Истражувања
(ВИДЕО) Каде завршувале парите од донации во Домот за деца без родители „11 Октомври“?
Пишува Кристијан Ландов
Искршена ограда и дотрајани клупи. Зеленилото се изгубило меѓу догорчињата од цигари. Дотрајани фотелји, излупени ѕидови, искршени врати. Ова е првата слика од Домот „11 Октомври“ каде што со години се донира за штитениците, а нема никаков резултат. Првото прашање што се наметнува е каде завршувале парите на граѓаните и многуте донатори ако Домот останал непроменет како пред речиси сто години?
Оваа институција е дом за 50-ина деца. Но, државата за нив е маќеа. Прв човек на Домот до пред една седмица беше директорката Ристенка Атанасова. Осум години задолжена за социјалната и здравствената заштита на штитениците, донациската сметка и фондовите, ресурсите и условите.
Ладните ходници на Домот, каде што е оставен истрошоениот мебел, прашината по прозорците и пајаковите мрежи, заедно со влагата по ќошовите, не оставаат впечаток дека оваа установа е специјализирана за грижа на децата без родителска грижа. Екипата на „Макфакс“ можеше да ги забележи и догорчињата од цигари во собите, ниското ниво на хигиена, но и празните кујни каде што, наместо шест стола со маса, има дотрајана врата, која своето место си го нашла потпрена на немолерисаните ѕидови. Во просториите, освен вратите, кои практично не се затвораат, има и искршено огледало, кабли што се развлекуваат по ѕидовите, скршени стакла, но и прекинувачи кои се надвор од функција. Низ прозорците, наместо зеленило и поглед кон булеварот, отпадоци расфрлани низ дворот.
Лошата состојба ја потврди и стручниот надзор кој бил испратен лани од техничката министерка за труд и социјална политика, Фросина Ременски. Од Министерството на 11.11.2016 година било наложено да се изврши механичко чистење и дезинфекција на целиот објект, молерисување, но и санирање на оштетениот мебел. Подобрувањето на хигиената и поправката на санитарните јазли биле меѓу последните точки по кои директорката требало да постапи. Иако Атанасова писмено била известена за недостатоците, таа не ја подобрила состојбата со образложение дека Домот нема пари за тоа.
Во 2014 и 2015 година директорката Атанасова побарала и добила 500.000 денари од страна на Министерството, чија намена била подобрување на животниот стандард во Домот. Состојбата во „11 Октомври“ била толку лоша што МТСП побарало затворање на објектот сè до отстранување на недостатоците. Но, поради непостоење друг објект од ваква категорија, Министерството донело решение со кое бара итно преземање на потребните мерки со цел санирање на актуелната ситуација. Но по една година, на подовите шетаат лебарки, а орманите се со искршени врати.
Со години во Домот се слеваа илјадници донации, дел од нив во финансиски средства, а другите како материјални добра. Аголни гарнитури, бела техника, компјутери, опрема за сали за вежбање, фенови за коса, чизми, машини за перење, опрема за игротека, облека, телевизори и велосипеди. Кога комисија на МТСП тропнала на вратите од Домот, увиделе дека сите овие донации не биле сметководствено евидентирани и за нив нема договор за донација во писмена форма, односно договори со кои се регулира на кој начин ќе бидат трошени средствата. За некои од нив нема ниту издаден реверс. Како донатори се впишуваат имиња на приватни компании, државни институции, но и функционери. Во 2016 евидентирани се 212.844 илјади денари врз база на донации, а веќе во февруари има повеќе од 350 илјади. Почетното салдо од јануари 2016 година на буџетската сметка од Домот изнесувало 597.974 денари за по единаесет месеци да останат само 180.426 денари. Пред заминувањето Атанасова на донаторската сметка оставила само 72.973 денари. И покрај трошењето на овие пари, состојбата во Домот и натаму е иста, а недостатоците не се поправени. Од расходната класификација се гледа дека 43.796 денари се исплатени како репрезентација, а 20.000 денари за објавување огласи во огласникот „Јелоу пејџис“.
Но, финансиски средства за остранување на лошата санитарно-хигиенска и техничка состојба немало. Оваа состојба во Домот „11 Октомври“, со кој 8 години раководеше Атанасова, претставувала потенцијална опасност за појава и ширење заразни болести меѓу децата и персоналот. Сомнежот за недомаќинското и ненаменско трошење на парите што Домот ги добивал од физички и правни лица придонел донациите да се намалуваат, а со тоа да ѝ се нанесе штета на установата.
Некои од донаторите за „Макфакс“ тврдат дека кога изразиле желба да донираат им било кажано тоа да го направат во кеш, со што не сакале да помогнат.
