Економија
Ветерниците може да ја намалат цената на струјата за граѓаните ако државата ги обврзе приватните инвеститори да произведуваат за домашниот пазар
Најавите за изградба на големи ветерни паркови во земјата, кои ќе произведуваат струја што безмалку може да ги покрие потребите на сите македонски домаќинства, зачестија последниве неколку години, но потребите на домаќинствата засега се користат само за владините претставници да ја прикажат големината на инвестициите. Домаќинствата, и доколку се изградат сите најавени ветерни паркови, директна корист нема да имаат. Приватните инвеститори произведената струја ќе ја продаваат на слободниот пазар. Нема законска можност да бидат обврзани дел од произведената струја да ја наменат за домашниот пазар.
Министерката за енергетика, рударство и минерални суровини Сања Божиновска прецизно укажува дека пазарот на електрична енергија е целосно либерализиран со донесувањето на Законот за енергетиката во 2018 година и не постои законска можност приватните инвеститори да бидат обврзани, покрај за слободниот пазар, да произведуваат струја за домашните потреби.
Регулаторната комисија за енергетика (РКЕ), пак, има малку полабав став во однос на договорите со приватните инвеститори на ветерниците и смета дека сепак има начин да влијаат на намалување на цената на струјата што ја плаќаат граѓаните.

„Во моментот не постои закон во кој приватните инвеститори се обврзуваат дел од производството да го отстапуваат за домашни потреби. Но постои можност во процесот на преговори со инвеститорот да се регулира и ова прашање. Зголемената понуда влијае во формирањето на цената на отворениот пазар и таа станува конкурента за потрошувачите, оние што се на отворен пазар. Што се однесува за домаќинствата, може да има влијание доколку државата склучи билатерални договори со приватните инвеститори за користење на произведената енергија од ветерни електрани или воопшто од кои било приватни производствени капацитети“, велат од Регулаторната комисија за „Макфакс“.
Од таму нагласуваат дека кога се работи за капацитети од обновливи извори, тие се карактеризираат со тоа што струја произведуваат во време кога има ветер, сонце. За поголема флексибилност во располагање со енергијата од обновливи извори, регулаторите велат дека се цели кон надградба на инвестициите со батериски системи за складирање на енергијата, која би се користела тогаш кога потрошувачката се зголемува.
За посебни билатерални договори со инвеститорите, кои ќе ги обврзат за производство на струја и за домашни потреби, ниедна досегашна влада не известила. Извесно е дека инвестициите во ветерните паркови се прогласени за стратешки, а како посебно достигнување и напредок во носењето странски инвестиции во случајот на ветерниот парк „Вирови“, кој го најавија и поранешниот премиер Зоран Заев и сегашниот Христијан Мицкоски, беше претставено дека тој ќе се развива на пазарен принцип, без субвенционирана цена или државна помош и со целосна одговорност на инвеститорот.
Од компанијата „Впд“ за „Макфакс“ велат дека проектот „Вирови“ не е условен со каков било откуп на енергија.
„Проектот од самиот почеток е предвиден да се реализира на трговска основа. Тоа значи дека ВП ‘Вирови’ не ја условува неговата реализација со каков било вид гарантиран откуп на електрична енергија од Владата или од јавните компании. Како и да е, ова е голем проект за обновлива енергија, кој ќе понуди значителни количини чиста енергија, пред сè, на македонскиот пазар, што значи дека ќе биде отворен за долгорочни комерцијални договори со јавни или приватни трговци и доставувачи, кои ги снабдуваат граѓаните и бизнисите на Северна Македонија, како и големите крајни корисници. Тоа, пак, значи дека граѓаните и економијата на Северна Македонија може да очекуваат да имаат корист од чиста енергија на достапни и долгорочни предвидливи услови. Ова особено ќе ја заштити земјата од ефектите на скокови на цената на енергијата, енергетски кризи и недостиг како оние што се случија во периодот 2022 – 2023 година. Исто така, реализацијата на проектот ‘Вирови’ ќе биде од големо значење за македонските извозници да останат конкурентни во многу енергетски интензивни индустрии што ги извезуваат своите производи во ЕУ по усвојувањето на граничниот механизам за јаглерод (CBAM) бидејќи ќе имаат можност за набавка на енергија од обновливи извори со гаранции за потекло“, велат од компанијата „Впд“.
