Десетици илјади Полјаци излегоа во саботата на протести во главниот град Варшава, како и во неколку други градови како Вроцлав и Познан, барајќи од владата да го почитува уставот, додека истовремено ескалира судирот околу тоа прашање која левата опозиција, уставниот суд и Европската унија имаат спротиставени ставови од владејачките конзервативци.

Виорејќи знамиња на Полска и на ЕУ и извикувајќи „Устав“, масата демонстранти собрани на протестите кои ги организираше опозицијата бара од владата да ја признае одлуката на уставниот суд кој некои од нејзините правни реформи ги стави надвор од законот.

Новата конзервативна влада во Варшава која надмоќно победи на ланските октомвриски избори, во декември го измени законот според кој уставниот суд од петнаесет членови сега мора да ги носи одлуките со двотретинско мнозинство од гласовите и со најмалку тринаесет судии присутни на седницата, наместо досегашните девет. Опозицијата критикува дека сега партијата Правда и справедливост (PiS) може лесно да ја блокира секога одлука на судот која е спротивна на партискиот став и оти го пременила редоследот на предметите за разгледување. Во ова партија, пак, тврдат дека законот воведува ред во Уставниот суд и ги отстранува пречките за спроведување на изборните ветувања.

Полскиот уставен суд во средата и оцени дека главните одредби од новиот закон за нивната работа, која ги усвои конзервативното парламентарно мнозинство, содржат бројни неправилности и причина за сериозна правна криза во Полска, а членовите на конзервативната влада веднаш предупредија дека нема да ја признаат одлуката на судот, бидејќи според нив е донесена спротивно од новиот закон за уставниот суд. Предупредија, исто така, дека нема да ја објават во службениот весник. Одлуката на владата е во спротивност со ставот на Европската унија, која е критична кон споменатите реформи.

Масата луѓе се собра пред зградата на уставниот суд на кој го поставија натписот „Вратете го уставниот поредок, а потоа продолжија кон претседателската палата во стариот историски центар на полската престолнина. Според податокот што го наведе на Twitter градски функционер, се собрале околу 50.000 луѓе, меѓутоа овој податок не може да се провери од независни извори.

„Со години претходно Полјаците протестираа за да го изменат политичкиот систем, Сега протестираме з да се осигуриме дека нема одеднаш да го променат“, изјави пред собраните поранешниот економист на Светската банка, Ришард Петру, челник на либералната опозициска Модерна партија, потсетувајќи на антикомунистичкото движење Солидарност, пренесува Reuters.

Европскептичната PiS е под сé поголем притисок од ЕУ, САД и меѓународни тела и поради законот за медиумите, односно поради тоа што именувањето на челниците во јавните медиуми ги презема министерството за финансии, како и за други институции.

Венецијанската комисија, советодавното тело на Советот на Европа, во петокот предупреди дека „обидот на полската влада да влијае врз ставот на уставниот суд може да го загрози „не само владеењето на правото, туку и функционирањето на демократскиот систем“. Комисијата, исто така, соопшти дека владата мора да ја признае одлуката на највисоката судска инстанца за споменатите реформи.

„Владата ќе побара отчет од парламентот за препораките на Венецијанската комисија, но нема да ја признае одлуката на уставниот суд“, изјави портпаролот на владата, Рафал Боченек.

Иако мислењето на Венецијанската комисија не е обврзувачко, тоа има влијание во Европската комисија којашто веќе започна постапкана следење на владеењето на правото во Полска. Можниот исход е Полска, најголемата источна земја меѓу 28-те членки на ЕУ, да биде суспендирана од гласањата во Европската унија./крај/мф/сн

Извор: Макфакс