Недоследности имало и со џепарлакот што го добивале штитениците. Домот има правило, кое вели дека доколку некое од децата оштети имот на Домот, треба да му се одзема симболична сума од џепарлакот. „Макфакс“ дојде до информации кои велат дека дневниот џепарлак, кој треба штитениците да го добиваат, им бил неосновано одземан, без тој сметководствено да се оправда за што бил пренаменет. Во Домот имало случај кога за скршено огледало му бил скратен џепарлакот на еден од штитениците, но штетата била наплатена истовремено и од буџетската сметка на Домот.
Директорката Ристенка Атанасова тврдела дека не можела да ја санира лошата состојба во Домот поради недостиг на финансиски средства, но од службената сметка плаќала суми од 6.000 до 7.000 илјади денари за телефонски разговори со образложение дека таа е директор, иако ѝ било дозволено само 2.000 денари. Од сметката на Домот „11 Октомври“ таа набавувала и по 5 килограми лешници, ф’стаци и бадеми, без тие да бидат евидентирани во магацинот како што е пропишано за сите набавки.
На фактурите до кои дојде „Макфакс“ може да се види дека Атанасова купувала и часовници од по 6.000 денари, односно за нив исплатила 580 евра, а не се знае каде завршиле тие, односно нема документација за нивната намена. Во сметководствените евиденции е и онаа за телефонски апарат платен од Домот во износ од 45.000 денари, со кој се служела Атанасова. Сметките за јадење и пиење пристигнуваат во Домот и по нејзиното заминување од директорската фотелја. Атанасова за време на зимувањето на штитениците во ски-центрот на Попова Шапка се гоштевала и со бело вино, а на фактурите може да се забележат и други алкохолни пијалаци, како коњак и ракија. Од дописите со туристичките агенции видливо е дека Атанасова додека била на службен пат во Германија и во САД со себе го носела и синот, но допрва се испитува со кои средства е платен билетот.
Осумгодишното раководење на Домот од страна на доскорешната директорка Ристенка Атанасова одело дотаму, па поради недостиг на кадар, чуварот го унапредила во воспитувач, а воспитувачката била задолжена да ги извршува работните задачи како психолог, што е утврдено и во записникот на Министерството за труд и социјална политика, кој е полн со нерегуларности во работата.
Директорката Ристенка Атанасова беше дел и од бомбите на опозицијата, каде што можеше да се чуе како ги врбува штитениците кои станале полнолетни да гласаат за Никола Груевски.
„Еее вака сега министре, прашав еднаш во домот јас нели блиску и живеам. Имаме значи две деца што имаат лична карта на Скопје тие ќе гласаат тука во домот, тоа се Колев Виктор и Елизабета, другите имаме уште 6 дечиња што се полнолетни меѓутоа и они сакаат ако им се плати патот би оделе да гласаат за Груевски буквално така викаат“, вели Атанасова во „бомбата“ објавена од СДСМ.
Атанасова одела дотаму што пред неколку години од работа избркала самохрана мајка со образложение дека била принудена од страна на ВМРО-ДПМНЕ за да се ослободи место за партиски кадар. Истата директорка вработила лице што подоцна завршило во љубовна врска со штитеник на Домот со кого подоцна се венчала.
Работата на Ристенка Атанасова како директор на Домот за деца без родители и родителска грижа „11 Октомври“ не била цел на увид во МТСП сè додека на позицијата технички министер не застана Фросина Ременски. Техничката министерка по основ на недоставување извештај за финансиско и материјално работење на Домот, што е законска обврска на директорката, ја разреши од позицијата. Атанасова еден и пол месец по разрешувањето била ангажирана со договор на дело во затворот во Шуто Оризари, но тука се случува уште еден преседан. Иако не била вработена во „11 Октомври“ одреден период, Агенцијата за вработување со цел да нема прекин во стажот, ѝ го продoлжила стажот, а со тоа ѝ биле исплатени и платите со надоместоците.
По толку години на оваа функција, останува прашањето – каде завршувале донациите и дали некој има намера да изврши ревизија на финансиското работење?
Во Домот не знаат со кои средства е изградена ботаничката градина од која останале само оштетен плексиглас и старо железо. Неколку метри подолу, расфрлани камења, фонтана и стари алишта. Искршените детски реквизити асоцираат на хорор-филм од реномиран режисер. Всушност, вака изгледа дворот на Домот за деца без родители „11 Октомври“ – Скопје. Единствено, нова е фасадата на објектот, заедно со спортската сала, која поранешниот премиер Никола Груевски ја пушти во употреба, без да има извршен технички прием. Шестотините илјади евра вложени во оваа сала сега само ги зголемуваат трошоците на Домот бидејќи товарот за режиските давачки паѓа на нивниот грб. Наместо трошоците да се намалуваат, а животот на штитениците да се подобрува, во овој дом сè оди по обратен редослед. Салата која е пуштена во употреба само пред медиумите, никогаш не проработела, па се отвора прашањето дали намерата на поранешната влада била салата да биде издадена под концесија за некој на државен трошок да стопанисува и да прави профит?
