Uncategorized
Интервју со Горан Ајдински: Државата и стопанството треба да ја финансираат научноистражувачката дејност
Професоре Ајдински, Вие бевте во два мандата декан и раководевте со еден од најголемите и најкомплексни факултети на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје – Филозофскиот факултет. Бевте член и на тогашната ректорска управа на Универзитетот, а во последните години во универзитетската и во пошироката јавност сте присутен како конструктивен критичар на работите што се случуваат во УКИМ и воопшто во високото образование. Со какви проблеми денес се соочуваат високото образование и УКИМ?
„Универзитетот ‘Св. Кирил и Методиј’ не постои самиот за себе, тој е дел од еден поширок систем и нормално е дел од проблемите во системот да се рефлектира врз работата на Универзитетот. Проблемите што постојат на нашиот Универзитет и нивното решавање многу зависат и од неговото менаџирање. Не би било реално да се каже дека тие одеднаш може да се решат, но ако точно не ги детектираме, тогаш и нивното решавање ќе биде полесно. Јас во минатото како декан, а и сега како редовен професор на Универзитетот, секогаш отворено сум дискутирал за проблемите, без разлика како тоа некој го перципирал. Но, коректно е секогаш кога ќе се постигне некој успех и позитивна работа, тоа да се пофали и да се поддржи, и спротивно, ако имаме некои слабости, за нив треба отворено да се дискутира. Практиката покажува дека нерешавањето на проблемите генерира нови проблеми, а тоа доведува до стагнација во сите области, без оглед дали зборуваме за образовниот процес, за научноистражувачката дејност, за стандардот на вработените и студентите и сл. Така што, прашањето за проблемите е покомплексно и бара поширока елаборација“.
Што конкретно може да се подобри во образовниот процес? Потребни ли се реформи и промени на законот што се актуализира кон крајот на минатата година?
„Се разбира, секогаш работите може да се подобрат, но, како што кажав, треба да се бара причината за да се дојде до решението. И сето тоа во еден отворен дијалог со сите заинтересирани страни (универзитет, студенти, држава, стопанство). Секогаш кога сакаме нешто да промениме, како по правило се посегнува по реформи, без подлабока анализа. А знаете колку реформи се направени во високото образование? И ние не го знаевме точно бројот на измени и дополнувања на претходниот закон. Сега имаме закон што се донесе во конструктивна атмосфера во 2018 година и, за жал, и за него се заговараат промени. Тоа не е воопшто добро. Не е добро, а тоа се повторуваше и во минатото, еден закон, кој сè уште не профункционирал со полн капацитет, да го менувате. Не велам дека е идеален затоа што ништо не е идеално и секогаш ќе има простор за подобрувања, но тоа да се прави по само неколку години, нема да донесе ништо позитивно. Министерството треба да остави подолг период универзитетите во својата работа да ги согледаат сите позитивни решенија и слабости со примена на овој закон, па потоа да се посегнува кон евентуални измени. И на крајот, зошто би го менувале повторно законот кога некои органи и тела предвидени со законот или се формирале, но сè уште не функционираат како што треба или, пак, воопшто не се формирани (земете ги, на пример, советите на универзитетите). Носењето на реформите на хартија сами за себе не се како да не сте ги донеле, туку прават повеќе штета отколку воопшто да не се донесени. Како пример за такви реформи, да се навратиме наназад и да ја споменеме толку цитираната ‘Болоња’. Да ве потсетам дека Република Македонија стана членка на Болоњскиот процес во 2003 година, а УКИМ почна со одредени интервенции во наставните планови и пред тоа. Од тогаш до денес Законот за високото образование се менуваше и се дополнуваше многупати, но со ниту еден акт до сега, никој не се позанимава со тоа како оваа крупна реформа и тогаш и сега се финансира? И дали воопшто се финансира? Имплементацијата на болоњските стандарди, која не е воопшто едноставна реформа, бара и соодветна финансиска поткрепа. Не можеме, од една страна, да очекуваме имплементација на високи европски стандарди, а од друга, да се соочуваме со постојана рестрикција во финансирањето и во делот за образование, но и во делот за наука, а за стимулација на професорите воопшто и да не зборуваме. Оттука, сметам дека новиот закон треба првин да профункционира, Советот за финансирање на високото образование да изготви модел за финансирање, па потоа да ги цениме неговите предности и недостатоци и да зборуваме за реформи“.
