Свет
Членството на Украина во НАТО – клучно прашање на денешниот состанок на лидерите на алијансата

Лидерите на земјите од НАТО денеска треба да ја усвојат нацрт-декларацијата на вториот, последен ден од самитот на алијансата во главниот град на Литванија.
Клучното прашање на документот и на собирот на претседателите и премиерите на земјите членки е барањето на Украина за влез во НАТО.
Пред седум часот наутро, по средноевропско време, ќе се соберат на самитот во ЛИТЕКС, саемски простор специјално реновиран за оваа пригода во продолжение на работата на самитот, а планирано e и кратко обраќање на генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, и на премиерот на Јапонија како земја партнер на западната воена алијанса.
Подоцна е планиран состанок на Северноатлантскиот совет на ниво на шефови на држави и влади со Шведска, индо-пацифичките партнери и ЕУ.
Со најголемо внимание се очекува медиумската конференција на Столтенберг и претседателот на Украинан Володимир Зеленски, кога треба да се слушне дали официјален Киев е задоволен од предлогот на НАТО за пакетот за Украина.
Тој пакет вклучува три елементи: прескокнување на акцискиот план за членство, формирање на советот НАТО – Украина и натамошна воена помош за војната со Русија.
По таа конференција, следен е состанокот на советот НАТО – Украина на ниво на шефови на држави и влади со Шведска.
Завршниот говор на самитот Столтенберг ќе го одржи на прес-конференцијата, која е планирана за 14.30 часот по средноевропско време.
Потоа ќе соопшти дали е усвоена декларацијата, која, според сработеното во нацртот, се однесува на Србија и дијалогот меѓу Белград и Приштина.
Во точките 77 и 78 пишува дека зајакнувањето на односите НАТО – Србија би било од корист за алијансата, Србија и целиот регион, пренесува српската новинска агенција „Танјуг“.
Тие наведуваат и дека ги повикуваат Белград и Приштина на итна деескалација, враќање на дијалогот и спроведување на договорите од Брисел и Охрид.
Генералниот секретар на НАТО претходно во Вилнус изјави дека е во постојан контакт со претседателот на Србија, Александар Вучиќ, и дека е подготвен да се сретне со него.
Тој ова го изјави пред почетокот на самитот на НАТО на прашањето на „Танјуг“ дали ќе се сретне со Вучиќ и зошто КФОР дозволува присуство на специјални единици од Приштина и покрај противењето на Србите и што може да се направи за тоа.
„Ја следиме ситуацијата на северот на Косово. Ги повикуваме двете страни да се деескалираат и да не преземаат дејства што би ја влошиле ситуацијата и би ги зголемиле тензиите во регионот“, рече Столтенберг.
Тој додаде дека КФОР го зголеми своето присуство во Косово со неколку илјади дополнителни војници, со цел, како што рече, да се спречи „нестабилноста и насилството“ во изминатите неколку недели.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Регион
Вучиќ в среда им се враќа на работните обврски

Српскиот претседател, Александар Вучиќ, ќе се врати на своите службени обврски од среда, дознава Б92.нет од Генералниот секретаријат на Претседателството.
Според Б92.нет, за среда наутро се закажани средби со рускиот и британскиот амбасадор.
Се очекува српскиот претседател да се обрати до нацијата во среда навечер.
Вучиќ ја прекина посетата на САД поради болки во градите, по што се врати во Србија. Лекарите препорачаа неколку дена строг одмор.
Српскиот претседател денеска се огласи на Инстаграм. „Почнувајќи од оваа недела, ќе чекориме самоуверено, со вера во нашите срца и души, бидејќи никој не може да ја запре Србија која создава, гради и сонува. Поминавме низ тешкотии, наидовме на пречки, но тие не нè скршија. Не можеа, бидејќи соништата на народот кој верува во работата, чесноста и љубовта кон својата земја не можат да бидат уништени.
Гордоста, достоинството и вербата во подобро утре отсекогаш нè воделе! Значи, продолжуваме заедно кон целта, јас одам пред вас за да бидам штит, да се борам и да дадам сè што можам за земјата што ја сакам.
Сите мора да продолжиме напред за Србија – заедно, силно, непоколебливо. Да живее Србија“, рече Вучиќ.
Свет
(Видео) Град на духови: Вака изгледа Торецк денес – пред војната таму живееле 30.000 луѓе

