Американски воени авиони и подморници нападнаа три клучни нуклеарни постројки во Иран во раните утрински часови во неделата, што ја вовлече американската војска директно во војната против Иран и ги зголеми стравувањата дека нападите би можеле да предизвикаат опасна ескалација на Блискиот Исток, пишува „Њујорк Тајмс“.

Претседателот Доналд Трамп рече дека целта на нападот била да се уништат капацитетите на Иран за нуклеарно збогатување и да се запре нуклеарната закана од државата која го спонзорира тероризмот. Тој тврди дека мисијата била успешна, наведувајќи во обраќањето во Белата куќа дека нуклеарните постројки се целосно уништени.

Според извештаите на САД, нападите погодиле два од главните ирански центри за збогатување ураниум: силно утврдениот планински комплекс во Фордо и поголемиот објект во Натанц, кој Израел веќе го нападна неколку дена претходно со мало оружје.

Фордо се наоѓа во планинска област јужно од Техеран и се верува дека е подлабоко под земја од тунелот под Ла Манш што ги поврзува Велика Британија и Франција. Длабочината на Фордо го отежнува пристапот до израелското оружје и се верува дека само САД поседуваат бомба „уништувач бункер“ доволно моќна да го уништи објектот, според Би-Би-Си.

Таа бомба се нарекува GBU-57 Massive Ordnance Penetrator (МОП). Тежи околу 13 тони и според експертите може да навлезе околу 18 метри бетон или 61 метар земја пред да експлодира.

Се верува дека тунелите во Фордо се наоѓаат на 80 до 90 метри под површината, така што успехот на бомбата МОП не е загарантиран, но таа е единствената бомба што може да се доближи до целта. Според извештаите на американските медиуми, овие бомби биле користени во нападот.

Соединетите Држави му кажале на Иран преку дипломатски канали преку порака дека воздушните напади се единствената планирана акција и дека промената на режимот не е целта, изјавија американски официјални лица за „Си-би-ес Њуз“.

Третиот објект што беше бомбардиран се наоѓа во близина на античкиот град Исфахан, а се верува дека Иран складира ураниум со речиси доволна чистота за да направи бомба. Иранските власти ги потврдија нападите, но веднаш не го наведоа степенот на штетата.

Новинарот на Фокс Њуз, Шон Ханити, рече дека објектите во Натанц и Исфахан биле погодени со 30 ракети Томахавк, лансирани од американски подморници оддалечени околу 650 километри.

„Иран, насилникот на Блискиот Исток, мора да се согласи на мир сега. Ако не се согласи, следните напади ќе бидат многу посилни и многу полесни“, рече Трамп.

Иранскиот министер за надворешни работи, Абас Арагчи, кој беше во Европа на дипломатски разговори, во раните утрински часови на мрежата „Икс„ одговори дека неговата земја „ги задржува сите опции за одбрана на својот суверенитет, интереси и народ“. Во исто време, во Израел се огласија сирените за воздушен напад, предупредувајќи за пристигнување на ирански балистички ракети.

Генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш ги нарече нападите на САД „опасна ескалација во регион кој веќе е на работ на конфликт – и директна закана за меѓународниот мир и безбедност“.

Додека луѓето ширум Блискиот Исток се разбудија со вестите за нападите, одлуката на Трамп предизвика бурни реакции во американскиот Конгрес.

Истакнати републиканци го поддржаа, нарекувајќи ги нападите неопходен чекор за ограничување на нуклеарните амбиции на Иран. Но, високи демократски и некои републикански пратеници го осудија потегот како неуставен, предупредувајќи дека може да ги вовлече САД во општа војна.

Иран предупреди дека влегувањето на САД во војната може да предизвика сериозна одмазда, вклучително и напади врз американските сили во регионот или забрзување на сопствената нуклеарна програма – под услов програмата да го преживее американското бомбардирање.

Војската на Израел објави дека два брана проектили биле истрелани кон Израел од Иран по американскиот напад во текот на ноќта врз клучните центри на иранската нуклеарна програма.

Сирените за воздушен напад се вклучија во Ерусалим и Тел Авив, а новинарите на „АФП“ објавија дека слушнале силни експлозии. Дописникот на „Би-Би-Си“ од Ерусалим, Хуго Бачега, јави дека над градот се слушнале повеќекратни детонации како резултат на активирањето на израелската противвоздушна одбрана.

„Армијата неодамна идентификуваше проектили лансирани од Иран кон територијата на Израел. Одбранбените системи се активираат за да се пресретне заканата“, објави ИДФ околу 6:30 часот по средноевропско време.

Околу половина час подоцна, армијата објави втор бран проектили, пред да биде укината тревогата. ИДФ ги повика граѓаните веднаш да се засолнат во заштитените подрачја и да останат таму до понатамошно известување.

Според израелските служби за итни случаи, најмалку 11 лица се повредени во нападите.

Нападите се случија неколку часа откако американскиот претседател Доналд Трамп потврди дека американските сили извршиле напади врз три ирански нуклеарни постројки – Фордо, Натанц и Исфахан – и ги нарече „исклучително успешни“.

Како одговор, иранскиот министер за надворешни работи Абас Аракчи рече дека Иран го задржува правото на сите форми на самоодбрана и предупреди дека невидените американски напади ќе имаат трајни последици.

Генералниот секретар на Обединетите Нации, Антонио Гутереш, го прогласи американскиот напад врз Иран за „опасна ескалација во регион кој веќе е на работ“, нагласувајќи дека тоа е директна закана за меѓународниот мир и безбедност.

„Постои се поголем ризик овој конфликт брзо да излезе од контрола, со катастрофални последици за цивилите, регионот и светот“, рече Гутереш.

„Во овој опасен момент, клучно е да се избегне вител на хаос. Нема воено решение. Единствениот пат напред е дипломатијата. Единствената надеж е мирот“, нагласи функционерот.