Свет
Холандија се извини за трговијата со робови во минатото

Холандскиот премиер Марк Руте денеска се извини во име на владата за болната историска улога на Холандија во ропството и трговијата со робови.
„Денеска се извинувам“, рече Руте во 20-минутниот говор кој беше проследен со молк од поканетата публика во Националниот архив, пренесе АП.
Руте се извини иако некои активистички групи во Холандија и нејзините поранешни колонии го повикаа да почека до 1 јули следната година, годишнината од укинувањето на ропството пред 160 години.
Рутe се осврна на несогласувањето околу времето на извинувањето, коментирајќи дека знае дека нема вистинско време за сè, вистински зборови и вистинско место.
Тој рече дека владата ќе формира иницијативен фонд за да помогне во справувањето со последиците од ропството во Холандија и нејзините поранешни колонии.
Холандската влада претходно изрази длабоко жалење за историската улога на нацијата во ропството, но не понуди официјално извинување, пришто Руте еднаш рече дека таквата декларација може да го поларизира општеството.
Сепак, мнозинството во парламентот сега поддржуваат извинување.
Обраќањето на премиерот беше одговор на извештајот објавен минатата година од советодавниот комитет назначен од владата.
Неговите препораки вклучуваат извинување од владата и признавање дека трговијата со робови и ропството од 17 век до моментот на укинувањето, „кои се случиле директно или индиректно под холандска власт, биле злосторства против човештвото“.
Во извештајот се наведува дека она што се нарекува институционален расизам во Холандија „не може да се гледа одвоено од вековното ропство и колонијализам и идеите што се појавија во овој контекст“.
Во соопштението на Владата се вели дека следната година ќе биде година на сеќавање на ропството, во која земјата „ќе размислува за оваа болна историја и како оваа историја продолжува да игра негативна улога во животите на многумина денес“.
Холанѓаните првпат се вклучија во трансатлантската трговија со робови кон крајот на 1500-тите, а станаа главни трговци во средината на 1600-тите, потсетува „АП“.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
„Биди мирен, мало човече“: Маск и Рубио во кавга со полскиот министер за надворешни работи

Американскиот државен секретар Марко Рубио и советникот на Доналд Трамп, Илон Маск, влегоа во остар конфликт со полскиот министер за надворешни работи, Радослав Сикорски, обвинувајќи го дека треба да биде „тивок и благодарен“ што Русија не е на границите на Полска, објави Вашингтон Тајмс.
Вербалната пресметка започна со објава на Маск на платформата Икс, во која тој нагласи дека неговиот систем „Старлинк“ е од клучно значење за украинската армија.
„Буквално го предизвикав Путин на физичка пресметка еден на еден околу Украина, а мојот систем ‘Старлинк’ е столбот на украинската војска. Целата нивна линија на фронтот ќе колабира ако го исклучам“, напиша Маск.
Полскиот министер Сикорски одговори со тврдење дека Полска плаќа околу 50 милиони долари за пристапот на Украина до „Старлинк“ и дека тие средства може да бидат пренасочени на друго место.
Place sanctions on the top 10 Ukrainian oligarchs, especially the ones with mansions in Monaco, and this will stop immediately.
That is the key to the puzzle. https://t.co/hgw8tQsEs6
— Elon Musk (@elonmusk) March 9, 2025
„Оставајќи ја настрана етиката за заканување на жртвата на агресија, доколку ‘Спејс Икс’ се покаже како несигурен давател на услуги, ќе бидеме принудени да бараме други добавувачи“, напиша Сикорски.
Starlinks for Ukraine are paid for by the Polish Digitization Ministry at the cost of about $50 million per year.
The ethics of threatening the victim of aggression apart, if SpaceX proves to be an unreliable provider we will be forced to look for other suppliers. https://t.co/WaJWCklgPE— Radosław Sikorski 🇵🇱🇪🇺 (@sikorskiradek) March 9, 2025
Рубио веднаш го нападна полскиот министер, обвинувајќи го за фабрикување факти.
„Никој не се закануваше дека ќе го прекине ‘Старлинк’ за Украина. И кажете благодарам, бидејќи без ‘Старлинк’ Украина одамна ќе ја изгубеше оваа војна и Русите сега ќе беа на границата со Полска“, порача Рубио.
На крајот, Маск возврати со уште подиректен одговор:
„Нема замена за ‘Старлинк’… Биди мирен, мало човече. Плаќаш само мал дел од трошоците“, напиша Маск на Икс.
Ситуацијата предизвика бурни реакции на социјалните мрежи, а тензиите околу улогата на „Старлинк“ во украинскиот конфликт продолжуваат да се продлабочуваат.
Свет
Фон дер Лајен: Ќе се сретнам со Трамп кога ќе биде вистинското време

Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен денеска изјави дека ќе се сретне со американскиот претседател Доналд Трамп „кога ќе биде вистинското време“ и најави дека во наредните недели ќе го свика првиот Колеџ за безбедност, кој ќе го сочинуваат сите членови на Европската комисија, со цел редовно да добиваат информации за безбедносните случувања.
На прес-конференција во Брисел, во пресрет на сто дена од нејзиниот втор мандат на чело на Комисијата, Фон дер Лајен најави и презентација на омнибус пакет за поедноставување на правилата и намалување на бирократијата, вклучително и во одбранбениот сектор, како и усвојување законски предлог за враќање на мигрантите.
„Во следните недели ќе го свикам првиот Колеџ за безбедност. Ова ќе обезбеди членовите на Колеџот да добиваат редовни информации за безбедносните случувања, без разлика дали се работи за внатрешна безбедност или надворешна безбедност, но исто така и за енергетика, одбрана, истражување“, рече Фон дер Лајен, додавајќи дека за колективната безбедност може да се придонесе само ако заканите, вклучително и хибридната закана се „јасно и длабоко разбрани“.
На прашањето дали мисли дека ќе мора да работи на деескалација на односите со САД за време на нејзиниот мандат, како што направи со Кина, Фон дер Лајен одговори дека „јасно е дека не“.
„Тоа е сосема поинаков однос со САД од оној што го имаме со Кина“, нагласи претседателката на ЕК.
Прашана дали работи на средба со Трамп и на констатацијата дека се чини дека САД не брзаат да се сретнат со некој од претставниците на ЕУ, Фон дер Лајен потсети дека првпат се сретнала со Трамп кога тој бил во последната година од неговиот прв мандат, а таа била во првата година од нејзиниот прв мандат.
„Постојат контакти, но мислам дека ќе имаме лична средба кога ќе биде вистинскиот момент“, рече Фон дер Лајен.
Одговарајќи на прашањето дали САД се уште се сојузници на ЕУ по одлуката да ја прекине воената помош за Украина и размената на разузнавачки информации со таа земја, таа посочи дека САД се сојузник во трансатлантската алијанса.
„Од гледна точка на ЕУ, мислам дека тоа е многу силен повик за будење и момент за Европа да ја засили својата одбрана сега и да си ја даде позицијата што ни е потребна“, рече Фон дер Лајен.
Свет
Трамп: Нуклеарното оружје е „монструм“, може да доведе до крај на светот

Американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека нуклеарното оружје е „монструм“ што може да доведе до крај на светот, предупредувајќи уште еднаш на опасноста од залихите на атомско оружје.
Трамп ја даде изјавата во интервју за Фокс, два дена откако рече дека би било одлично ако светот се ослободи од нуклеарното оружје.
„Најдобро е кога различни земји седат на залихи на нешто што се нарекува атомско оружје, што всушност се големи монструми што можат да ви ја разнесат главата“, рече Трамп.
Тој рече дека е огорчен што се издвојуваат огромни суми американски пари за нешто толку монструозно, што може да предизвика неискажливо уништување.
Москва одговори на повикот на Трамп за намалување на нуклеарното оружје, објавувајќи дека е отворена за дијалог со САД за нуклеарниот арсенал.
Портпаролот на Кремљ Дмитриј Песков изјави дека е неопходен дијалог меѓу Русија и САД за контрола на оружјето, особено кога станува збор за стратешка стабилност.
Песков, исто така, рече дека Русија се согласува со изјавата на американскиот државен секретар Марко Рубио дека конфликтот во Украина е прокси војна меѓу две нуклеарни сили, која е дојдена во ќорсокак и мора да биде прекината.