Контакт

Наука

Нобеловата награда за физика во 2013 година: Хигс или 'наметката за невидливост'

Објавено пред

Нобеловиот комитет ќе ја објави имињата на добитниците на Нобеловата награда за физика во 2013 година во вторник, а научниците веруваат дека највисоката научна награда ќе им бидат доделена на „авторите“ на Хигсовиот бозон, но не исклучуваат лауреати да станат пронаоѓачите на „шапката на невидливост“ или откривачите на првите планети надвор од Сончевиот систем.

dobivaj vesti na viber

Големо мнозинство експерти сметаат дека лауреати ќе станат физичарите теоретичари Питер Хигс , Франсоа Англер и другите кои во 1960-те го предвидоа постоењето на ткн Хигсовиот бозон – хипотетички честичка која обезбедува маса на сите други елементарни честички.

Научниците од Европската организација за нуклеарни истражувања (CERN) во јули минатата 2012 година објавија дека откриле честичка којашто „одговара“ на карактеристиките на ткн Хигсовиот бозон, славната „Божја честичка“ и алката којашто недостига во синџирот на теоријата за елементарните честички. Веста CERN ја објави 48 години откако Питер Хигс ја изнесе теоријата за постоење на бозонот, кој подоцна беше наречен по него. Постоењето на оваа честица беше потврдено преку експериментите кои се одвиваа во Големиот Хадронов колајдер (Large Hadron Collider), најголемата и најскапа во историјата на физиката инсталација. Големиот успех на експериментот, а до пред тоа и сензационалните предвидувања за крајот на светот од црната дупка којашто ќе се роди во колајдерот, му обезбедија на бозонот на Хигс и на неговите откривачи невидена популарност во јавноста.

Експертите не можат да се согласат само во тоа кој уште покрај самиот Хигс може да ја добие Нобеловата награда. Проблемот е во тоа што ткн механизам на Хигс, кој ја предвидува масата на елементарните честички, не беше предвиден само од страна на британскиот физичар.

Питер Хигс во 1964 година дошол до генијална идеја за постоење теоретски нова честичка. Меѓутоа, самата идеја првпат беше изложена не од Хигс, туку од американскиот физичар Филип Андерсон во 1962 година, и полниот назив на овој механизам гласи механизмот Англер – Браут – Хигс – Гуралник – Хаген – Кибле. Роберт Броут е веќе починат, па Нобеловиот комитет ќе треба да избира од петтемина, бидејќи наградата во секоја област може да ја добијат најмногу тројца. Во теоријата за настанувањето на субатомските честички, освен на Питер Хигс, големи признанија им се даваат и на Франсоа Англер, Џералд Гуралник, Том Кибле, Роберт Броут и на Карл Хаген. Освен покојниот Броут, другите петмина говореа на минатогодишната прес-конференција кога беше објавено откритието на честичката за којашто се верува дека е ткн Хигсов бозон, но само професорот Хигс доби овации од присутните на претставувањето пред медиумите.

За тоа дека наградата треба да ја добие само Хигс, кај многумина има сомнение. „Едноставно не можам да замислам да не го наградат Питер Хигс“, вели аналитичарот на Thomson Reuters, Дејвид Пендбери. Професорот од Оксфорд, Кен Пич, претпоставува дека доколку Хигс не биде награден, тоа ќе претставува „скандал“.

Добитникот на Нобеловата награда Андреј Гејм верува, сепак, дека таков „скандал“ е сосема можен. „Во однос на Хигсовиот бозон се крена голема врева, се создаде впечаток дека тоа е откритието на сите времиња. Но тоа е само предвидување на Стандардниот модел, и според мое мислење не постои сто отсто гаранција дека Нобеловиот комитет ќе оди по линија на помал отпор и ќле ја додели наградата за потврдување на Стандардниот модел“, вели Гејм за РИА Новости.

Според него, Нобеловата награда за физика ја заслужува откривањето на екстрасоларните или егзопланетите. Научниците од Thomson Reuters, исто така, не исклучуваат дека откривањето на првите планети надвор од Сончевиот систем може да им ја донесе најпрестижната награда за физика на швајцарските научници Мишел Мејор и Дидие Келоз, како и на американскиот професор Џефри Марси.

Уредникот на научната редакција на државното Шведско радио кое традиционално составува листа на потенцијалните добитници на Нобеловите награди, иако освен на победникот, нивните имиња ќе бидат објавени дури по 50 години, смета дека е дојдено време која вниманието треба да се сврти кон областа на метаматеријалите, односно материјалите со негативен индекс на рефракција, кои ги направија реални наметките за невидливост.