По осум години директорување, Атанасова повеќе не е на раководната позиција во Домот, а зад неа оставила состојба која итно треба да се санира. Останува отворено прашањето дали Обвинителството по допрен глас ќе отвори истрага против незаконските трошења средства од Домот.
Снимател: Влатко Желчески / Монтажа: Бојан Ефремов
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Истражувања
(Видео) Нафтениот тајкун и пратеник од ДУИ, Јахоски, му ја продал куќата на Таравари во Тафталиџе, комшии му се министри и бизнисмени
Куќата во скопско Тафталиџе на Арбен Таравари, актуелен градоначалник на Гостивар и лидер на Алијансата за Албанците, по цена далеку пониска од пазарната му ја продал пратеникот од ДУИ, Исмаил Јахоски, кој пет мандати беше градоначалник на Пласница и чие семејство е сопственик на „Пуцко петрол“. „Макфакс“ дојде до официјалниот документ, кој покажува дека последниот сопственик на куќата во Тафталиџе пред Таравари да ја купи бил пратеникот Јахоски заедно со сопругата Љупка-Еда Јахоска.
Со купувањето на куќата, Таравари во соседството е опкружен со видни бизнисмени, но и политичари од партијата ДУИ. На неколку чекори од неговиот двор живее министерот за финансии, Фатмир Бесими. На истата улица кај Бесими куќа има и бизнисменот Фатмир Етеми, кој е поранешен пратеник од ПДПА, кој изгради деветкатница кај „Мајчин дом“ во Аеродром.
Иако му ја продаде куќата, семејството Јахоски останува прв сосед на Таравари оти Љупка-Еда Јахоска, според податоците од Катастарот, е сопственичка на соседната парцела.
Историјатот од Катастарот покажува дека Јахоска во 2013 станала сопственичка на куќата што денес ја поседува Таравари. Делела по една половина со Иса Јаоски. Во 2017 година делот од Иса Јаоски како дар го добил пратеникот Јахоски. По четири години, во 2021 година, врз основа на договор за купопродажба како сопственик е внесен Таравари.
Според анкетниот лист пријавен во Државната комисија за спречување корупција, Таравари за квадратен метар платил 576,5 евра, иако пазарната цена за квадрат надминува 1.500 евра и сега и во 2021 година кога била направена купопродажбата. Извештаите на Државниот завод за статистика (ДЗС) покажуваат дека и во 2019 година, две години пред Таравари да ја купи куќата, просечната цена на квадрат во Скопје била 1.000 евра, а од тогаш наваму цените се во постојан пораст.
Таравари за „Макфакс“, сепак, тврди дека платил реална цена за куќата и не даде никаков коментар на обвинувањата за партиски пазар и сомнеж за корупција.
„Куќата е купена во јуни 2021 година со комплетно уредна документација. Пријавена е во анкетниот лист уште 2021 година, а според состојбата во која беше купена куќата во 2021 година, таа ѝ е реалната цена за тоа време. Инаку, цените на становите и куќите сега и пред две години се разликуваат“, рече Таравари.
Пратеникот од ДУИ, Јахоски, не одговори на прашањата од „Макфакс“ зошто му направил попуст на Таравари и со тоа оставил простор за сомнеж за корупција и политички пазар, како што обвинува опозицијата.
„На седница сум“, рече пратеникот, кој самиот се јави во „Макфакс“ оти, како што рече, му стигнала празна порака, но спушти слушалка кога ги слушна прашањата што му беа испратени во пораката. Рече дека има обичен телефон и не гледа прашања, а не одговори ниту на прашањата испратени по имејл.
Таравари, истовремено, со купувањето на куќата за која навел дека вреди 150 илјади евра, во анкетниот лист пријавил и кредит од 100 илјади евра.
Државната комисија за спречување корупција ги истражува сите наводи во анкетниот лист на Таравари, вклучително и цената на куќата.
„Имаме предмет за Таравари, но сè уште се работи и во овој момент немаме исход што би можел да се соопшти“, вели Билјана Ивановска, претседателка на ДКСК, за „Макфакс“.
Управата за финансиска полиција, пак, како најповикана институција за следење на патот на парите и откривање криминал во функционерските кругови, една недела не одговара на прашањата од „Макфакс“ за цената што Таравари ја платил за куќата по јавно искажаните сомнежи за корупција ниту, пак, извести дали на кој било начин оформиле предмет за овој случај. Новиот директор на Управата, Горан Иванов, не контактира со медиумите, освен во случаи кога Управата преку соопштение, еднострано, ѝ се обраќа на јавноста. За случајот на Таравари, досега од оваа институција немаше соопштение.
