Свет
Со парите за изборите почнува новиот циклус на корупција

Со мониторинг на секојдневните партиски активности, почнувајќи од митинзите, трибините и средбите со граѓаните, преку залепените плакати или откупените билборди, до платеното политичко рекламирање, „Транспарентност Македонија“ на овие избори се обидува да направи споредбена анализа: колку пари потрошиле партиите реално, а колку прикажале во нивните завршни финансиски извештаи.
ИНТЕРВЈУ: ГАБРИЕЛА КОНЕВСКА, ПРЕТСЕДАТЕЛКА НА „ТРАНСПАРЕНТНОСТ МАКЕДОНИЈА“
Со мониторинг на секојдневните партиски активности, почнувајќи од митинзите, трибините и средбите со граѓаните, преку залепените плакати или откупените билборди, до платеното политичко рекламирање, „Транспарентност Македонија“ на овие избори се обидува да направи споредбена анализа: колку пари потрошиле партиите реално, а колку прикажале во нивните завршни финансиски извештаи. Претседателката на „Транспарентност Македонија“, Габриела Коневска, вели дека имаат воспоставено соработка со девет регионални канцеларии, и тоа во Тетово, Кавадарци, Штип, Делчево, Охрид, Ресен, Кичево, Битола и во Охрид, а од проектот „Набљудување на изборните трошоци на политичките партии“ очекуваат со аргументи да ја претстават реалната слика за изборните пари, која со години партиите ја чуваат како најголема тајна.
Ќе ги натерате ли на тој начин партиите повеќе да не ги фризираат извештаите, како што правеа досега?
– Ова е првпат на ваков начин да се следи изборната кампања. Веруваме дека проектот, кој е финансиран од ОБСЕ, ќе ги даде посакуваните резултати. Претпоставувам дека тие можат добро да ги исфризираат извештаите, но првпат ќе се направи индиректна компаративна анализа со податоците од теренот. Колку сето тоа понатаму ќе биде процесуирано, ако има одредени сознанија за злоупотреби, останува на државните органи и на функционирањето на системот.
Колку законите овозможуваат целосна контрола, бидејќи се можни дузина ситуации во кои, на пример, печатење плакати, маички, пенкала и други партиски активности воопшто не се прикажуваат. Имаат ли надлежните служби доволно инструменти да и застанат на патот на таквата практика?
– Точно е дека во законската регулатива има многу недоследности и празнини. Веќе се покажа дека празнината што не е регулирана за периодот непосредно пред почнувањето на изборната кампања е сериозна закана за регуларностите и, воопшто, за потенцијалната корупција. Во многу земји периодот од 3 до 6 месеци непосредно пред кампањата е ставен на посебен мониторинг. Во овој контекст не говорам само за предвременото почнување на кампањите, туку за начинот на располагањето и на стопанисувањето со државниот имот, вработувањата непосредно пред изборите, јавните набавки, продажбата на државно земјиште, акциите, партиските ветувања и сл. Ова е толку прозрачно и веќе видено на нашата сцена, а оди само во прилог на дискредитација на власта, недовербата во системот и понижувањето на принципиелно оформената граѓанска свест. Оваа егзибиција им беше омилен спорт и на претходните влади во РМ.
Една од целите на проектот е токму тоа – да се увидат недостатоците, правните празнини, и низ јавна дебата да се предложат измени на релевантната легислатива.
Оваа практика на скриени изборни финансии стана традиција, зашто ниедна партија јавно не се заложи да се прекине таа практика, иако тие се истите што ги носат законите.
– Искуствата зборуваат дека има едно прашање за кое партиите секогаш имаат консензус, а тоа е контролата на нивното работење и финансирање. Никој не сака да ги открие своите финансиери, што практично претставува зародиш на една корупција или продолжување на претходната, но со некакви модалитети. На тој начин во Македонија јавноста и граѓаните се поставени во потценета ситуација, како ментално да не сфаќаат што се случува.
Според досегашните согледувања од работата на проектот, дали можете да кажете што е карактеристично за оваа изборна кампања, од аспект на корупцијата?