Можен лауреат во врска со ова откритие се смета британскиот истражувач Џон Пендри, творецот на првата „невидлива наметка“, додека руските научници во овој домен фаворит го сметаат Виктор Веселаго кој во 1967 година ја предвиде можноста да се добијат тие материи.

Новинарите на шведската телевизија SVT којашто исто така секоја година дава свои предвидуваа за можните нобеловци, не ја исклучува можноста дека наградата ќе биде доделена за откритија во областа на квантната механика. Неа би можеле да ја добијат Французинот Ален Аспе, Австриецот Антон Цајлингер и Американецот Џон Клаузер, кои секој на свој начин имаат удел во описот на ефектот од квантната конфузија, сметат во радиото.

Според квантната теорија, доколку има две честички со заедничко минато, на пример разлетани по заемен судир, тогаш состојбата на едната честичка зависи од состојбата на другата честичка, и за такви честички се вели дека се во „збунета“ или „ангажирана состојба“.

Во 1980 година Аспе експериментално докажа дека во квантната стварност, навистина постои квантна збунетост. Во 1997 година, пак, група физичари од Универзитетот Инсбрук во Австрија под раководство на Цајлингер првпат изврши квантна телепортација на фотони во ултравиолетовата светлина.

Во 2012 година Нобеловата награда, којашто традиционално и годинава ќе биде доделена на 10-ти декември во Стокхолм, им припадна на Французинот Серж Арош и на Американецот Дејвид Вајнленд „за пионерските експериментални методи, коишто овозможуваат да се измерат и контролираат поединечните квантни системи“./крај/мф/сн



©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Наука

230 милиони луѓе живеат во опасност од топењето на ледените покривки

Објавено пред

Ново истражување покажува дека светските ледени покривки на Гренланд и Антарктикот се топат и се поместуваат. Ова може да предизвика пораст на нивото на морето и големи миграции од крајбрежните области.

dobivaj vesti na viber

Научниците сакале да дознаат која е „безбедната граница“ на глобалното затоплување за опстанокот на ледените покривки. Тие ги користеле податоците од сателити, климатски модели и други извори, дури и ДНК од октоподи.

Резултатите се загрижувачки. Дури и ако светот успее да го ограничи затоплувањето на 1,5 степени Целзиусови, ледениот покрив може да продолжи да се топи брзо. Тоа ќе доведе до зголемување на нивото на морето, што ќе има сериозни последици.

Ледените покривки на Гренланд и Антарктикот имаат доволно мраз што може да го подигне нивото на морето за околу 65 метри. Топењето на мразот е главната причина за порастот на морската вода. За последните 30 години, порастот на морето се забрзал двојно.

Околу 230 милиони луѓе живеат на помалку од еден метар надморска височина. Зголемувањето на морето ќе ги натера многу да се иселат од крајбрежните области.

Научниците велат дека е тешко точно да се предвиди кога ќе дојде до голем колапс на ледените покривки. Но, знаат дека опасноста постои и дека „безбедните“ температурни прагови сè повеќе се намалуваат.

Првично се мислеше дека покривките ќе се дестабилизираат при зголемување од околу 3 степени, но сега истражувачите сметаат дека не е доволно е ни 1,5 степен.

За да се спречи брз колапс, светот треба да го ограничи затоплувањето на најмногу еден степен над прединдустриското ниво. За тоа е потребно драстично намалување на согорувањето на фосилни горива. Сепак, тоа изгледа тешко, бидејќи многу земји, вклучително и САД, сè уште користат нафта, јаглен и гас.

Прикажи повеќе...

Наука

Научниците открија на која возраст лошите навики почнуваат сериозно да му штетат на здравјето

Објавено пред

Лошите навики како што се пушењето, консумирањето алкохол и физичката неактивност почнуваат сериозно да го оштетуваат здравјето од 36-годишна возраст, според новата студија на фински истражувачи од Универзитетот Лауреа.

dobivaj vesti na viber

Во студија која ги следела учесниците родени во 1959 година до нивната 61 година, било утврдено дека оние кои пушеле, пиеле и воделе пасивен начин на живот подолго време почесто завршувале со сериозни физички и ментални заболувања, пишува Net.hr.

„Колку порано престанеме со ризичните навики, толку се поголеми шансите за здрава и исполнета старост“, вели д-р Тија Кекелаинен. Иако, како што наведува тој, никогаш не е предоцна да се премине на поздрави навики – придобивките се забележуваат и кога промените се случуваат во средната возраст.

Студијата, исто така, откри дека:

– Физичката неактивност има најголемо влијание врз лошото физичко здравје,
– Пушењето генерално е поврзано со влошување на менталното здравје,
– Алкохолот има негативен ефект и врз физичката и врз менталната состојба.