Кога го споменуваме финансирањето, како сега се финансираат универзитетите?
Финансирањето на дејноста на универзитетите не е променето дваесеттина години и тоа е според законот и годишните програми за реализацијата на Програмата за високообразована дејност, која се врши од буџетот на Република Македонија. Меѓутоа, универзитетите се соочуваат со ограничени финансиски средства од буџетот за реализирање на наставниот процес. Навистина е тешко да се објаснат критериумите на ваквото оскудно финансирање. Не знам зошто не учиме од земјите што тоа го решиле и го прават подобро од нас. Земете ја, на пример, Европската Унија, па и другите западни земји. Таму на универзитетите им се овозможува да ги дефинираат своите развојни цели, својот развој и своите вложувања. Универзитетите потпишуваат договори со државата, со дефинирани компоненти (основна, развојна и варијабилна компонента) и точно се знае кој што треба да прави и какви обврски има. Иако во суштина финансирањето на високото образование е прашање на државна политика, сепак тоа треба да биде во корелација со одредени определби на државата, а тоа е дека ќе образоваме и развиваме високостручни кадри употребливи не само за нашата држава туку и за европскиот и светскиот пазар на трудот. Затоа, финансирањето треба да има јасни и објективни критериуми. Не е битно кој модел ќе се избере (lump-sum, per capita или сл.), но крајно време е да тргнеме од основниот принцип – дека високото образование не е потрошувачка дејност и да се пријде кон решавање на ова прашање.
На крајот, да се навратиме на науката. Каква е состојбата во научноистражувачката дејност?
Ако кажам дека научноистражувачката дејност не се финансира доволно, нема да кажам ништо ново. Финансирањето на науката е проблем што се провлекува со децении. Професорите на Универзитетот објавуваат трудови со високи импакт-фактори и во еминентни интернационални публикации. Но, за сето тоа да го направат, изворите за финансирање мора да ги бараат самите, или да се вклучат во некои истражувачки тимови со колеги надвор од земјата или, пак, да добијат некој проект од европските фондови. Професорите треба да ја насочат својата креативна и творечка енергија во истражувањето, а не во тоа како да најдат средства за истражувањето.
Проблемот, всушност, е двоен. Прво, за жал, на науката 1 недостига постојано финансирање. И, второ, без оглед на тоа дали финансирањето ќе биде институционално или програмско, тоа треба да биде континуирано. Притоа треба да ги имаме предвид сите модели на финансирање на науката. Вреди да се размислува и за посебен национален истражувачки фонд, во кој би партиципирала државата, но и стопанството. Вакви фондови за финансирање на научноистражувачката дејност постојат во многу држави, при што интересен е податокот дека колку државата е поразвиена толку финансискиот удел на стопанството во овие фондови е поголем. Во секој случај, независно од тоа како ќе се решава финансирањето на научноистражувачката дејност, тоа треба да се прави веднаш доколку сакаме да бидеме компетититвни со нашата наука во пошироки рамки, да ја развиваме за потребите на индустријата и стопанството, а со тоа и науката да придонесе за развој на економијата на нашата држава.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Uncategorized
Пожарникарите неуморно и секојдневно на терен, во едно деноноќие се гасеа 33 пожари
Во текот на изминатото деноноќие евидентирани се вкупно 33 пожари на отворен простор, од кои 12 се активни, пет се ставени под контрола, а 16 се изгаснати.
Активни пожари има во: Василево / Радовиш / Берово – с. Нивичино, планина Голем Готен и Малешевските Планини (нискостеблеста шума, смрека, грмушки и ниска вегетација); Прилеп 1 – с. Бешиште, Бешишки Рид, кон с. Градешница (Новаци) и крак кон границата со Р. Грција (мешана шума); Прилеп 2 – активен крак кон с. Дрен, проширен кон с. Галиште (Кавадарци); под контрола помеѓу Царевиќ и Смолани (мешана шума и нискостеблеста вегетација); Македонски Брод – помеѓу Црешево, Локвица и Крапа (деградирана дабова шума, грмушки и ниска вегетација); Желино – помеѓу с. Церово и с. Групчин (нискостеблеста и деградирана шума); Петровец – с. Средно Коњаре, крај р. Пчиња (мешана шума); Зелениково – с. Гумалево (ниска и мешана вегетација); Крива Паланка – с. Нерав (висока борова шума); Старо Нагоричане / Куманово – с. Облавце, Бељаковце, Довезенце, Јачинце (ниска вегетација); Старо Нагоричане – с. Руѓинце (ниска вегетација); Василево 1 – с. Сушево (грмушки и ниска вегетација); и Василево 2 – с. Добрашинци (грмушки и ниска вегетација).
