Свет
Сателит што беше исклучен во 1967 година почна да емитува сигнал, астрономите збунети

Астрономите во Австралија открија необичен радио сигнал кон средината на јуни, објави CNN. На почетокот, истражувачите мислеа дека откриле нешто необично.
„Бевме навистина возбудени, мислевме дека откривме непознат објект во близина на Земјата“, рече Кленси Џејмс, вонреден професор на Институтот за радиоастрономија Куртин на Универзитетот Куртин во Западна Австралија. Податоците што ги проучуваше Џејмс и неговиот тим дојдоа од радиотелескопот ASKAP – низа од 36 антени високи околу три ката, лоцирани на територијата на народот Ваџари Јамаџи. Телескопот обично се користи за пребарување на таканаречени „брзи радио бранови“ (FRB) – бранови на енергија што доаѓаат од далечни галаксии.
„Ова се неверојатно моќни радио бранови што траат околу милисекунда“, рече Џејмс. „Не знаеме точно што ги произведува и се обидуваме да го откриеме тоа, бидејќи тие ги побиваат познатите закони на физиката, тие се толку силни. Исто така, се обидуваме да ги користиме за да ја проучиме дистрибуцијата на материјата во универзумот.“
Научниците веруваат дека ваквите сигнали може да доаѓаат од магнетари – екстремно густите остатоци од мртви ѕвезди со силни магнетни полиња. „Магнетарите се апсолутно луди“, рече Џејмс. „Тие се најекстремните нешта што постојат во универзумот пред нешто да стане црна дупка.“
Но, сигналот што го снимија дојде многу блиску до Земјата – толку блиску што не можеше да биде астрономски објект. „Успеавме да пресметаме дека доаѓа од околу 2.800 милји оддалеченост. И совршено се совпаѓаше со локацијата на стар сателит наречен Реле 2. Постојат бази на податоци каде што можете да проверите каде е секој сателит, а ниеден друг не беше во близина“, објасни Џејмс.
Краток спој по децении тишина
Во 1964 година, НАСА го лансираше Реле 2, експериментален комуникациски сателит. Тоа беше подобрен модел на Реле 1, кој се користеше за пренесување сигнали помеѓу САД и Европа и за емитување на Олимписките игри во Токио во 1964 година.
Три години по лансирањето, Реле 2 ја заврши својата мисија – двата главни инструменти откажаа и оттогаш бесцелно орбитира околу Земјата како вселенски отпад. Но, на 13 јуни 2025 година, Џејмс и неговиот тим го поврзаа тој стар сателит со чуден сигнал што го детектираа.
Дали „мртов“ сателит одеднаш може да оживее по повеќе од половина век тишина?
За да се обидат да одговорат на тоа прашање, астрономите напишаа научен труд што ќе биде објавен во The Astrophysical Journal Letters. Тие сфатија дека изворот не е некоја галактичка аномалија кога забележаа дека сликата што ја генерираше телескопот е заматена.
„Причината зошто ја добивме заматената слика беше затоа што изворот беше во блиското поле на антената – во рамките на десетици илјади километри“, рече Џејмс. „Кога изворот е толку блиску, сигналот трае малку подолго за да стигне до надворешните антени, создавајќи закривен бранов фронт, за разлика од прав бран кога доаѓа од далеку.“
За да ја изострат сликата, научниците ги исклучија податоците од надворешните антени и го анализираа само внатрешниот дел од телескопот.
„На почетокот, сигналот изгледаше доста слаб. Но, како што зумиравме, стануваше сè посилен и посилен. Целиот сигнал траеше околу 30 наносекунди, а најсилниот дел траеше само три наносекунди, што е токму на границата на она што нашиот инструмент може да го сними“, рече Џејмс. „Сигналот беше околу 2.000 до 3.000 пати посилен од сè друго што сме го детектирале – најсветлата работа на небото.“
Искра во вселената
Научниците веруваат дека блесокот најверојатно бил предизвикан од статички електрицитет насобран на металната површина на сателитот кој одеднаш се испразнил. „Електроните се насобрале на површината на вселенското летало. Тој полека создава електричен полнеж сè додека не се скрати, а потоа одеднаш се појавува искра“, објасни Џејмс.
Друга, помалку веројатна можност е микрометеорит – вселенска карпа со пречник само еден милиметар – да го погоди сателитот. „Ако микрометеорит го погоди вселенското летало со брзина од 12 милји во секунда, добиените остатоци можат да се претворат во плазма – густ, топол гас“, рече Џејмс. „И таа плазма може да емитува краток радио бран“.
Но, за да се случи такво сценарио, треба да се спојат неколку фактори. „Знаеме дека електростатските празнења всушност можат да бидат доста чести“, рече Џејмс. „Тие не се опасни за луѓето, но можат да го оштетат вселенското летало“.
Нова закана за вселенските набљудувања
Бидејќи ваквите феномени се тешки за откривање, Џејмс верува дека настанот покажува како радиотелескопите можат да детектираат необични дефекти на сателитите – и со многу поевтина опрема од големите антенски низи како ASKAP. Тој исто така шпекулира дека постарите сателити како Relay 2 може да бидат направени од материјали кои се посклони кон акумулирање на статички полнежи.
Но, фактот дека сателитите можат да произведат радио бранови што се мешаат во астрономските набљудувања претставува сериозен предизвик – и дополнително го комплицира проблемот со вселенскиот отпад. Од почетокот на вселенската ера, речиси 22.000 сателити се лансирани во орбитата.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
(Видео) Зеленски би можел да учествува на средбата Трамп-Путин, тврдат Американците