– Навидум, кампањата изгледа иста како и претходните, со мали исклучоци, партиите наместо да ги презентираат своите програми, разменуваат меѓусебни навреди и говорат за ситуации од минатото, без многу да се фокусираат на перспективите. Очигледно, мислат дека е доволно да се отпечатат програми, да се презентираат и да се поделат за да се задоволи електоратот. Новите особености на оваа кампања се развиените форми на понирачка корупција, која е изразена преку елементите на бруталност, силна катарза и емоции во разменувањето навреди. За првиот аспект не сум експерт, а и по природа не сум идолопоклоник, така што не можам да коментирам. Но, за вториот аспект е евидентно дека е во директна спрега со корупцијата. Тоа значи – мотиви за да се остане на власт за да се задржат привилегиите, слободата и можностите за дезавуирање на валканите пари, односно да се бори да се дојде на власт за да се почне нов циклус на таа активност. Интелектуалната корупција е следна особеност, пример за неа може да бидат вработувањата непосредно пред кампањата, зголемување на студентските квоти на државните универзитети, изборот, односно именувањата медијатори од страна на Министерството за правда и сл. Тешко е да се верува дека ова е само дел од тековните и поставените програмски активности на власта или претставува лост на нов циклус на политичко заложништво.
Кои би биле последиците од тоа?
– Делегитимирање на институциите, недоверба во системот, дерогирање на државните интереси и ставање на пиедестал на партиските интереси. Ова е сериозна закана за процесот на европеизација и формирање на постулатите на правна држава, кој се базира на принципот на владеење на правото. За пример земете ја екстрадицијата на Смиленски. Според речникот на нашите политичари, излегува како поважно да е тој да дојде во РМ пред изборниот молк, отколку да биде процесуиран и третиран по словото на законот. Интересот за докажување на делото за кое се товари е од значење не само на одредени партии туку е од интерес на сите граѓани, на целата држава. Потоа, случајот со становите на Груевски, кој беше третиран од антикорупциската комисија и имаше свој епилог. Оваа одлука на легитимен орган не важи за политичките кулоари, туку се користи за понатамошно препукување. Што е ова ако не дерогирање на институциите на системот. Заканите што доаѓаат од двете страни, испратени од политички говорници целосно ја рекетираат правдата и ја ставаат во функција на дневната политика. Борбата против корупцијата мора да биде системска и институционална. Поранешен премиер даде оставка поради корупција, а ние не мрднавме со прстот, милиони обвинувања се разменија меѓу политичарите и во мандатот на оваа и во мандатот на претходната влада, а нема судски разврски. Ако вака планираме да одиме во ЕУ, јалов ни е планот.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Американските лекари предупредуваат: Четворица починати на Флорида од бактерија што „јаде месо“

Редок тип на бактерија, која предизвикува некроза на ткивото (позната како бактерија што јаде месо) усмртила најмалку четири лица на Флорида оваа година, соопштија здравствените власти на оваа американска сојузна држава.
Во изминатите неколку месеци се пријавени најмалку 11 случаи на инфекција со бактеријата Vibrio vulnificus во округите Беј, Брауард, Хилсборо и Сент Џонс – области во централна Флорида, популарни кај туристите и крајбрежните заедници.
„Во разни води живеат многу видови бактерии“, изјави инфектологот Даниел Иган од болницата „Орландо хелт“. Vibrio vulnificus е бактерија што сака солена вода. Властите засега не откриваат повеќе информации за починатите.
Иако ретка, инфекцијата со оваа бактерија може да биде многу сериозна. Центарот за контрола и превенција на болестите (CDC) годишно бележи помеѓу 150 и 200 пријави. Бактеријата може да предизвика некротизирачки фасцитис – сериозна инфекција, при што ткивото околу отворена рана бргу умира. Многу пациенти завршуваат на интензивна нега, а во некои случаи е потребна и ампутација.
