Амазон, компанија која оствари профит од над 35 милијарди долари во првата половина од 2025 година и е на добар пат да потроши повеќе од 120 милијарди долари за вештачка интелигенција оваа година, отпушта десетици илјади луѓе. Официјалната причина е желбата да се намалат трошоците и да се работи „како најголемиот стартап во светот“, објавува Си-ен-ен.

Овој потег одразува поширок тренд кај американските корпорации кои отпуштаат работни места поради зголемувањето на цените, непредвидливата трговска војна и потенцијалната револуција во вештачката интелигенција. Амазон не е сам: УПС отпушти околу 48.000 работни места оваа година, Таргет отпушти 1.800 вработени минатата недела за да биде „посилен и побрз“, а други технолошки гиганти како Мајкрософт и Мета, исто така, неодамна отпуштија илјадници работници.

Иако ваквите потези обично го бодрат Волстрит на краток рок, тие исто така претставуваат огромен облог за технологија која сè уште треба да докаже дека може да ги испорача ефикасноста што нејзините поддржувачи долго време ја ветуваа.

„Мислам дека ќе видиме голем тренд каде што луѓето очекуваат многу од оваа технологија, а не сè што очекуваме ќе се оствари“, рече Сем Рансботам, професор по деловна аналитика на Бостонскиот колеџ.

Тие јавно тврдат дека вештачката интелигенција не е причината, но…
Амазон вели дека напредокот во вештачката интелигенција не е директно одговорен за огромното мнозинство од 14.000 отпуштања најавени во вторник. Сепак, меморандумот на компанијата во кој се објавуваат отпуштањата го повторува верувањето на извршниот директор Енди Џаси дека вештачката интелигенција ќе ги трансформира работните места.

„Мора да запомниме дека светот се менува брзо“, се вели во меморандумот, додавајќи дека е „убеден“ дека помалата работна сила е клучна за водење во ерата на вештачката интелигенција.

Во исто време, Амазон, како и другите големи работодавци, не е имун на неизвесната деловна клима. Професорот Рансботам верува дека веројатно постојат повеќе причини за отпуштањата и дека вештачката интелигенција може да биде и „удобна завеса за чад“ кога бизнисите се борат со други проблеми.

Австралиските власти покренаа истрага откако 80-годишна жена била пронајдена мртва на остров во рамките на Големиот корален гребен, откако туристички крузер ја оставил таму.

Според Би-Би-Си, жената пешачела со група патници на островот Лизард, околу 250 километри северно од Кернс, кога се одвоила за да се одмори. Бродот „Coral Adventurer“ испловил без неа, а по неколку часа, откако забележале дека недостига, се вратил и започнала потрага. Телото било пронајдено следното утро.

Австралиската управа за морска безбедност (AMSA) соопшти дека спроведува истрага и ќе разговара со екипажот кога бродот ќе пристане во Дарвин. Од компанијата „Coral Expeditions“ изјавија дека им изразиле сочувство и поддршка на семејството на жената и дека длабоко жалат за трагедијата.

Сведоци за „ABC“ изјавиле дека во потрагата биле вклучени хеликоптер и луѓе со бакли, но дека потрагата била прекината во текот на ноќта. Телото било лоцирано следното утро. Жената штотуку ја започнала 60-дневната тура околу Австралија, за која билетите чинат десетици илјади долари. Полицијата соопшти дека станува збор за ненасилна смрт без сомнителни околности.

Унгарскиот премиер Виктор Орбан се наоѓа во незавидна позиција – притиснат помеѓу неговата зависност од руската нафта и притисокот од неговиот сојузник во Белата куќа, Доналд Трамп.

Додека се подготвува за клучен состанок во Вашингтон следната недела, Орбан балансира помеѓу две сили за кои тврди дека претставуваат глобална „мрежа што се спротивставува на војната“. „Една сила предводена од американскиот претседател и еден дух што е тука со Светиот Отец“, рече тој по вчерашната средба со папата Лав во Ватикан, објави Би-би-си.

