Европа
Стотици илјади Каталонци на улиците за поддршка за независност
Стотици илјади жители на североисточната шпанска покраина Каталонија излегоа ноќта во петокот на улиците на покраинската престолнина Барселона прославувајќи го националниот ден која на регионалните избори кон крајот на септември може да го започне процесот на отцепување од Шпанија.
Со националниот ден на Каталонија – Диада, се одбележува поразот со кој пред 301 година покраината паднала под власта на кралското семејство Бурбон во војната за шпанското наследство. Прославата се совпадна со првиот ден од предизборната кампања во којашто коалицијата „Junts pel si“ (Заедно за ‘да’) составена од каталонската левица и десница, најавува отцепување доколку победи на изборите на 27-ми септември.
„Независност, независност!“ и „Да живее Каталонија!“, скандираа Каталонците носејќи ги црвено-жолтите знамиња на Каталонија. Полицијата тврди дека на улиците излегле 1.4 милиони, а организаторите наведуваа за два милиони учесници на настанот.
Сепаратистичката коалиција, којашто води во анкетите, сака да демонстрира масовна поддршка за проектот за создавање нова држава со7,5 милиони жители, на што се противи и шпанската влада во Мадрид, и Брисел.
На Авенија Меридијана, една од главните улици на Барселона, минаа во поворка граѓаните формирајќи колона од различни бои, претставувајќи ги секторите, „столбовите на идното општество“, како образованието и здравството. Маршот од северниот до јужниот дел на градот претставуваше симболичен „пат кон создавање на републиката“.
Во првите редови на поворките беа членовите на сепаратистичката коалиција, чиј претставник Жорди Санчез истакна „Се собравме два милиона, Одиме брзо колку што можеме, со легимитетот на улицата и изборите. Сама земја ослободена од корупцијата“.
Каталонците тргнаа во поворки точно во 17,14 часот, одбележувајќи така на 1714 година кога Барселона падна во борбата меѓу австриската династија Хабсбург и француското кралско семејство Бурбон. Каталонците, коишто биле на страната на Хабсбурговците, сметаат дека на тој начин се бореле за својата самостојност, додека заговорниците за унитарна Шпанија тврдат дека тоа е мит. Оттогаш, на шпанскиот престол се династијата Бурбонци.
Раул Ромева, кој ја предводи коалицијата „Заедно за ‘Да’“, истакна дека граѓаните на Каталонија се наоѓаат пред „најважните избори во животот“. „Едноставно ќе ги прашаме луѓето што сакаат. Ќе организираме референдум, што претходно не ни го дозволуваа“, порача најавувајќи ја победата. Според шпанскиот устав, референдумите се дозволени единствено на ниво на цела Шпанија.
Потпретседателката на шпанската влада, Сораја Сајнц де Сантамарија, обвини од Мадрид организаторите дека ја присвоиле прославата во предизборни цели. „Тоа е прослава на сите граѓани на Каталонија, потребна е неутралност“, истакна напомнувајќи дека „сите граѓани не можат да ја плаќаат кампањата на неколкумина“.
Актуелниот претседател на Каталонија, Артур Мас, минатата година по примерот на Шкотска сакаше да организира референдум за независност, но на крајот на ноември одржа неформално изјаснување на граѓаните на кое излегоа 40 отсто од гласачите, од што 80 отсто гласаа за отцепување. „Веднаш би ги замениле овие избори за референдум. Имајќи предвид дека го блокира алтернативата, треба уште да се работи. Ни остануваат изборите како единствен законски излез“, рече Мас во петокот.
Коалицијата „Заедно за ‘Да’“ би можела да освои 61 од 135 места во каталонскиот парламент, според последната анкета на институтот CIS. За да се стекне со просто мнозинство би можела да смета на проценетите осум мандати на левичарската партија CUP, уште една политичка формација којашто се залага за каталонската независност.
Така формираната коалиција би можела еднострано да прогласи независност, имајќи предвид дека централната влада на десниот центар во Мадрид не сака ниту да слушне за отцепување. Општите парламентарни избори во Шпанија ќе се одржат во декември годинава. Премиерот Маријано Рахој порача дека со сите законски средства ќе ја брани целоста на земјата.