Торецк, индустриски град во Донецката област во источна Украина, бил дом на повеќе од 30.000 луѓе пред да започне руската инвазија. Основан во 19 век како рударска населба, за време на советскиот период се развил во важен центар за експлоатација на јаглен, со развиена инфраструктура и бројни индустриски постројки.
Украинците неодамна објавија видео од Торецк снимено со дрон. Снимките прикажуваат сцени слични на оние од освоената Авдиивка или Бахмут – безживотен град, покриен со прашина и урнатини.
Toretsk.
Some 30,000 used to live in (what used to be) this Ukrainian city in Donbas by 2022. And then the plague of Russian fascism came.
Population in 2025: Close to 0. pic.twitter.com/FBSPapL0lA
— Illia Ponomarenko 🇺🇦 (@IAPonomarenko) May 3, 2025
Во февруари 2022 година, Русија започна целосна инвазија на Украина и го нападна целиот источен дел од земјата, вклучувајќи го и регионот Донбас каде што се наоѓа Торецк. Иако градот бил под украинска контрола, тој бил многу блиску до фронтовската линија и често бил изложен на артилериски напади. Од летото 2024 година, ситуацијата се влоши уште повеќе. Руските сили го зголемија притисокот, а цивилното население почна масовно да го напушта градот.
Според локалните власти, пред војната во Торецк живееле повеќе од 30.000 луѓе, но сега се останати помалку од 3.500. Градот претрпе огромно уништување. Станбените згради, училиштата и болниците беа уништени во континуираното гранатирање. Според извештаите од украински и меѓународни извори, повеќе од 70% од урбаните структури се оштетени или целосно уништени.
Во март 2025 година, украинските сили започнаа локална контраофанзива и успеаја да ја вратат контролата врз делови од Торецк. Сепак, борбите сè уште продолжуваат, а градот, некогаш симбол на рударската моќ, денес е речиси целосно празен, пуст и полн со урнатини.
Свет
Како ќе изгледа војната во Украина ако Америка се повлече?

Кога американските залихи замрзнаа, а фронтовските линии се занишаа, Украина веќе произведуваше, купуваше и набавуваше оружје – понекогаш самостојно, понекогаш со поддршка на сојузниците – подготвувајќи резервен план за денот кога ќе престане да доаѓа виталната американска воена помош, пишува Телеграф.
Со оглед на тоа што се очекува последниот од американските пакети потпишани од Џо Бајден да истече пред летото, таа можност е на хоризонтот. Многумина го гледаат долгоодложуваниот договор за минерали потпишан оваа недела меѓу Киев и Вашингтон како потенцијален пат за испраќање дополнително оружје. Сепак, договорот не дава никакви гаранции за безбедност или помош од САД.
И иако администрацијата на Трамп во средата го извести Конгресот за својата намера да одобри извоз на оружје за Украина во вредност од најмалку 50 милиони долари, Украина и нејзините европски сојузници претпоставуваат дека американската помош нема да трае вечно.
Микола Биелјесков, виш аналитичар во Националниот институт за стратешки студии со седиште во Киев, предупреди: „Претпоставувам дека има едно нешто што луѓето го пропуштаат кога разговараат за уцена од САД. Во сите веројатни сценарија, помошта на крајот ќе престане – дури и ако Украина ја прифати мировната рамка на САД. Па, која би била поентата да се согласиме на таков договор ако нема помош?“
Ако американското оружје повеќе не пристигнува, Украина ќе се соочи со предизвици. Колку сериозни ќе бидат тие, останува непознато. Тоа е сложена равенка што украинскиот претседател Володимир Зеленски и неговите помошници се обидуваат да ја решат од 2023 година, според „Телеграф“.
По неуспешната летна контраофанзива, Киев донесе одлука: да се обложи на себе. Ги постави првите темели на стратегија изградена за преживување. За разлика од своите западни партнери, Украина се насочи кон долгорочна игра.
„Бојното поле се менува на секои шест месеци. Тоа е она што ја разликува оваа војна од другите. Таа брзина на иновации ни дава предност пред непријателот“, тврди Олександр Јармак, наредник во силите за беспилотни системи на украинската армија.
Едноставно и сложено во исто време: истите фактори што ја отежнуваат победата, исто така го спречуваат поразот. Американските топови и гранати остануваат од витално значење, но тие повеќе не ја диктираат борбата. Дроновите зазедоа голем дел од нивното место. Минатата година, Украина произведе повеќе од два милиони дронови дизајнирани да напаѓаат цели со висока вредност – вклучувајќи складишта за муниција и нафта – на растојанија до 1.700 километри. Дополнително, користејќи го својот нов арсенал од беспилотни возила, Украина ја осакатува руската логистика и го забавува напредувањето на непријателот.
Втората голема дилема на Киев е како да продолжи да ги финансира своите воени напори. Според Зеленски, во 2024 година, околу 30 проценти од украинското производство на одбрана било финансирано од САД, уште 30 проценти од Европа, а остатокот од самата Украина.
„Со оглед на тоа што Белата куќа се покажува како сè понепредвидлива, Киев и неговите сојузници мора да се ангажираат. Брисел дава приоритет на потрагата по лансери и ракети „Патриот“. „Администрацијата на Трамп ги попречува воените набавки“, изјави функционер на ЕУ за Телеграф.
Алтернативите вклучуваат француски и италијански системи на кои им е потребен подобар радар за заштита на градовите и критичната инфраструктура од руски напади. Но, само воздушната одбрана нема да биде доволна за да се добие војната. За прв пат од почетокот на големата инвазија, Украина се соочува со ситуација на прекумерно финансирање – со повеќе пари на располагање отколку што се реалните можности за купување.
Сојузничките земји одлучија да го решат проблемот преку „данскиот модел“: директно финансирање на украинското домашно одбранбено производство. Поевтиниот, побрзиот модел без посредници му овозможува на Киев да го зголеми домашното производство со брзина што ниту еден западен добавувач не би можел да ја достигне. Ефектот веќе се чувствува.
Најмалку 18 од 154 хаубици „Бохдан“ произведени минатата година беа финансирани од Копенхаген во рамките на оваа шема. Неодамнешните бројки покажуваат дека Киев сега произведува 36 хаубици месечно, три пати повеќе. 85% од нивните компоненти веќе се произведуваат во Украина.