Американска фармацевтска компанија минатата недела достигна пазарна вредност од 1,5 билиони долари, приклучувајќи се кон ексклузивен клуб што претходно го држеа само технолошките компании фокусирани на вештачка интелигенција.

Станува збор за компанијата Eli Lilly, производител на лековите за слабеење Mounjaro и Zepbound, која забележа скок на акциите за 40 проценти откако објави двојно зголемување на продажбата. Вредностите што надминуваат 1 билион долари се постигнуваат само кога инвеститорите веруваат дека се сведоци на промена што го обликува светот, а лековите за слабеење се чини дека имаат токму таков потенцијал, пишува ABC News.

Револуција во потрошувачката на храна
Дека светот навистина се менува под влијание на лековите од Eli Lilly и Novo Nordisk е потврдено со анализа на „Рабо Банк“, која се фокусира на земјоделството, а заклучи дека „лековите за слабеење означуваат пресвртница за потрошувачката на храна“.

Во трудот се наведува: „Она што започна како пробив во грижата за дијабетесот сега го редефинира третманот на дебелината и го забрзува преминот од управување со животниот стил кон медицинска интервенција. Размерот на овие промени сè уште се развива, но насоката е јасна: навиките за јадење се менуваат и ниедна категорија не е имуна“.

Рабо Банк цитира американска студија која покажала дека домаќинствата со барем еден корисник на овие лекови ја намалиле потрошувачката на намирници за 6 проценти за само шест месеци. Сличен тренд е видлив и во Австралија, каде што вкупната продажба на овие лекови се зголемила речиси десеткратно од мај 2020 година. И покрај недостигот, се проценува дека околу 200.000 луѓе моментално ги користат, со продажба од околу половина милион единици месечно.

Што точно се овие лекови?
Ozempic и Wegovy се трговски имиња за семаглутид, пептид кој го имитира хормонот GLP-1 (глукагон-сличен на пептид-1). Првично одобрен за третман на дијабетес тип 2, се користи и за слабеење од 2021 година.

Од друга страна, Mounjaro и Zepbound, познати како тирзепатид, дејствуваат како агонисти на два рецептори – GLP-1 и GIP (гастричен инхибиторен полипептид), хормон кој го стимулира ослободувањето на инсулин. Се верува дека токму поради ова двојно дејство тирзепатид е поефикасен во промовирањето на слабеењето.

Сите овие лекови го намалуваат гладот, но нивните придобивки не запираат тука. Ендокринологот Тамара Милдер од UNSW објаснува дека тие директно го подобруваат кардиоваскуларното и здравјето на бубрезите, независно од самото слабеење. Ова е затоа што рецепторите на GLP-1 се наоѓаат и во срцето и крвните садови, каде што нивното активирање го подобрува протокот на крв, го намалува ризикот од атеросклероза, има антиинфламаторно дејство и ги штити клетките на срцевиот мускул.

Постојат недостатоци
Иако може да изгледаат како чудотворен лек, овие лекови имаат несакани ефекти. Мајкл Фалстер, експерт за јавно здравје во UNSW, вели дека некои пациенти може да доживеат гадење, повраќање, дијареја и запек.

Главниот проблем, според Фалстер, е што кога губите тежина, губите и мускулна маса и дел од густината на коските заедно со маснотиите. „Кога ќе престанете да ги земате лековите и ќе ги вратите маснотиите, не ги враќате мускулите или коските, па може да завршите послаби и покревки, а ќе ја вратите старата тежина“, предупредува тој.

Висока цена и товар во здравствената заштита
И покрај нивните недостатоци, овие лекови се многу барани бидејќи нудат решение за глобалниот проблем со дебелината без потреба од операција. Сепак, нивната цена е висока. Производителите Eli Lilly и Novo Nordisk максимално ги користат своите патенти, а владите се под огромен притисок да субвенционираат лекови не само за дијабетес, туку и за дебелина.

Во Австралија, Ozempic чини околу 150 долари месечно, а со субвенција е достапен за 31,60 долари, но строго за третман на дијабетес тип 2. Поскапите лекови како што се Wegovy и Mounjaro, кои чинат помеѓу 260 и 700 долари месечно, се одбиени за субвенции бидејќи претставуваат долгорочен трошок.