Голем број експерти, пак, сметаат дека сосема погрешен е пристапот со кој приватните инвестиции во производните капацитети, вклучително и оние од обновливи извори, се прогласуваат за стратешки инвестиции. За државата да има корист од приватните инвестиции во ветерниците, посочуваат дека најдобар би бил пристапот тие да се градат со јавно-приватно партнерство.

„Националните производствени капацитети за производство на зелена енергија – ветропаркови, фотонапонски централи и хидроелектрани, во ниеден случај не треба да се прогласуваат како национални стратешки проекти или како гринфилд-инвестиции и да се доделуваат на концесии на 99 години во случаи кога нашата држава нема сопствени средства да ги изгради бидејќи користа на државата е сосема мала… Таквите инфраструктурни проекти треба исклучиво да одат преку јавно-приватно партнерство во согласност со Законот за ЈПП, каде што јавната страна ги има придобивките. Со други зборови, секој месец приватната страна ѝ плаќа одреден процент, сигурно не помалку од 15 % од вкупниот приход. Во согласност со нашиот Закон за ЈПП, сопственоста на земјиштето не се отуѓува, а тоа значи по 35 години, колку е максимумот на ЈПП, инфраструктурниот објект станува сопственост на државата“, вели Зоран Лазаревски, координатор на Алијансата за јавно-приватно партнерство Ц.Р.Е.А.М., која претставува заедница за реализација на европската помош во земјата.
Министерката за енергетика нема конкретен одговор на прашањето зошто државата не гради ветропаркови кои би произведувале струја за домашниот пазар, но потсетува дека државата веќе изградила еден ветерен парк, оној во Богданци. Неговата втора фаза допрва треба да се догради, а министерката Божиновска вели дека тоа ќе се реализира токму преку јавно-приватно партнерство.

„АД ЕСМ како производител на електрична енергија со најголем инсталиран капацитет во државата досега има изградено и ставено во функција еден ветерен парк во Богданци со инсталиран капацитет од 36 MW, кој користи повластена тарифа, и 14 MW за втората фаза на проектот. Според информациите од АД ЕСМ, ветерниот парк во Миравци би располагал со ветерен потенцијал за вкупна инсталирана моќност од над 100 MW. Планираното годишно производство на електрична енергија е над 300 GWh. Овој проект ќе биде реализиран по принцип на јавно-приватно партнерство во кое доминантна сопственост ќе има АД ЕСМ“, вели министерката Божиновска.
Регулаторната комисија за енергетика во овој момент не прави разлика меѓу државни и приватни инвестиции во согласност со надлежноста за лиценцирање и при примената на регулаторните акти. Како експерти, пак, регулаторите сметаат дека неопходни се што повеќе стратешки енергетски инвестиции во насока на јакнење на енергетската независност и обезбедување сигурна и стабилна испорака на енергенти.
Досега РКЕ има издадено само две лиценци за производство на струја од ветер. Едната е на приватниот инвеститор ВЕЦ ТОР, другата е на ВЕЦ „Богданци“ . Според податоците од регулаторите, заклучно со 30 септември 2024 година, производство од ветерниците учествува со 2,64 % во вкупното производство на струја во земјата.

Германската компанија „Впд“ од 2022 година има поставено мерачи на ветер во Кумановско
Германската компанијата „Впд“, која најави инвестиција од над половина милијарда евра во ветерниот парк „Вирови“, со изградба на 69 ветерници на потегот Куманово – Старо Нагоричане – Крива Паланка, за „Макфакс“ најави дека доколку се отстранат бирократските пречки и доколку има чиста регулаторна рамка, за три години ќе стигнат до фазата подготвени за градба. Тие од 2022 година имаат мерачи на ветер во Кумановско. Во најава е и ветерниот парк на инвестицискиот фонд „Алказар енерџи“, кој ќе постави 55 ветерници во реонот Штип – Карбинци – Радовиш, а најавуваат дека ќе почнат со изградба во текот на следната година.
Со овој текст „Макфакс“ се приклучува на иницијативата за зголемена транспарентност на институциите што Институтот за комуникациски студии ја спроведува во соработка со медиумите во рамките на проектот „Користи факти“, кој е поддржан од британската амбасада.

©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Спектакуларно отворање во Гевгелија: ЏАМБО и ВЕРО станаа новата омилена дестинација во „Gevgelija Mall“
Со огромна посетеност и во празнична атмосфера, овој викенд во Гевгелија и официјално започна со работа новиот, најсовремен ЏАМБО (JUMBO) маркет. Сместен во новоотворениот трговски центар „Gevgelija Mall“, реномираниот бренд ја реализираше својата голема инвестиција во јужниот регион, носејќи светско шопинг искуство за локалното население.