Американскиот амбасадор во НАТО, Метју Витакер, синоќа изјави дека украинскиот претседател Володимир Зеленски би можел да присуствува на средбата меѓу Доналд Трамп и Владимир Путин во Алјаска во петок.
„Да, дефинитивно мислам дека е можно“, рече американскиот дипломат во НАТО кога беше прашан од Си-ен-ен за можната посета на украинскиот претседател на Алјаска, каде што Трамп и Путин треба да се сретнат на 15 август.
„Не може да има договор освен ако сите вклучени страни не го потпишат. И, очигледно, апсолутен приоритет е да се стави крај на војната“, рече Витакер. Лидерите на Европската Унија и европските сили вчера инсистираа дека и официјален Киев треба да учествува во разговорите меѓу САД и Русија.
И Володимир Зеленски ги повика своите европски сојузници, вклучувајќи ги Франција, Германија и Велика Британија, кои исто така се исклучени од овие преговори, да дефинираат заеднички пристап. „Итен состанок“ меѓу министрите за надворешни работи на ЕУ и нивните украински колеги преку видеоконференција е закажан за понеделник.
Но, на крајот, одлуката дали Зеленски ќе учествува во разговорите ќе ја донесе Доналд Трамп, предупреди американскиот амбасадор.
„Ако мисли дека поканата на Зеленски е најдоброто сценарио, тогаш ќе го стори тоа“, рече Витакер. Но, „сè уште не е донесена никаква одлука“, нагласи американскиот дипломат.
фото: принтскрин
Свет
Австралија ќе ја признае палестинската држава

Австралија планира многу наскоро да признае палестинска држава, откако Франција, Велика Британија и Канада веќе ја објавија својата намера да го сторат тоа, објави „Сиднеј морнинг хералд“.
Премиерот Ентони Албанез би можел да го потпише признавањето во рок од неколку дена од денешниот редовен состанок на кабинетот, објави „Сиднеј морнинг хералд“, повикувајќи се на неименувани извори.
Канцеларијата на премиерот Албанез не одговори на барањето за коментар.
Франција и Канада минатиот месец соопштија дека планираат да признаат палестинска држава, додека Велика Британија изјави дека ќе го стори истото доколку Израел не ја реши хуманитарната криза на палестинските територии и не постигне прекин на огнот.
Израел ги осуди одлуките на земјите да поддржат палестинска држава, велејќи дека овој потег ќе го награди Хамас, кој владее со Газа.
Нетанјаху вчера им изјави на новинарите дека мнозинството израелски граѓани се против формирањето палестинска држава бидејќи веруваат дека тоа ќе донесе војна, а не мир.
Албанез повика на решение со две држави, а неговата влада од левиот центар го поддржува правото на Израел да постои во безбедни граници и правото на Палестинците на сопствена држава.
„Реков дека е прашање кога, а не дали“, им рече Албанез на новинарите во Нов Зеланд во саботата за ставот на неговата влада за палестинска држава.
фото: принтскрин
Свет
(Видео) Израелската армија: Убивме новинар на Ал Џезира

Израелската војска вчера објави дека го убила новинарот на Ал Џезира, Анас Ал Шариф (28), во напад врз градот Газа, обвинувајќи го дека раководел со ќелија на Хамас.
„Анас Ал Шариф служел како водач на терористичка ќелија во рамките на терористичката организација Хамас и бил одговорен за ракетни напади врз израелски цивили и војници на ИДФ“, соопшти вчера израелската војска.
Four Al Jazeera staff, including reporter Anas Al Sharif, were killed in an Israeli attack on a tent for journalists outside the main gate of Gaza's al-Shifa hospital https://t.co/MMKatjgeAa pic.twitter.com/OBgVFrn0ax
— Al Jazeera English (@AJEnglish) August 10, 2025
Ал Џезира објави дека новинарите биле убиени во она што се чини дека е насочен израелски напад врз нивниот шатор пред болницата Ал-Шифа. Дописникот на Ал Џезира, Мохамед Крејкех, и снимателите Ибрахим Захер и Мохамед Нуфал, исто така беа убиени во нападот.
Израелската војска уби повеќе од 200 новинари и медиумски работници од почетокот на бомбардирањето, вклучувајќи неколку новинари на Ал Џезира и нивни роднини.
фото: принтскрин