Шпанија е една од петте земји од Европската унија којашто не го признава Косово, откако едногласно прогласи независност од Србија.
Рахој оваа седмица на средбите со своите европски политички сојузници, конзервативците на германската канцеларка Ангела Меркел во Берлин и со британскиот премиер Дејвид Камерон во Мадрид, бараше меѓународна поддршка за целоста на Шпанија.
Камерон, кој минатата година го дозволи референдумот во Шкотска, каде 55 отсто од гласачите се изјаснија за останување во Велика Британија, порача дека Каталонија доколку се отцепи би можела да застане во редот со другите земји кандидатки а членство во ЕУ. Меркел, исто така, повика на почитување на меѓународното право и територијалната севкупност.
Излегувањето од ЕУ и еврозоната е еден од аргументите со коишто Мадрид сака да ги омекне сепаратистичките тенденции. Во четвртокот и дел од бизнисмените порачаа дека политичката нестабилност ги загрозува вложувањата.
„Доколку меѓународната заедница има какви и да се нејаснотии по 27-ми септември, ќе претставува задоволство да се разјаснат со еден референдум поддржан од страна на меѓународната заедница“, изјави на прославата Ориол Жункверас, лидер на левичарскиот дел од коалицијата за отцепување. „Ова мора да биде последната прослава на националниот ден пред независноста на Каталонија“, порача./крај/мф/сн
Извор: AFP
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Европа
(Видео) Трамп: Искрено, Украина веќе изгуби територија
Американскиот претседател Доналд Трамп синоќа изјави дека договорот за завршување на војната во Украина е „поблиску од кога било“ откако Вашингтон му понуди на Киев безбедносни гаранции по моделот на НАТО. Трамп, исто така, изрази увереност дека Москва ќе прифати таков договор, објави „Ле Монд“.
Трамп откри дека имал „многу долги и многу добри“ разговори со својот украински колега Володимир Зеленски, како и со лидерите на НАТО и европските земји како што се Велика Британија, Франција и Германија.
„Се обидуваме да го разработиме тоа и мислам дека сега сме поблиску“, им рече Трамп на новинарите во Овалната соба. „Имавме бројни разговори со претседателот Путин на Русија и мислам дека сега сме поблиску од кога било досега, па ќе видиме што можеме да направиме“.
REPORTER: An Article 5-like deal seems to be emerging without NATO membership for Ukraine. If such a security guarantee is offered, what incentive is there for Ukraine to give up any sort of territory?
US PRESIDENT TRUMP: Well, they've already lost the territory, you know, to be… pic.twitter.com/99sx8a6f03
— Status-6 (Military & Conflict News) (@Archer83Able) December 15, 2025
На прашањето дали неодамна разговарал директно со Владимир Путин, Трамп одговори остро: „да, разговарав“, без да навлегува во детали.
Сепак, Трамп се чини дека сугерираше дека во замена за безбедносни гаранции, Украина ќе мора да се согласи да отстапи делови од источниот регион Донбас што сè уште се контролирани од Киев – можност што Зеленски претходно силно ја отфрли.
На прашањето каков поттик ќе има Украина за да се откаже од територија, Трамп одговори: „Па, искрено, тие веќе изгубија територија“.
Тој додаде дека Европа, која и покрај противењето на Русија повторно предложи испраќање мултинационални мировни сили, ќе биде „голем дел“ од секоја безбедносна гаранција.
Европа
Крај на краткорочните изнајмувања станови за туристи во Шпанија, Airbnb казнет
Шпанија го казни Airbnb со огромни 65 милиони евра за рекламирање недвижности за краткорочно изнајмување, без соодветни дозволи. Одлуката доаѓа во време кога расте притисокот врз владата да го ограничи туристичкото сместување во услови на продлабочување на кризата со домувањето, објавува „Евроњуз“.