Отворањето помина во знакот на семејната забава и радоста. Најмладите посетители уживаа во целодневната програма исполнета со музика, дружење со маскоти, цртање на лице и игри со сапунени меури, што го претвори првиот работен ден на маркетот во вистински настан за градот.
Новиот објект се простира на површина од 3.000 метри квадратни, дизајниран според највисоките светски стандарди. Купувачите веќе имаат пристап до асортиман од над 20.000 артикли, вклучувајќи производи за домот, играчки, декорации и сезонски изненадувања.
Како значајна новина за купувачите во Гевгелија е интегрирањето на селектиран асортиман од брендот ВЕРО во рамките на самиот маркет. Оваа стратешка синергија им овозможува на потрошувачите на едно место да ги задоволат сите потреби за домаќинството, штедејќи време и уживајќи во квалитетот на двата силни бренда.
Генералниот директор на ВЕРО и ЏАМБО маркетите, Петар Денковски, истакна дека ова отворање е многу повеќе од проширување на продажната мрежа – тоа е исполнување на ветувањето за поддршка на локалната заедница.
„Горди сме што со оваа капитална инвестиција директно влијаеме на економскиот пулс на Гевгелија. Отворивме нови работни места и создадовме силен регионален магнет кој очекуваме да привлекува купувачи не само од градот, туку и од соседството,“ изјави Денковски.
Менаџментот на компанијата потврди дека експанзијата не застанува тука. Успешната приказна продолжува и следната година со најавеното отворање на нов маркет во Струмица, со што ЏАМБО и ВЕРО целосно ќе го заокружат своето присуство во југоисточниот дел на Македонија.
Новиот маркет во Гевгелија веќе работи со полн капацитет, нудејќи креативни решенија и производи за целото семејство, под препознатливиот слоган „За сѐ што ви треба и не сте знаеле дека ви треба“.
(ПР)
Економија
ССКМ ја поздравува одлуката со која данокот од 5 отсто останува при првата продажба на недвижностите
Сојузот на стопанските комори на Македонија ја поздравува одлуката со која данокот од 5 % останува при првата продажба на недвижностите.
„Ја поздравуваме одлуката на Владата за 5 % ДДВ, кој е при првата продажба на станбен простор, ова ги покажува позитивните заложби на бизнис-секторот и ССКМ претставен преку Градежната комора во соработка на Министерството за финасии и Владата. Сојузот на стопанските комори на Македонија смета дека одлуката на државата стапка за првата продажба на новоизградени станови да остане 5 % е оправдана.
Според ССКМ, оправдана е и одлуката на Министерството за продолжување на важноста на повластената стапка од 5 % ДДВ и сметаат дека со нејзиното продолжување најголема корист ќе имаат купувачите на станбени единици, односно населението.
Ивица Јаќимовски, член на управниот одбор при ССКМ, посочува дека со продолжување на данокот за купување станови на 5 %, почнувајќи од 2026 година, се очекува секторот за недвижности да добие нов импулс.
„Оваа повластена стапка на ДДВ има цел да го поддржи пристапот на граѓаните до домување, да ја стимулира градежната активност и да ја зајакне стабилноста на пазарот. Имплементацијата на даночната стапка од 5 % носи неколку важни привилегии и за купувачите и за индустријата: намалувањето на даночната стапка значително ги намалува вкупните трошоци за купување стан правејќи го сопствеништвото на домот подостапно за пошироката популација; се очекува прифатливоста создадена од данокот од 5 % да ја зголеми побарувачката за нови и постојни станови, што може да ги поттикне градежните и недвижните сектори и со поповолна даночна средина, домашните и странските инвеститори може да покажат зголемен интерес за пазарот на домување, што ќе придонесе за економски раст“, вели тој.
Економија
„Македонија 2025“ со рекордни резултати во 2025: поддржани 2.573 лидери и таленти, 168 бизниси и 190 стипендисти
„Македонија 2025“ ги објави резултатите од својата работа во 2025 година, при што организацијата постигна рекордни успеси во поддршката на економскиот развој, лидерството и глобалната поврзаност на земјата. Во 2025 година „Македонија 2025“ имплементирала, преку повеќе од 40 програми и иницијативи со кои се поддржани 168 компании, доделени се 190 стипендии за едукација и усовршување, а 2.573 лидери и таленти биле директно опфатени со програмите за развој. Организацијата исто така бележи значително зголемување на својот општествен импакт, со 94 активни членови во управните и советодавните тела и развиени шест клучни предлог-политики кои веќе се интегрираат во национални стратегии и реформски процеси.