Под контрола се пожарите во: Македонски Брод 1 – с. Грешница (мешана шума и сува трева); Македонски Брод 2 – с. Латово (ниска вегетација и деградирана шума); Струмица – с. Баница и населба Софилари (висока трева); Карбинци – с. Јунузлија (шума); и Штип – помеѓу с. Драгоево и Селце (нискостеблеста шума, прнар и сува трева).
Изгаснати се пожарите во: Сарај 1 – с. Семениште (стрниште и гранки); Сарај 2 – с. Паничари (сува трева); Гази Баба – с. Трубарево (стрниште, грмушки и сува трева); Шуто Оризари – ул. Брсјачка Буна (дива депонија); Кривогаштани – кај депонијата (сува трева и грмушки); Струмица – м.в. Три Води (ниска вегетација и мешана шума); Василево – с. Василево (ниска вегетација); Струга 1 – с. Калишта (ниска вегетација и ѓубриште); Струга 2 – с. Октиси (депонија); Штип – кај м.в. 9-ти км (сува трева); Карбинци – с. Радање (стрниште, сува трева и штала); Куманово 1 – н. Бедиње (ниска вегетација); Куманово 2 – с. Табановце (сува трева); Куманово 3 – ул. Никола Тесла (сува трева); Куманово 4 – с. Тромеѓа (сува трева); и Теарце – с. Непроштено (сува трева).
Uncategorized
Го онесвестиле удирајќи го со клешти оти се сомневале дека им краде лубеници
Јавен обвинител од Основното јавно обвинителство Скопје донесе Наредба за спроведување истражна постапка против две лица за кои постои основано сомнение дека заедно во група извршиле кривично дело – Насилство предвидено во член 386 став 6 во врска со став 3 и став 1 од Кривичниот законик.
Осомничените, на возраст од 39 и 31 година, на 24 јули во скопското село Орешани извршиле грубо насилство и ја загрозиле сигурноста на едно лице, за кое сметале дека украл лубеници од нивата на првоосомничениот.
Со товарно возило го следеле оштетениот додека тој со автомобилот се движел од Петровец кон селото Таор, се додека не се паркирал во дворот на куќата на неговиот внук во Орешани, се наведува во соопштението од Обвинителството.
Осомничените пристигнале веднаш по него, излегле од возилото и го нападнале. Насилно го извлекле оштетениот од возилото и го удирале со тупаници и шамари по главата и телото. Вториот осомничен извадил водоводџиски клешти од камионот, па и со нив го удирале се додека оштетениот не паднал во безсознание. Му нанеле тешки телесни повреди поради кои тој во живото- загрозувачка состојба е хоспитализиран на Клиниката за неврохирургија. Со дејствијата на насилство, кај сведокот – внукот на оштетениот и во јавноста предизвикале чувство на несигурност, загрозување и страв.
Ценејќи ги сите околности и ризици, јавниот обвинител до судијата на претходна постапка од Основниот кривичен суд Скопје достави предлог за определување мерка притвор за двајцата осомничени.
Uncategorized
Никоски: Најекономично и најисплатливо справување со отпадот е ако државата се подели на пет региони со пет депонии
Справувањето со отпадот, како едно од најаткуелните прашања, е возможно исклучиво со поставување и профункционирање на регионалениот систем за управување со отпадот, вели директорот на Управата за животна средина, Игор Никоски. Стручните пресметки и анализи покажале дека најекономично и најисплатливо е групирањето на општините и регионите во државата во 5 регионални системи за управување со отпадот, со 5 регионални санитарни депонии.
