На Македонија и е неопходно да стане членка на силни меѓународни сојузи како ЕУ и НАТО бидејќи за малите земји тоа е практично единствениот начин  да ги осигураат сопствениот опстанок и развој. Ова е заедничкиот заклучок на учесниците на дебатата со работен наслов: „Креирање и (или) реконцептуализација на надворешна-политичка стратегија на мали и средни држави“ организирана од Дипломатскиот клуб во Скопје. Во дадениот историски момент кога се рекомпонираат односите меѓу големите сили, во услови на криза во ЕУ, повторна појава на популистички и националистички идеологии, војните на Блискиот исток и мигрантската криза, за малите држави е најважно да го пронајдат своето место во геополитичкиот простор од каде ќе можат да ги остваруваат политичките и економски стремежи без притоа да настрадаат.

 Префосорот на Правниот факултет во Скопје и поранешен шеф на дипломатијата Љубомир Фрчкоски смета дека во овие околности македонската дипломатија и Министерството за надворешни работи воопшто не ја оставруваат својата задача бидејќи, како што рече, само се обидуваат да го одбранат неодбранливото, односно со пропаганда сакаат да ја поправат паднатата демократија во земјава. Професорот смета дека за разлика од 2005 година кога беше прва во регионот, Македонија сега е на исто ниво со Косово и тој факт не може да се брани иако пропагандата со сите сили е впрегната во тој обид. Според него, во надворешната политика постои извесно двојство, од една страна номинално се поддржува членството во ЕУ и во НАТО а од друга буквално се што се работи е против номиналните заложби. Негов предлог за идната влада е веднаш да го намали бројот на вработени во МНР бидејќи таму “во моментов има 600 луѓе кои не работат ништо и се дипломатски аматери“. Потребно е намалување на амбасадите и конзуларните претставнишва, кои главно се полупразни а служат само за вработување на партиски членови. Фрчкоски предлага заеднички конзулати со соседните земји и целосно укинување на економските промотори, бидејќи тие, по негово уверување, чинат многу а од нив  нема апсолутна никава корист. Професорто бара супстанцијална реформа на македонската дипломатија и реструкција на односите прво со западните партнери, а потоа и со соседите, при што особено е важно суштинско обновување на односите со Бугарија и Албанија и поврзување по Коридорот осум.

Словенечкиот амбасадор во Република Македонија Милан Јазбец истакна дека во меѓународните односи малите држави имаат предност со тоа што можат да бидат флкесибилни но затоа се лесно ранливи па затоа безбедноста и развојот мора да им бидат на прво место. Зборувајќи за искуствата на неговата земја амбасадорот рече дека не смее да има никакви дилеми околи интеграцијата во ЕУ и НАТО при што реформите кои треба да се спроведат „не треба да бидат цел сама за себе туку од нив треба да произлезе квалитет“ односно треба да придонесат за посттигнување на реален стандард на една држава.

 – Нам ни требаа 10 години за да влеземе во ЕУ и НАТО. Процесот е многу тежок и бара многу напор, но е неопходен. Членството во ЕУ е единствен одговор и за него нема алтренатива“ рече словенечкиот амбасадот Милан Јазбец.

Неговиот холандски колега Ваутер Пломп во своето излагање рече дека Холандија долгата дипломатска традиција ја заснова на концептот: Мир, профит и принципи. Истакна дека ЕУ е од есенцијална важност за заеднички пазар и заеднички принципи, околу што во неговата земја има апсолутен консензус. Пломп е на мислење дека актуелната криза во ЕУ повеќе е прашање на скептицизам кон Брисел отколку кон унијата како таква. Убеден е дека Западниот Балкан полека се враќа во топ агендата на европските лидери при што извесно влијание има мигрантската криза, како и обидите на Русија да го наметне своето влијание во регионот но пред се во прашање е „чувството во Брисел дека останала незавршена работа на Балканот“. Како доказ дека вратата останува отворена тој го потенцираше примерот на Црна Гора која доби покана за членство во НАТО и наголемо ги води преговорите за прием во ЕУ.

Шведскиот амбасадор  Матс Стафансон зборуваше за неутралната позиција која неговата земја ја негува со децении и векови нанзад, што е одрден начин за остварување на интересите на малите и средните земји, но сепак потенцираше дека Шведска со одлуката конечно да влезе во ЕУ пред дваесетина години направила одличен избор а и со НАТО има најдобар можен однос, кој некогаш би можел да премине во формално членство во оваа воена алијанса. Инсистираше дека за разлика од други земји каде европскептицизмот е во пораст, во Шведска напротив се посилно е уверувањето дека ЕУ е неопходна ако Европа сака мир и напредок.

 На дебатата зборуваше и македонскиот амбасадор Данчо Марковски кој исто како и професорот Фрчкоски се задржа на актуелните случувња во македонската дипломатија. Рече дека деценија нанаад се случуваат ретроградни процеси кои се условени од надворешни фактотри, во прв ред од неконзистентноста на политиката на ЕУ кон Скопје и од грчките барања поврзани со нашето уставно име, како и од внатрешни фактори меѓу кои најштетни се партизацијата на институциите и на дипломатијата и ставањето на партиските над државните интереси. Поради тоа, предупреди амбасадот Марковски, Македонија се соочува со изолација и на некој начин станува „заробена држава“.

Драган Милосављевиќ