2025 беше година на значајни исчекори и во однос на глобалната дијаспора. Македонија2025 ја спроведе првата и најголема глобална анкета на дијаспората со над 1.400 учесници од повеќе од 40 земји, чијашто анализа веќе е основа за новата Национална стратегија за соработка со дијаспората 2025-2030. Во партнерство со Владата беше лансирана и кампањата „Македонска дијаспоро, добредојде дома“, која допре до над 20.000 иселеници ширум светот, а организацијата учествуваше во креирањето и на повеќе стратешки документи во областите дигитализација, конкурентност, високо образование, научно-технолошки развој и односи со дијаспората.
Паралелно, „Македонија 2025“ продолжи континуирано да ја зајакнува бизнис-заедницата и човечкиот капитал преку програми насочени кон модернизација, дигитална трансформација и развој на лидерски компетенции. Преку Центарот за дигитална трансформација – GoDigital беа изработени 30 детални проценки на дигитална зрелост, 15 дигитални стратегии за компании и беше обезбедена практична техничка поддршка за пет компании во процесот на имплементација на нови дигитални решенија. Овие услуги им помогнаа на фирмите да го подигнат својот степен на конкурентност, да ги оптимизираат процесите и да воведат алатки што ја забрзуваат нивната интеграција во современите економски текови. Воедно, 553 професионалци и менаџери посетуваа специјализирани обуки, работилници и вебинари, со што се создаде поширока заедница на практичари кои активно ја применуваат стекнатата експертиза во своите организации. Како дел од напорите за градење силна генерација претприемачи, 27 млади менаџери и основачи на компании го надградија своето бизнис знаење преку реномираната обука што ја спроведе канадската Ајви бизнис-школа во рамките на проектот „Лидер“, со што мрежата на алумни се прошири на 451 член.
Во делот на лидерството, програмите на Македонија2025 и годинава изградија нова генерација на носители на промени. Престижната програма за образование на извршни директори Зафировски, на Келог-школата за менаџмент (САД) во 2025 година ја завршија пет македонски извршни директори кои стекнаа врвни глобални менаџерски знаења и пристап до меѓународна мрежа на лидери. Со ова, нашата Зафировски алумни заедница достигна до 51 член. Дополнително, 5 професионалци беа дел од програмата за извршно образование во Канада, комбинирајќи академски модули со практично учење и размена на искуства во канадски компании.
Стипендиската програма за студентска извонредност „Атанас Близнакоф“ поддржа 121 студент, а особено значајно е што 75% од нив беа поврзани со ментори – успешни македонски професионалци од земјата и дијаспората – кои им помогнаа да ги развијат своите кариерни насоки, академски капацитети и професионални амбиции. На овој начин, програмите на Македонија2025 не само што обезбедуваат финансиска и образовна поддршка, туку создаваат и силен еко-систем на идни лидери, поврзани со глобалната мрежа на знаење и можности.
Во хуманитарната сфера, како одговор на трагедијата во Кочани, организацијата обезбеди 55.356 евра за медицинска опрема за три здравствени установи во Скопје и во Кочани, а Клубот на амбасадорите на „Македонија 2025“ му донира средства за реновирање дел од детското одделение во Специјалната болница „Св. Еразмо“ во Охрид.
Посебно влијание во 2025 година имаше и 14-тиот годишниот самит „Македонија 2025“, кој повторно се позиционира како водечки бизнис-настан во регионот. Со повеќе од 700 учесници, 38 говорници од 15 земји и богата програма од панели, дискусии и B2B-средби, самитот беше фокусиран на економскиот раст, дигиталната трансформација, иновациите и улогата на дијаспората во забрзувањето на развојот на земјата, создавајќи платформа за идеи и партнерства што ги поврзуваат бизнисите дома и во светот.
Со овие резултати „Македонија 2025“ ја заокружува 2025 година како една од најуспешните досега, поставувајќи високи стандарди за економски развој, иновации и вклученост на дијаспората и поставува темели за уште поамбициозна агенда во 2026 година.

