Додека Очите на Европа и на Запад главно се насочени кон војната во Украина, тензиите на Западен Балкан растат се повеќе и повеќе. Врвот на британската власт го нарекува регионот „уште едно жариште“ и предупредува дека рускиот претседател Владимир Путин го користи моментот за да ги дестабилизира поранешните југословенски земји, да ја поттикне поделбата и да го турка регионот подалеку од ЕУ и Западот и поблиску до Москва и Пекинг, пишува Политико.

Британскиот министер за надворешни работи Дејвид Лами го посети регионот минатата недела за да ја потврди британската поддршка за проширувањето на Европската унија во сите шест земји од Западен Балкан – Албанија, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Косово, Северна Македонија и Србија.

„Со војната во Европа и долгата рака на руското учество и овде, би било крајно неодговорно да се игнорира Западен Балкан“, изјави Лами за Политико.

Според Лами, целта на Путин не е помирување, туку постојана нестабилност и немири. „Во негов интерес е да го држи регионот на работ, да ги одржува општествата немирни и да ги одржува конфликтите поттикнати од сајбер и хибридната војна“, рече тој.

Многу западни дипломати веруваат дека Кремљ би можел да ги искористи длабоко вкоренетите етнички и верски тензии за да поттикне нови конфликти и да го зајакне своето влијание во дворот на Европската унија.

Британски функционер предупреди дека Балканот мора брзо да оди напред, бидејќи Брисел наскоро би можел да биде преокупиран со влезот на Украина во ЕУ. „Прозорецот на можности е многу тесен. Балканот повеќе не може да седи на две столчиња“, рече тој.

Србија: меѓу ЕУ и „мрачната визија“
Иако Србија преговара за влез во ЕУ од 2009 година, британскиот министер признава дека постојат две визии за иднината на земјата – едната ориентирана кон Европа, а другата поавторитарна, со поголема контрола, корупција и блискост со Русија. На белградските улици јасно се гледаат овие поделби.

Бранот масовни студентски протести, кои траат од ноември минатата година кога 16 лица загинаа при уривање на настрешницата на станицата во Нови Сад, секојдневно ги блокираат патиштата. Протестите се проширија и на противењето на планираниот луксузен комплекс на Џаред Кушнер, зет на американскиот претседател Доналд Трамп, на местото на поранешното Министерство за одбрана, кое беше бомбардирана од НАТО во 1999 година.

Знамињата на ЕУ не се веат на протестите, а многу студенти сметаат дека Брисел е соучесник на корупцијата против која се борат. Паралелно со Вучиќ се преговара за членство и се прават обиди да му се приближат поради српскиот литиум“, велат организаторите, истакнувајќи го лицемерието на европската политика.

Србија не ја признава независноста на Косово, одбива да воведе санкции кон Русија и продолжува да ги продлабочува воените и економските односи со Москва и Пекинг. „Парадоксот живее овде“, рече Лами, кој вели дека Путин го сака Западен Балкан како „следното игралиште“.

БиХ: Додик како нарушувачки фактор
Во Босна и Херцеговина, претседателот на Република Српска, Милорад Додик, се соочува со правосилна пресуда за непочитување на одлуките на меѓународниот висок претставник. Наместо да биде уапсен, Додик слободно се движи, неодамна беше во Белград со Вучиќ, а потоа во Москва со Путин.

Иако САД и Велика Британија веќе воведоа санкции против него, британската политичарка Арминка Хелиќ бара построги мерки. „Ова не е брз рез, туку бавна инфекција“, вели Хелиќ, која и самата избегала од Босна и Херцеговина за време на војната.

Предупредува дека Западот е премногу пасивен кон ширењето на влијанието на Русија на Балканот, кое се спроведува преку црквата, медиумите, дезинформациите и политичките сојузи.

Хелена Иванов од британскиот тинк-тенк Henry Jackson Society смета дека Западот може повторно да задоцни, како што задоцни во 1990-тите. „Не е во прашање војна, но тие би можеле да се разбудат во време кога руските и кинеските влијанија се веќе длабоко вкоренети и тогаш ќе биде предоцна“, рече таа.

Заедничкиот заклучок на британските претставници, како и политичките аналитичари е јасен: доколку ЕУ и пошироката меѓународна заедница не дејствуваат брзо и решително, Путин би можел да го претвори Балканот во нова зона на конфликт и нестабилност, исто како што направи во Украина.