Источен Регион и Североисточен Регион – Мечкуевци во Свети Николе, Полошки Регион – Русино, општина Гостивар, Пелагониски Регион – Југозападен Регион – Мегленци, општина Новаци, Вардарски Регион – Југоисточен Регион – Доброшинци, општина Василево и Скопски Регион – Дрисла, Скопје.
„За Источниот и за Североисточниот Регион објавен е тендерот за изградба на централна постројка за управување со отпадот за двата региона во Свети Николе, како и изградба на 6 претоварни станици во Куманово, Ранковце, Штип, Виница, Македонска Каменица и во Берово. Паралелно ќе се одвива градбата на претоварните станици и на регионалната депонија. Додека не се изгради целиот систем, нема да се пушти во работа централната инсталација за управување со отпадот, односно телото на депонијата, постројката за механичко-биолошки третман, пречистителната станица, линијата за селекција и така натаму“, вели директорот Никоски.
Спроведени се активности за затварање на нестандардните депонии и ѓубришта. Во зависност од количината на отпадот, предвидени се три начини за справуавње со депониите.
Најмалите ѓубришта ќе бидат, едноставно, исчистени и отпадот ќе биде однесен на друга блиска непрописна депонија.
Одредени непрописни депонии ќе бидат преобликувани, отпадот ќе се компактира, ќе бидат прекриени со одредени слоеви, кои ќе ја вршат улогата на собирање депониски гас, ќе се собира депонискиот исцедок, ќе се изгради систем за собирање на површинските води, како и дренажен систем, финално запечатување на депонијата, како и раззеленување на последниот слој, На ваквите места Никоски вели дека ќе бидат поставени ограда и влезна капија, ќе бидат изведени сервисни сообраќајници и мерни места за земање примероци за мониторинг на квалитетот на водите и гасот. Оние непрописни депонии што ќе го прибираат отпадот, пак, сѐ до почнување со функционирање на меѓурегионалниот систем за управување со отпадот, ќе се извршат некои од горенаведените операции, без финално затворање и тие ќе останат во функција. „За конечно затворање на овие непрописни депонии, предвиден е друг проект (II фаза), кој ќе се реализира по изградбата на регионалната депонија во Мечкуевци, општина Свети Николе, а планиран во рамките на ИПА III. Обврската за одржување на исчистените локации останува на секоја општина во согласност со договорот потпишан со МЖСПП“, вели директорот Никоски.
Пари за овој проект се обезбедени од ИПА-фондовите и со национално кофинансирање. За Полошкиот Регион – Русино и за Пелагонискиот и за Југозападниот Регион – Мегленци, општина Новаци, проектите се реализираат со средства од заемот од ЕБРД. Никоски вели дека е пред крај подготовката на тендерската документација и се очекува во најбргу што може да се објават тендерите за градба, односно за реконструкција на регионалниот систем за управување со отпадот – Русино во Полошкиот Регион и претоварна станица во Тетово, претоварни станици во Дебар, Охрид и во Прилеп и затворање на депонијата во Новаци и надзор над работата.
Во моментот во тек е тендер за набавка на возила и контејнери за општините од Пелагонискиот и од Југозападниот Регион.
За Вардарскиот и за Југоисточниот Регион – регионална депонија во Доброшинци, во тек е тендерска постапка за изработка на плански документи, која исто така е финасирана со заемот од ЕБОР.
За Скопскиот Регион – Дрисла, пак, тече постапка за избор на консултант, кој треба да ги подготви сите неопходни документи за развој на депонијата „Дрисла“ и за воспоставување на регионалниот систем за Скопскиот Регион. Постапката за избор ја води ЕУ-делегација и целиот проект ќе биде финасиран со грант-средства од ЕУ.
И војниците на АРМ ќе се вклучат во гаснење на пожарот во кривопаланечкото село Нерав
Пожарот во кривопаланечкото село Нерав уште е активен, на терен се повеќе екипи на територијалните противпожарни единици од Крива Паланка...
Силувани деца на возраст од 3 и 10 години во Гостивар, мајката ги снимила и видеото го пратила на таткото
Основното јавно обвинителство Гостивар донесе Наредба за спроведување истражна постапка против мајка од гостиварско за која постои основано сомнение дека...
Ангелов: До 13:30 часот се евидентирани 16 пожари на отворен простор
До 13:30 часот на 27 јули 2025 година, на територијата на државата се евидентирани вкупно 16 пожари на отворен простор,...