Научниците забележуваат дека лошите навики и лошото здравје честопати се поврзани во двата правци – депресијата и болестите можат да доведат до пушење и алкохол, а истите навики можат да ги продлабочат здравствените проблеми.

Иако истражувањето се однесувало на генерацијата родена кон крајот на педесеттите години, резултатите даваат важни предупредувања за денешните помлади генерации, чии ризични навики вклучуваат феномени како што е вејпирањето.

Прикажи повеќе...

Наука

Седум милиони луѓе во светот годишно умираат како последица на загадениот воздух – што не смее да правите?

Објавено пред

Дури седум милиони луѓе во светот, односно двојно повеќе од алкохолизам и пет пати повеќе од сообраќајни несреќи, годишно умираат како последица на загадениот воздух, покажуваат проценките на Светската здравствена организација (СЗО).

dobivaj vesti na viber

Загадениот воздух буквално го напаѓа целото човечко тело

Лекарите укажуваат дека загадениот воздух ги загрозува речиси сите витални системи на човечкото тело и буквално го „напаѓа“ секој орган. Околу една петтина од смртните случаи од мозочен удар, срцев удар и коронарна артериска болест се предизвикани од загаден воздух, а исто така предизвикува аритмија, конгестивна срцева слабост и покачен крвен притисок.

Во извештаите на СЗО се наведува и дека е поврзан со рак на белите дробови, мочниот меур, дебелото црево, бубрезите и желудникот, како и со леукемија кај децата. Тоа му штети на когнитивниот развој на децата, а кај постарите луѓе го зголемува ризикот од деменција или смрт од Паркинсонова болест.

Зошто се толку штетни ПМ честичките?

ПМ честичките се мешавина од прашина, чад и саѓи, создадени од комбинираното влијание на греењето, индустријата и сообраќајот и содржат тешки метали како никел и арсен.

Што не смеете да правите кога загаденоста на воздухот е висока?

1. Не отворајте ги прозорците од домот кога квалитетот на воздухот е оценет како „загаден“ или „многу загаден“, што е во утринските, доцните попладневни и раните вечерни часови.

2. Во оние периоди од денот и воопшто во периоди кога воздухот е претерано загаден, не носете надвор доенчиња, мали деца и деца кои веќе имаат респираторна инфекција.

3. Излегувањето надвор со висока загаденост на воздухот треба да избегнуваат и бремени жени, пациенти со хронична астма и хронична опструктивна белодробна болест.

4. Не вежбајте на отворено и воопшто избегнувајте ги сите спортски или рекреативни активности, од пешачење до трчање, бидејќи за време на вежбањето бројот на вдишувања се зголемува меѓу 40 и 60 во минута, па затоа поголеми количини загаден воздух влегуваат во респираторниот тракт.

5. Не применувајте физичка активност во области со многу сообраќај и во области од секторот за топлинска енергија.

Што да направите кога загаденоста на воздухот е висока?

1. За почеток, пред да излезете надвор или да планирате да излезете надвор, дознајте го моменталниот квалитет на воздухот. За овие цели, на вашиот телефон можете да инсталирате голем број апликации кои го мерат загадувањето на воздухот во реално време.

2. Проветрувајте ги просториите на домот неколку пати во текот на денот и за тоа изберете ги периодите кога се очекува концентрацијата на загадувачи во воздухот да биде најмала, што е приближно помеѓу 11 и 15 часот.

3. Користете домашни прочистувачи на воздух.

4. Користете климатизери кои имаат соодветни филтри или се дизајнирани да не го вовлекуваат надворешниот воздух во дневната соба.

5. Користете природни средства за прочистување на воздухот во домаќинството, како што се растенијата.

6. Доколку навистина останувате надвор во периодот на зголемено загаденост на воздухот, правете почести паузи во движењето и дишете плитко.

7. Избегнувајте прометни улици и патишта каде што концентрацијата на загадувачи во воздухот е поголема поради издувните гасови од возилата.

8. Користете специјални маски за филтрирање за ПМ честичките, бидејќи обичните хируршки маски не помагаат.

9. Што се однесува до исхраната, лекарската препорака е во областите со прекумерно загадено воздух да се јаде храна богата со витамини Б, витамини Ц и Е и омега-3 масни киселини, што е поврзано со антиоксидантните и антиинфламаторните својства на овие состојки.

Прикажи повеќе...

Најново

Македонија3 минути

Споменик на Андон Лазов Јанев – Ќосето поставен на кружниот тек во Автокоманда

Споменикот на Андон Лазов Јанев – Ќосето, кој беше отстранет од пред комплексот судови, е поставен на кружниот тек во...

Спорт47 минути

(Видео) Македонски судија нападнат на кадетското Европско првенство во бокс

Извор и фото/ b92.net Заврши Европското првенство за кадети и кадетки (ученици на возраст од 13 и 14 години), кое...