Одлуката дали да се продолжи мораториумот на нападите на украинските и руските енергетски постројки ќе зависи од претседателот Владимир Путин и можните разговори со САД, изјави денеска портпаролот на Кремљ, пренесе агенцијата ТАСС.

„Тоа ќе зависи од одлуката на претседателот Путин“, рече Дмитриј Песков, одговарајќи на прашање дали договорот, постигнат со американско посредништво, ќе биде продолжен по истекот на 16 април (30 дена по објавувањето на мораториумот на 18 март).

Песков тврди дека „украинската страна во суштина не го почитува мораториумот“.

„Затоа, се разбира, ќе биде неопходно да се анализираат овие 30 дена. Веројатно да се разменат информации и размислувања со Американците. И тогаш врховниот командант, претседателот, ќе донесе одлука“, заклучи портпаролот на Кремљ.

Најмалку 34 лица, меѓу кои две деца, загинаа вчераутро во руски ракетен напад врз украинскиот град Суми, додека други 117 лица се ранети, соопшти украинската служба за вонредни состојби.

Меѓу повредените има и 15 деца, а украинското МНР подоцна потврди дека меѓу нив има и девојче родено оваа година. „Дури и новороденчињата се цел на руски злосторства“, соопшти Министерството.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски објави снимка од последиците од нападот, вклучително и тела на цивили расфрлани на патот до уништениот автобус.

At least 34 civilians were killed, including 2 children, and over 117 were injured, in a Russian ballistic missile attack early Sunday morning against the Northeastern Ukrainian city of Sumy. The missiles, which are believed to have been two short-range ballistic missiles armed… pic.twitter.com/oDOEP2Opi8

— OSINTdefender (@sentdefender) April 14, 2025

„Потребна е силна реакција од светот. Русија сака токму таков вид на терор и затоа ја одолговлекува војната. Без притисок врз агресорот, нема да има мир. Преговорите никогаш не ги спречиле балистичките ракети и авионските бомби. Потребен ни е односот кон Русија каков што заслужува терорист“, напиша Зеленски на социјалните мрежи.

Пожарот и хаосот предизвикан од нападот се прикажани и на фотографиите од теренот што ги објавија украинските служби, при што делови од згради се уништени, а преживеаните меѓу урнатините се гушкаат во солзи.

Нападот се случи неколку часа откако американскиот пратеник Стив Виткоф ја посети Москва, а американскиот претседател Доналд Трамп рече дека „се обидува да ја запре војната“. „Ова беше ужасен напад. Ми кажаа дека направиле грешка, но ова беше страшно. Целата војна е страшна работа“, изјави синоќа Трамп.

Неговиот специјален пратеник за Украина, пензионираниот генерал Кит Келог, нападот го нарече „срамен и неприфатлив“. „Како поранешен воен командант, знам што значи да се нишани кон цел и тоа е погрешно. Затоа претседателот Трамп работи напорно за да стави крај на војната.

🤬🤬🤬 An attack on the center of Sumy. Photos and videos of the aftermath have appeared

The Russians struck with two ballistic missiles. As a result of the strike, there are casualties and injuries, but the exact numbers are not specified.

Residential and non-residential… pic.twitter.com/BeXulPDEA3

— NEXTA (@nexta_tv) April 13, 2025

Американскиот државен секретар Марко Рубио го нарече нападот „ужасен потсетник зошто претседателот Трамп и неговата администрација прават огромни напори да ја запрат војната и да постигнат траен мир“.

Осуда доаѓа и од Европа. Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен рече дека „суровоста повторно удри“ и дека ова е „јасно кршење на меѓународното право“. Францускиот претседател Емануел Макрон рече дека Русија покажува „целосен презир кон човечкиот живот, меѓународното право и дипломатските напори на претседателот Трамп“.

Британскиот премиер Кир Стармер рече дека е „згрозен од ужасните напади на Русија врз цивилите во Суми“, а германскиот канцелар во заминување Олаф Шолц додаде дека нападот ја покажува вредноста на руската „подготвеност за мир“.

Идниот германски канцелар Фридрих Мерц отиде чекор понатаму и го нарече нападот „тешко воено злосторство“. „Тоа беше перфиден чин, намерно и свесно воено злосторство“, рече Мерц за АРД.

Остро реагираа и Обединетите нации. Портпаролот на генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш изјави дека е „длабоко шокиран и вознемирен“ од нападот.