Стапката на смртност изнесува приближно 20 отсто, а доколку бактеријата навлезе во крвотокот, може да достигне и до 50 проценти. Во многу случаи смртта настапува во рок од два дена по појавата на првите симптоми. Бактеријата се развива во топли, солени и мешани (солено-сладководни) води.
Лекарите предупредуваат дека со глобалното зголемување на температурите бактеријата може да се прошири и на области во кои претходно не постоела. Најактивна е од мај до октомври кога температурите на морето се највисоки.
Симптомите вклучуваат повраќање, дијареја, висока температура, треска, забрзано чукање на срцето и дезориентација. Кај здрави лица инфекцијата може да помине без сериозни последици, но многу поранливи се лицата со хронични заболувања или ослабен имунитет, вклучувајќи и болни од рак.
Во 2024 година CDC регистрирал 82 инфекции и 19 смртни случаи – речиси двојно повеќе од претходната година. Порастот се поврзува со невообичаено големиот број доцносезонски урагани на Флорида и на југоистокот на САД.
Бројот на случаи нагло се зголемил по ураганите Милтон и Хелена кога водите од поплавата потиснале топла солена вода кон копнените населени места, што довело до поголема изложеност на луѓето на бактеријата. Научниците предупредуваат дека климатските промени дополнително ќе го зголемат бројот на вакви инфекции. Потоплите океани создаваат посилни бури и подолги урагански сезони – идеални услови за ширење на Vibrio vulnificus.
Министерството за земјоделство на САД проценува дека годишните трошоци за лекување инфекции од вакви бактерии ќе достигнат 6,1 милијарди долари до 2090 година во споредба со 2,6 милијарди долари во 1995 година.
Свет
Што стои зад историскиот воен сојуз меѓу Германија и Велика Британија?

Во Музејот „Викторија и Алберт“ во Лондон германскиот канцелар Фридрих Мерц и британскиот премиер Кир Стармер го потпишаа таканаречениот договор за пријателство: 27 страници, кои не само што треба да го потврдат туку и да го прошират германско-британското партнерство.
Целта на договорот е двете земји „да бидат водени од желбата, во пресрет на фундаменталните промени во геополитичката средина, да ги здружат силите со цел да обезбедат иднина карактеризирана со просперитет, безбедност и одржливост за своите граѓани, како и за нивните отворени демократски општества“, пишува „Дојче веле“.
По брегзитот, Германија и Велика Британија сакаат повторно да соработуваат потесно. Што предвидува таканаречениот договор за пријателство и кои области ги опфаќа? Преглед на главните точки:
Безбедност
Германија и Велика Британија потврдуваат тесна соработка во оваа област. Забележливо е дека се преговара за клаузула за заемна помош, која треба билатерално да го надополни член 5 од договорот за НАТО. Таму се вели:
„Свесни за блиското совпаѓање на нивните фундаментални интереси и верувајќи дека не постои стратешка закана за едната страна што не е исто така стратешка закана за другата, договорните страни како блиски сојузници ја потврдуваат својата длабока посветеност на заемна одбрана и си обезбедуваат меѓусебна помош во случај на вооружен напад врз другата договорна страна, вклучително и воени средства“.
Ова треба да важи и за нови области, како што е сајбер-безбедноста.
Политика за оружје
Беше договорен развој на ракета со дострел од повеќе од 2.000 километри. Германија и Велика Британија веќе ја објавија оваа цел кон средината на мај. Таков систем на оружје сè уште не постои во европско производство.
Планирана е и поблиска соработка во развојот на беспилотни воздушни системи, проекти, како што е оклопното транспортно возило „Боксер“, на источното крило на НАТО и во областа на подводната безбедност во Северното Море. Треба да се прошири соработката во извозот на оружје.
Треба да се олесни извозот на заеднички произведена воена опрема. Досега, Германија честопати ги блокира ваквите проекти поради многу строги правила. Британците се надеваат дека промената во насоката ќе донесе дополнителен извоз во вредност од неколку милијарди.
Украина
Двете земји ветија дека ќе продолжат да ја поддржуваат Украина – во нејзината одбрана од Русија, но и во нејзината реконструкција.