Шпанското Министерство за заштита на потрошувачите соопшти дека казната е конечна и дека на платформата со седиште во САД ѝ е наредено веднаш да ги отстрани сите нелегални огласи. Официјалните лица изјавија дека повеќе од 65.000 огласи на Airbnb ги прекршуваат шпанските закони за заштита на потрошувачите, вклучително и огласување недвижности, без дозволи или со неважечки броеви за лиценца.
Казната е шестпати поголема од профитот што Airbnb го оствари од спорните огласи помеѓу времето кога властите ја предупредија компанијата и времето кога огласите конечно беа отстранети.
Зошто беше казнет Airbnb?
Според шпанските власти, 65.122 огласи на Airbnb ги прекршиле прописите дизајнирани да ги заштитат закупците и потрошувачите. Многу од овие имоти се наоѓале во региони во кои краткорочните изнајмувања се ограничени или бараат експлицитно одобрение.
Министерството нагласи дека од платформите како Airbnb се очекува да проверат дали имотите рекламирани во Шпанија се во согласност со локалните и регионалните прописи за домување. Кога не го прават тоа, велат, тие изнајмувања остануваат на пазарот подолго отколку што треба намалувајќи го бројот на домови достапни за жителите што бараат долгорочен смештај.
Министерот за права на потрошувачите, Пабло Бустиндуј, рече дека има илјадници семејства што живеат на работ поради кризата со домувањето во земјата, а некои компании профитираат од бизнис-модели што ги принудуваат луѓето да ги напуштат своите домови.
Борбата против нелегалните изнајмувања не е ограничена само на Airbnb. Во јуни Шпанија исто така му наложи на Booking.com да отстрани повеќе од 4.000 нелегални огласи.
Барселона ја предводи борбата против масовниот туризам
Барселона стана епицентар на борбата на Шпанија против краткорочните изнајмувања. Градот оваа година објави планови за постепено укинување на сите туристички станови до 2028 година, со што ефикасно ќе им се забрани на платформи како Airbnb да продаваат приватно сместување во станбени згради.
Градските лидери велат дека краткорочните изнајмувања ги испразнија локалните населби, ги истиснаа жителите од пазарот за изнајмување и ги трансформираа цели населби исклучиво за туризам. Локалните заедници се согласуваат, а протестите – од мирни маршеви до напади со водни топови – се сè почести против масовниот туризам и растечките трошоци за живот.
Другите регионални и национални власти во Шпанија следат сличен пат. Повеќе од 53.000 нелегални туристички станови неодамна беа отстранети од официјалните регистри во целата земја, главно во Андалузија, Канарските Острови, Каталонија и Валенсија.
Шпанија пречека рекордни 94 милиони странски туристи во 2024 година и е на добар пат да го надмине овој рекорд оваа година. Иако туризмот останува клучен економски столб, официјалните лица велат дека построгата регулација на краткорочните изнајмувања е клучна за балансирање на растот на бројот на посетители со квалитетот на животот на локалното население.
Европа
Турски борбени авиони соборија дрон надвор од контрола во близина на брегот на Црното Море
Турција собори беспилотно летало „надвор од контрола“ кое се приближувало до нејзиниот воздушен простор над Црното Море, соопшти Министерството за одбрана. Инцидентот се случува по украинските напади врз руските танкери од „флотата во сенка“ покрај турскиот брег и предупредувањата од турските политичари за опасностите од ширење на војната во Украина, објави АП њуз.
Министерството во соопштението наведува дека борбените авиони Ф-16 биле испратени по откривањето на објектот. „За да се избегне каква било потенцијална штета, тој бил соборен во безбедна зона надвор од населените области“, се додава во соопштението. Во соопштението не се дадени дополнителни детали за локацијата или времето на инцидентот.
Украина соопшти дека нејзините поморски беспилотни летала погодиле два танкери на 28 ноември, додека трет брод бил погоден на 2 декември додека се движел кон турското пристаниште Синоп. Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган ги осуди претходните напади како закана за „безбедноста на навигацијата, животите и животната средина, особено во нашата ексклузивна зона“.