🕊️ The global anti-war network stands strong with two centres: one of political power, and one spiritual. From the Vatican, the Holy Father @Pontifex provides strength, motivation, and guidance, while @realDonaldTrump leads the political centre for peace. Together, we work to… pic.twitter.com/kBTRQYpvPt

— Orbán Viktor (@PM_ViktorOrban) October 27, 2025

Во срцето на тензијата е обновениот притисок на САД врз Унгарија и Словачка итно да ја прекинат нивната зависност од руската нафта, најновиот потег на Трамп да ја принуди Русија да ја прекине војната во Украина. На прашањето дали Трамп отишол предалеку со воведувањето санкции врз две од најголемите руски нафтени компании, Орбан одговори отсечно: „Од унгарска гледна точка, да“.

Орбан вешто ја искористи големата зависност на својата земја од руската енергија за свои цели: како оружје против Брисел, средство за одржување добри односи со Москва и како клучна платформа за претстојните избори во април, каде што им ветува на гласачите „евтина руска енергија“.

Иако се претставува како безбеден избор во неизвесен свет, Орбан заостанува во повеќето анкети, главно поради метеорскиот подем на лидерот на опозицијата, Петер Маѓар.

Ситуацијата е дополнително комплицирана од повторените украински напади со беспилотни летала врз нафтоводот Дружба, кои накратко го прекинаа снабдувањето на Унгарија ова лето. Со месеци, високи унгарски функционери сугерираа дека војната би можела да заврши до крајот на годината, перспектива што изгледаше нереална сè додека не се појави веста за планираниот самит меѓу Трамп и рускиот претседател Владимир Путин во Будимпешта.

Но, плановите на Орбан почнаа да се распаѓаат на 21 октомври, кога Белата куќа објави дека самитот е откажан. Неговата влада се надеваше на сцена во која унгарскиот премиер ќе стои заедно со Трамп и Путин, прашувајќи се како гласачите би можеле да гласаат против толку меѓународно успешен лидер. И покрај откажувањето, Орбан продолжува да инсистира дека состанокот ќе се одржи и дека тоа е само прашање на време.

Најголемото прашање што ги затегнува односите меѓу САД и Унгарија е нафтата. Унгарија дури го зголеми увозот на нафта преку нафтоводот Дружба во 2024 година, а на 23 октомври, токму кога Орбан им се обраќаше на своите поддржувачи, САД објавија санкции за руските нафтени гиганти Лукоил и Роснефт. Уделот на руската нафта во унгарскиот увоз се зголеми од 64% во 2020 година на 80% во 2024 година.

Унгарската влада тврди дека како земја без излез на море, нема алтернатива на евтините копнени нафтоводи. Дополнителен проблем е што нејзината главна рафинерија во Шажаломбата и словачката рафинерија „Словнафт“, обете во сопственост на MOL, се прилагодени за преработка на руска сурова нафта од типот Уралс, која има поголема содржина на сулфур од суровата нафта од типот Брент.

Сепак, тврдењето на Унгарија дека промената не е можна е поткопано од примерот на Чешка. Таа земја, исто така без излез на море и со слична големина, инвестираше многу во Трансалпскиот гасовод до италијанското пристаниште Трст по руската инвазија на Украина. Тие ги прилагодија своите рафинерии и во април 2025 година гордо објавија дека повеќе не добиваат капка руска нафта.

Експертите за енергија велат дека унгарскиот MOL тивко ја адаптира својата технологија, но на владата ѝ недостасува политичка волја да се префрли на гасоводот Адрија од хрватското пристаниште Омишаљ. Исто така, постојат спорови меѓу хрватскиот Јанаф и MOL околу капацитетот на гасоводот.

За време на состанокот следната недела, Трамп ќе побара од Орбан да покаже политичка волја да се одвикне од руската енергија. Мет Витакер, американскиот амбасадор во НАТО, за Фокс њуз изјави дека Унгарија „сè уште не презела никакви активни чекори“ и вети помош од САД за Унгарија и Хрватска за да се случи тоа.

Тоа би била тешка одлука за Орбан. По години тврдење дека Унгарија не може да преживее без руска нафта и гас, ненадејниот пресврт би значел губење на угледот кај гласачите. Но, неговиот стар пријател Доналд Трамп е познат по своите вештини за склучување договори. Орбан наскоро ќе открие колку убедлив може да биде американскиот претседател.

фото: принтскрин