Хеликоптерска акција во Штип: Полициски службеници спасија повреден војник од борбата со пожарот
Во време кога летните горештини го зголемуваат ризикот од пожари, а бројот на активни огнени жаришта се зголемува ширум државата,...
Шумскиот пожар во Крива Паланка се шири кон куќите, екипите се на терен
Шумскиот пожар што од вчера напладне зафати над 50 хектари борова шума во кривопаланечкото село Нерав, според информациите од Општина...
Пожарникарите неуморно и секојдневно на терен, во едно деноноќие се гасеа 33 пожари
Во текот на изминатото деноноќие евидентирани се вкупно 33 пожари на отворен простор, од кои 12 се активни, пет се...
Двегодишно девојче најдено мртво на плажа во Грција
Девојче на околу двегоишна возраст е пронајдено мртво на плажа во атинското предградие Палео Фалиро во неделата наутро, пренесуваат грчките...
Чекање до 45 минути на Табановце и Пелинце, а на Богородица околу 30 минути
Со зголемувањето на летните одмори и интензивните туристички патувања, на македонските гранични премини повторно се бележат големи гужви. Најголемиот притисок...
Поради гладување 90.000 жени и деца итно имаат потреба од медицинска интервенција во Газа
Секој трет жител на Појасот Газа со денови не добива храна, предупреди Светската програма за храна (WFP) на Обединетите нации....
Големиот пожар кој избувна попладнево во близина на Струмица е под контрола
Големиот пожар кој избувна попладнево во близина на Струмица меѓу Градските гробишта и селото Баница и зафати огромна површина и...
Анегелов: Пожарот на Готен не може да загрози ниту едно село
На територијата на целата земја денеска има шест активни пожари, а најтешкиот и најспецифичен е пожарот на планината Готен, на...
Најмалку 25 лица загинаа во текот на ноќта во нови напади на израелската армија врз Појасот Газа
Најмалку 25 лица загинаа во текот на ноќта во нови напади на израелската армија врз Појасот Газа, во време кога...
За да помине граница преку ред, на полицајците од ФРОНТЕКС им кажал дека е дипломат, а на нашите полицајци им рекол дека им е колега, уапсени двајца скопјани на Табановце
Вчера на Граничниот премин „Табановце“, на влез во државата, полицијата ги упаси С.С. (59) и Б.А. (55), двајцата од Скопје...
Овој ден буди тага, но ќе се памети и по човечноста и хуманоста, Град Скопје оддаде почит на жертвите од земјотресот
Делегација на Град Скопје предводена од градоначалничката Данела Арсовска, оддаде почит на жртвите од катастрофалниот земјотрес кој пред 62 години...
Го онесвестиле удирајќи го со клешти оти се сомневале дека им краде лубеници
Јавен обвинител од Основното јавно обвинителство Скопје донесе Наредба за спроведување истражна постапка против две лица за кои постои основано...
62 години од катастрофалниот земјотрес во Скопје во кој животот го загубија 1.070 лица
Скопје денеска ја одбележува 62. годишнина од катастрофалниот земјотрес што се случи на 26 јули 1963 година, кога животот го...
Надлежните се борат со 11 активни пожари: Гори кај Прилеп, Македонски Брод, Штип
Според најновите информации, на територијата на државата се евидентирани вкупно 25 пожари на отворен простор. Од нив, 11 се сѐ...
(Видео) Грета Тунберг по Тетово стигна во Скопје, ќе дискутира за империјализмот и ќе протестира за спас на Дошница
Еко-активистката Грета Тунберг преку видео-обраќање на Инстаграм соопшти дека се наоѓа во Скопје и дека ќе учествува на неколку настани...
Се’ уште се трага по девојчето кое го одвлече Вардар – 29-годишната соселанка се обидувaла да го извлече од водата
Прпиадници на полицијата, армијата, нуркачи, кајакари се во интензивна потрага по 16-годишното девојче од селото Уланици, Градско, кое вчера беше...
Влегол на Онкологија и крадел од пациентите – притвор за 60-годишник
Скопското Обвинителство поведе постапка против 60-годишник осомничен за тешка кражба. Кражбата ја извршил на Клиниката за радиотерапија и онкологија, каде...
