Претседателот на САД, Доналд Трамп, вчерашниот ден го прогласи за ден на ослободувањето и најави воведување сеопфатни царини на Соединетите Американски Држави за увоз од сите земји.

Овие мерки вклучуваат основна царина од 10 проценти за целиот увоз, со дополнителни повисоки стапки за одредени земји, како што е 20 отсто за производите од Европската Унија, но и 33 проценти за Македонија.

Бернд Ланге, претседател на Комитетот за меѓународна трговија на Европскиот парламент, остро ги критикува тарифите на Трамп нарекувајќи ги ден на инфлацијата.

На прес-конференција во Стразбур, Ланге рече дека царините навистина ќе им наштетат на луѓето на терен и ги опиша како хаос, што е нефер кон производителите во САД, Европа и глобалниот југ. Тој нагласи дека овие мерки ќе ги зголемат цените во САД и во светот.

Европските лидери исто така изразија загриженост за можните последици од овие царини врз глобалната економија.

Германскиот канцелар Олаф Шолц ги нарече фундаментално погрешни, а францускиот министер за економија, Франсоа Бајру, рече дека тие се катастрофа. Европската комисија најави можност за воведување контрамерки за заштита на европската економија.

Финансиските пазари негативно реагираа на објавувањето на царините. Главните европски берзански индекси забележаа значителен пад поради стравувањата од глобална рецесија. Секторите зависни од извозот, како што е винската индустрија во Шпанија, изразија загриженост за можни загуби.

Тарифите на Трамп претставуваат значителна ескалација на американската протекционистичка трговска политика и може да доведат до сериозни последици врз глобалната трговија и врз економијата.

Шпанската федерација на винарите ја оцени одлуката на американскиот претседател Доналд Трамп за воведување царини од 20 отсто за производите од Европската Унија како сериозен удар за шпанските винарници имајќи предвид дека САД се втори по големина извозен пазар за шпанските вина.

„Овие царини, барем во случајот со виното, се целосно неоправдани бидејќи разликата меѓу постојните царини во ЕУ и САД е минимална“, рече Хозе Луис Бенитез, извршен директор на ФЕВ.

Бенитез предупреди дека оваа мерка ќе им наштети не само на шпанските винари туку и на американските потрошувачи, кои пијат повеќе вино отколку што произведуваат.

Тој особено посочи дека новите царини најмногу ќе ги погодат малите и средните производители, кои сочинуваат 99 отсто од шпанските винарници бидејќи имаат помалку можности за диверзификација на извозот и се силно зависни од главните извозни пазари.

Американскиот пазар учествува со речиси 13 отсто од вкупниот извоз на шпанско вино. Во 2024 година Шпанија извезла 97 милиони литри вино во САД во вредност од приближно 390 милиони евра.

Во пакетoт нови царински мерки што ги воведе американскиот претседател Доналд Трамп неколку земји не се на списокот, а меѓу нив Русија и Северна Кореја.

За разлика од Кина, Европската Унија или Индија, кои се соочени со драстично зголемување на царините, Москва и Пјонгјанг останаа надвор од опсегот на овој тарифен бран. Причината не е политичка попустливост, туку комбинација од постојни санкции, минимална трговија и геополитички калкулации. Така барем тврди Белата куќа.

Портпаролката на Белата куќа, Каролин Левит, изјави за „Аксиос“ дека Русија не е покриена со царините бидејќи американските санкции веќе спречуваат каква било значајна трговија.

„Сепак, САД сè уште тргуваат повеќе со Русија отколку со земји како Маврициус или Брунеи, кои беа на списокот на Трамп за царини, дури и со оддалечените островски области како Токелау (1.500 жители) во Тихиот океан и Свалбард (2.500 жители) во Арктичкиот круг.

Левит нагласи дека Куба, Белорусија и Северна Кореја исто така се изоставени бидејќи веќе имаат екстремно високи постојни царини и санкции.

Двете земји со години се предмет на опсежни американски санкции. Поради инвазијата на Украина, Русија е под влијание на санкции што влијаат на финансискиот сектор, енергетиката и воената индустрија. Трговијата со САД опадна од 36 милијарди долари во 2021 година на 3,5 милијарди долари во 2024 година, што го прави воведувањето дополнителни царини економски бесмислено.

Северна Кореја е уште поизолирана – американските и меѓународните санкции речиси целосно ја забрануваат трговијата, освен во хуманитарни случаи. Како што коментира аналитичарот Саурав Гош, „нелегалните канали се доминантни, а тарифите нема да имаат никаков реален ефект“.

Во вкупната структура на американската трговска размена Русија и Северна Кореја учествуваат со помалку од 0,1 отсто. Од друга страна, Кина оствари трговски суфицит од речиси 300 милијарди долари со САД во 2024 година поради што е погодена со царинска стапка од дури 34 проценти.

Исклучувањето на Москва и Пјонгјанг може да има и дипломатска заднина. Администрацијата на Доналд Трамп можеби ќе сака да задржи простор за можни преговори – со Русија за Украина и со Северна Кореја за нуклеарната програма.