Иако постои аргумент дека субвенционирањето би заштедило пари на долг рок со намалување на трошоците за лекување на дебелината и срцевите заболувања, проблемот е што трошокот го сноси федералната влада, додека придобивките би се акумулирале за државните здравствени системи.

Ситуацијата во САД е уште посложена. Пристапот до лекови зависи од работодавачот и видот на осигурување, што создава огромни нееднаквости. Проценките од Канцеларијата за буџет на Конгресот покажаа дека покритието на овие лекови од страна на Medicare би можело да достигне годишен трошок од повеќе од 1,5 билиони долари, бројка од која им се крева косата на владините благајници.

Конкуренција и лекови од следната генерација
Се очекува цените наскоро да паднат, делумно поради владини преговори и делумно поради конкуренцијата. Владата на САД неодамна постигна договор со производителите за намалување на цените од околу 1.500 долари на 550 долари месечно за купувања преку владина платформа.

Во меѓувреме, фармацевтската индустрија е зафатена со развој на нови лекови кои не ги кршат постојните патенти. Amgen развива инјекција еднаш месечно, Zealand Pharma тестира лек со двојно дејство, а Pfizer и Roch работат на орални верзии во форма на апчиња.

Како и со вештачката интелигенција и климатските промени, оваа нова ера на губење на тежината со помош на лекови само што започнува. Едно е сигурно: тоа ќе донесе огромен профит за некои и, на некој начин, ќе ја промени човечката цивилизација. Но, за разлика од другите големи промени на нашето време, не се очекува оваа да нè уништи – всушност, може да ни го продолжи животот.

фото: ЕПА

Претседателот на Србија Александар Вучиќ изјави дека Србија „влезе во изборна година“ и дека единственото прашање е дали претседателските избори ќе се одржат покрај парламентарните избори. Тој додаде дека сè уште нема вести од САД во врска со српската нафтена индустрија и дека утре ќе биде организиран „голем состанок“ по овој повод.

Тој рече дека Србија се соочува со тежок период, но дека земјата се подготвила за него.

„Немам никакви вести, не верувам дека ќе има. Тежок период е пред нас, но ние се подготвивме. Имаме голем состанок утре во 11:30 часот, дотогаш треба да ги подготвиме сите потези, па ќе ве информираме што правиме“, им рече Вучиќ на новинарите.

„Влеговме во изборна година, најдоцна за една година ќе имаме избори“, изјави Вучиќ пред новинарите.

Вучиќ рече дека сега останува да се подготват изборите и да се види кој ќе учествува на нив, колку листи и кои кандидати.

Вучиќ исто така рече дека, и покрај победата на изборите, СНС мора детално да анализира каде можело да се направи повеќе и што треба да се постигне за да се подобрат резултатите.

„Ќе мора да направиме големи и значајни промени“, рече Вучиќ.

Претседателот на САД, Доналд Трамп, наводно му поставил ултиматум на венецуелскиот претседател Николас Мадуро веднаш да се откаже од власта, но Мадуро одбил, барајќи „глобална амнестија“ за себе и неговите сојузници, објави денес „Мајами Хералд“, повикувајќи се на неименувани извори.

„Можете да се спасите себеси и вашите најблиски, но мора да ја напуштите земјата сега“, наводно му рекол Трамп на Мадуро за време на телефонскиот разговор минатата недела, нудејќи безбеден излез за Мадуро, неговата сопруга и син „само ако Мадуро се согласи веднаш да поднесе оставка“.

Мадуро наводно одбил и упатил низа контрабарања, вклучувајќи имунитет од гонење во целиот свет и дозвола за откажување од политичка контрола, но задржување на контролата врз вооружените сили, според написите.

„Мајами Хералд“ објави дека немало понатамошен директен контакт меѓу Трамп и Мадуро, иако Мадуро наводно побарал втор повик минатиот викенд откако Трамп го прогласи воздушниот простор на Венецуела за „целосно затворен“.

Американскиот весник наведува дека разговорите биле посредувани од Бразил, Катар и Турција.

Трамп вчера потврди дека разговарал со Мадуро по телефон, но не даде никакви детали.

„Не сакам да коментирам ништо, но одговорот е да. Не би рекол дека поминало добро или лошо. Тоа беше телефонски разговор“, рече Трамп, според медиумите во регионот.

Фото: ЕПА