Македонија50 минути

Во изминатото деноноќие имало 51 пожар во Македонија, денеска се активни осум

Во текот на изминатото деноноќие, 27/28.07, на територијата на Република Северна Македонија се регистрирани вкупно 51 пожар, од кои осум се...

Свет2 часа

Рубио: Трамп го губи трпението со Путин, размислува за драстични мерки

Претседателот на САД, Доналд Трамп, е сè повеќе фрустриран од недостатокот на напредок на Русија кон мировниот договор и сега...

Регион2 часа

Вучиќ: Србија нема да воведе санкции против Русија

Претседателот на Србија, Александар Вучиќ, изјави дека Србија нема да воведува санкции кон Русија и дека ќе се држи до...

Свет2 часа

САД и ЕУ постигнаа договор за царините

Соединетите Американски Држави и Европската Унија постигнаа рамковен трговски договор, објавија американскиот претседател Доналд Трамп и претседателката на Европската комисија,...

Македонија10 часа

Паника во Катланово и Петровец поради голем пожар, Ангелов смирува дека нема опасност да се запали бензинската

Попладново пожар изби и помеѓу Катланово и Петровец. Директорот на Дирекцијата за заштита и спасување Стојанче Ангелов вечерва во видео-изјава...

Македонија14 часа

И војниците на АРМ ќе се вклучат во гаснење на пожарот во кривопаланечкото село Нерав

Пожарот во кривопаланечкото село Нерав уште е активен, на терен се повеќе екипи на територијалните противпожарни единици од Крива Паланка...

Топ15 часа

Силувани деца на возраст од 3 и 10 години во Гостивар, мајката ги снимила и видеото го пратила на таткото

Основното јавно обвинителство Гостивар донесе Наредба за спроведување истражна постапка против мајка од гостиварско за која постои основано сомнение дека...

Македонија16 часа

Ангелов: До 13:30 часот се евидентирани 16 пожари на отворен простор

До 13:30 часот на 27 јули 2025 година, на територијата на државата се евидентирани вкупно 16 пожари на отворен простор,...

Македонија19 часа

Хеликоптерска акција во Штип: Полициски службеници спасија повреден војник од борбата со пожарот

Во време кога летните горештини го зголемуваат ризикот од пожари, а бројот на активни огнени жаришта се зголемува ширум државата,...

Македонија20 часа

Шумскиот пожар во Крива Паланка се шири кон куќите, екипите се на терен

Шумскиот пожар што од вчера напладне зафати над 50 хектари борова шума во кривопаланечкото село Нерав, според информациите од Општина...

Uncategorized23 часа

Пожарникарите неуморно и секојдневно на терен, во едно деноноќие се гасеа 33 пожари

Во текот на изминатото деноноќие евидентирани се вкупно 33 пожари на отворен простор, од кои 12 се активни, пет се...

Регион23 часа

Двегодишно девојче најдено мртво на плажа во Грција

Девојче на околу двегоишна возраст е пронајдено мртво на плажа во атинското предградие Палео Фалиро во неделата наутро, пренесуваат грчките...

Македонија1 ден

Чекање до 45 минути на Табановце и Пелинце, а на Богородица околу 30 минути

Со зголемувањето на летните одмори и интензивните туристички патувања, на македонските гранични премини повторно се бележат големи гужви. Најголемиот притисок...

Свет2 дена

Поради гладување 90.000 жени и деца итно имаат потреба од медицинска интервенција во Газа

Секој трет жител на Појасот Газа со денови не добива храна, предупреди Светската програма за храна (WFP) на Обединетите нации....

Македонија2 дена

Големиот пожар кој избувна попладнево во близина на Струмица е под контрола

Големиот пожар кој избувна попладнево во близина на Струмица меѓу Градските гробишта и селото Баница и зафати огромна површина и...

Македонија2 дена

Анегелов: Пожарот на Готен не може да загрози ниту едно село

На територијата на целата земја денеска има шест активни пожари, а најтешкиот и најспецифичен е пожарот на планината Готен, на...

Свет2 дена

Најмалку 25 лица загинаа во текот на ноќта во нови напади на израелската армија врз Појасот Газа

Најмалку 25 лица загинаа во текот на ноќта во нови напади на израелската армија врз Појасот Газа, во време кога...

Македонија2 дена

За да помине граница преку ред, на полицајците од ФРОНТЕКС им кажал дека е дипломат, а на нашите полицајци им рекол дека им е колега, уапсени двајца скопјани на Табановце

Вчера на Граничниот премин „Табановце“, на влез во државата, полицијата ги упаси С.С. (59) и Б.А. (55), двајцата од Скопје...