Западен Балкан
Велика Британија исто така сака да учествува во таканаречениот берлински процес, кој треба да ги приближи земјите од Западен Балкан до Европската Унија преку засилена меѓурегионална соработка.
Миграциска политика
За да се потисне нерегуларната миграција, двете земји сакаат да воспостават свој акциски план. Борбата против трговијата со луѓе ќе се подобри, меѓу другото, преку меѓусебна правна помош, поддршка во гонењето на криминалците и ефикасна гранична контрола.
Повеќе од 20.000 бегалци го преминале Ла Манш од почетокот на годината. Германија се смета за транзитна точка за гумени чамци и друга опрема и застанување за мигрантите.
Треба да се зајакне и соработката во борбата против прекуграничниот криминал. Ова особено се однесува на перење пари, нелегални финансиски текови и трговија со дрога.
Патувања
До крајот на годината училишните групи треба да може да патуваат без виза помеѓу Обединетото Кралство и Германија. Во моментот проблемот е што учениците без германски пасош, на пример, од Сирија или Авганистан, мора да аплицираат за виза за Велика Британија, што често е комплицирано. За да не бидат овие деца де факто исклучени од училишните екскурзии, некои училишта во моментот целосно се откажуваат од размени со Велика Британија.
Од крајот на август на Британците ќе им биде полесно да патуваат во Германија преку терминалите Е-порти на граничните премини. Причината за сегашната регулатива е тоа што Велика Британија не само што ја напушти ЕУ туку никогаш не ѝ се приклучи на шенген-зоната – создавајќи значителни тешкотии за Британците при патување во ЕУ.
Економија
Договорен е германско-британски економски форум. Соработката треба да се прошири во областите на високата технологија и деловните финансии.
Енергетика
Двете земји сакаат да соработуваат во снабдувањето со енергија преку Северното Море и во изградбата на инфраструктура за водород и CO₂.
Сообраќај
За десет години, првите директни возови од Германија до Велика Британија треба да сообраќаат – под Ла Манш. Во моментот, поради пасошката контрола, ова е можно само со префрлање. Ќе се формира работна група за реализација на железничката врска.
Свет
Орбан: Војната во Украина нема да заврши додека Трамп и Путин не седнат на преговарачка маса

Унгарскиот премиер Виктор Орбан повика на директна средба меѓу рускиот претседател Владимир Путин и неговиот американски колега Доналд Трамп опишувајќи го тоа како единствен реалистичен начин за завршување на конфликтот во Украина, објавува „24.ху“.
Во интервју за јутуб-каналот Ultrahang објавено вчера Орбан го нарече Трамп човек на мирот, но изрази скептицизам во врска со искреноста на другите западни влади и функционери во Киев.
„Сите велат дека сакаат мир, но војната сè уште трае. Тоа значи дека некој лаже“, рече тој обвинувајќи ги некои страни дека имаат свои интереси во продолжувањето на војната.
„Тие сакаат војната да продолжи, без разлика што велат. Договорот нема да дојде од Киев. Мора да дојде од Вашингтон и од Москва. Дотогаш нема да има мир. Конфликтот нема да заврши сè додека рускиот и американскиот претседател не седнат на преговарачка маса“, рече Орбан.
Тој изрази надеж дека таков состанок би можел да постави основа за широк договор, што би ја опфатил не само Украина туку и глобалната трговија и контролата на оружјето.
Претходно оваа недела, Трамп изјави дека е многу, многу незадоволен од Путин и им се закани на трговските партнери на Москва со сериозни секундарни тарифи ако нема дипломатски напредок во рок од 50 дена.
Будимпешта постојано ги критикува напорите за вооружување на Киев и се спротивставува на неговите амбиции за членство во ЕУ и НАТО предупредувајќи дека тоа го продолжува конфликтот на сметка на европската економија и даночните обврзници.
По враќањето на функцијата во јануари, Трамп имаше неколку телефонски разговори со Путин и размени изјави за тоа кој е одговорен за недостигот на напредок – Москва или Киев.