ја зграпчува можноста
Во јули, пратениците повикаа на оживување на контроверзната „Кинеска иницијатива“, која беше укината во 2022 година поради критиките дека поттикнува дискриминација против академиците родени во Кина.
Пекинг со години се обидува да ги врати научниците кои отишле на Запад, а додека САД наметнуваат нови ограничувања, кинеските универзитети го гледаат тоа како „подарок од Вашингтон“.
„Ќе видиме многу нови, зајакнати и подобрени програми за истражување и образование во сите области во Кина“, рече Ју Сие, професор по социологија на Принстон, кој ги посети кинеските универзитети оваа година.
Кинеските универзитети и владини програми нудат сè повеликодушни услови – стипендии од милион долари, пристап до фондови за истражување, надоместоци за домување и семејна поддршка. На пример, Универзитетот Вухан им понуди на професорите во областа на роботиката, вештачката интелигенција и сајбер безбедноста до 3 милиони јуани (повеќе од 400.000 долари) финансирање за истражување.
Растечка научна моќ
Пекинг инвестира многу во истражување и развој. Според ОЕЦД, Кина потрошила повеќе од 780 милијарди долари за наука во 2023 година, речиси колку и САД, кои потрошиле 823 милијарди долари.
Претседателот Џјинпинг минатото лето изјави дека Кина ќе стане „силна и самодоволна нација во науката и технологијата“ до 2035 година. Резултатите се веќе видливи: вселенската програма на Кина ги врати првите примероци од другата страна на Месечината, а земјата е лидер во квантните комуникации, обновливата енергија и хиперсоничното оружје. Стартапот DeepSeek ја шокираше Силиконската долина со чет-бот кој наводно е конкурент на моделот на OpenAI, но со многу помала цена.
Сепак, Кина заостанува зад САД. Експертите предупредуваат дека забавувањето на економијата на Кина и строгата контрола на Комунистичката партија врз универзитетите и индустријата ја ограничуваат слободата на истражување. Квалитетот на животот и политичката средина, исто така, играат улога во тоа што научниците одлучуваат каде да работат и да ги одгледуваат своите семејства.
Податоците покажуваат дека повеќе од 83% од кинеските доктори по наука и инженерство кои студирале во САД помеѓу 2017 и 2019 година останале во земјата во 2023 година.
„Кратковидни политики“
Некои научници кои се вратиле во Кина, како што се математичарот Јау Шинг-тунг и хемичарот Лу Вујуан, рекоа дека иако американските ограничувања можеби ги забрзале нивните одлуки, постојат и предизвици во прилагодувањето кон различен систем на финансирање и академска култура.
Многумина нагласуваат дека науката не познава граници и дека меѓународната соработка е од корист за целото човештво. Но, во сè понапната атмосфера на соперништво меѓу САД и Кина, дури и тој избор доби политичка димензија.
„Без сомнение, кратковидните политики на сегашната администрација ја задушија меѓусебно корисната соработка меѓу американските и кинеските научници“, рече Лу, кој се пресели во Фудан во Шангај по две децении на Универзитетот во Мериленд.
„Иронијата е во тоа што штетата нанесена на САД е веројатно многу поголема отколку на Кина, бидејќи Кина брзо и самоуверено се издига за да стане научна и технолошка суперсила“.
Фото: принтскрин
Свет
Најмалку 11 жртви во налетот на тајфунот Буалој што го погоди Виетнам

Бројот на жртви од тајфунот Буалој во Виетнам се искачи на 11, а околу 20 лица се водат како исчезнати, соопшти центарот за управување со катастрофи во земјата.
Најмалку девет лица загинаа во торнадо предизвикано од тајфунот што ја погоди северната провинција Нин Бин, додека две лица загинаа во северните провинции Тан Хоа и Хуе, соопштија властите.
Буалој денеска рано пристигна на копно, носејќи бранови високи до осум метри, соопшти националната метеоролошка агенција.
Седумнаесет рибари се водат како исчезнати откако огромни бранови удрија во два рибарски брода во близина на покраината Куанг Три, додека целиот контакт со друг рибарски брод беше изгубен.
Тајфунот се движеше низ покраината Нге Ан кон Лаос, при што максималната брзина на ветровите ослабуваше од 117 км/ч на 74 км/ч кога пристигна на копното.
Буалој досега оштети 245 домови, поплави речиси 1.400 хектари ориз и други култури и го прекина пристапот до неколку области.
Во извештајот не се споменуваат големи штети на индустриските капацитети, иако некои големи фабрики се наоѓаат на или во близина на патеката на Буалој.
Стотици летови беа откажани или одложени бидејќи четири аеродроми во централните провинции беа затворени.
Циклонот донесе обилни дождови во поголемиот дел од Виетнам од саботата, а властите предупредија на ризикот од големи поплави и лизгање на земјиштето.
Со долга крајбрежна линија свртена кон Јужното Кинеско Море, Виетнам е подложен на тајфуни кои често се формираат источно од Филипините, каде што минатата недела загинаа најмалку 10 лица.
фото: принтскрин