Истражувања
Разрешена директорка зела плата и го возела службениот автомобил
Ексдиректорката на Државниот комунален инспекторат, Елизабета Јованчева, и разрешена зела плата, го возела службениот автомобил и потпишувала документи, а нејзините колеги сведочат и дека заминала на обука во Италија за која си зела и дневници. Инспекторатот сега судски бара ексдиректорката да врати 26.832 денари, што ѝ биле префрлени како плата по разрешувањето, а откако ќе ја добие пресудата за платата, ќе поведе постапка и за сите останати трошоци што ги направила во периодот по одлуката на Владата.
„Владата ја разреши Јованчева на 15 мај 2018 година, без образложение, со назнака дека одлуката стапува на сила веднаш, но таа си остана на функцијата до јуни. Место само за 15 дена од мај, таа си потпиша плата за цел месец. Одвреме-навреме доаѓаше и на работа. Кога ја прашавме зошто доаѓа и по одлуката на Владата, таа кажуваше дека чека официјално известување“, велат вработени во Инспекторатот кои сакаа да останат анонимни.
Инспекторатот бил без директор до август 2018 година кога Владата го назначила Зоран Маџовски за в.д. директор, но по само две недели го разрешила и него и за в.д. директор е назначен Сали Ајдини, кој сè уште е на функцијата. Со негов потпис, Државниот комунален инспекторат во октомври лани побарал од Јованчева да ги врати парите што ги добила како вишок средства со платата. Со истиот допис ја известиле ексдиректорката дека ако не ги врати парите, ќе почнат судска постапка.
Јованчева им одговорила дека барањето им е неосновано, па Инспекторатот побарал милење од Државното правобранителство. Правобранителството го прифатило барањето и го известило Инспекторатот дека случајот е испратен за постапување до Државното правобранителство во Штип, надлежно да постапува доколку е потребно да биде поведена судска постапка.
„Правобранителството нè извести дека подготвително рочиште за предметот е закажано за во март годинава. Нашиот став е дека поранешната директорка треба да ги врати парите за половина месец оти одлуката на Влада за нејзино разрешување стапи на сила веднаш и таа беше одјавена од социјално осигурување“, изјави директорот Ајдини за „Макфакс“.
„Макфакс“ ја контактираше ексдиректорката Јованчева, но таа не сакаше да зборува за случајот.
Владата, која ја назначи и ја разреши Јованчева, не одговори на прашањата кое е образложението за нејзиното разрешување и зошто постојано дозволуваат Инспекторатот да е без директор.
„Во однос на кадровските прашања во Владата на Република Македонија, има комисија за кадровски прашања, која за секое лице поединечно ги проверува содржините на поднесената документација за да се провери дали ги исполнуваат условите за именување и соодветно на фактите, со потврдата за исполнување на условите за именување, Владата ги именува истите“, е коментарот на Владата како одговор на прашањата за смената на Јованчева.
Владата ја назначи за директорка Јованчева на 26 јануари 2018 година откако Инспекторатот беше три месеци без директор, оти дотогашниот стана градоначалник, а вработените беа без плата. Една од првите обврски на Јованчева беше потпишувањето на платата.
Истражувања
(Видео) „Лимак“ и Градот ги изиграа скопјани, се гради хотел место прво да се изгради подземната сообраќајница
Место прво да ја изгради подземната сообраќајница па потоа да ги гради содржините над земја, турската компанија „Лимак“ кај Стара железничка прво гради хотел. Зад „Рамстор“ веќе се гледа објект од приземје и четири ката, а во исто време на трасата на подземната сообраќајница видливи се само подготовки за градење. Овој проект е уште еден во низата проекти што имаат поддршка и од ВМРО-ДПМНЕ и од СДСМ. Во време на ВМРО-ДПМНЕ во 2012 година беше продадено државното земјиште, но се молчеше иако со години не се градеше, а властите од СДСМ, пак, лани наплатија комуналии за сите предвидени објекти и издадоа одобренија за градење и покрај мораториумот за градење во Центар.
Сега властите молчат за редоследот на градење. Обврската прво да ја изградат подземната сообраќајница на Турците им ја наметна поранешниот градоначалник на Скопје Коце Трајановски, веднаш по продажбата на земјиштето во 2012 година. Трајановски ги уверуваше скопјани дека Град Скопје склучил договор со Турците кој нема да дозволи тие да си ги изградат комерцијалните содржини над земја и да ја баталат подземната сообраќајница бидејќи се обврзале прво да ја изградат сообраќајницата, а дури потоа да почнат да ги градат другите содржини. Изградбата се одолговлекуваше со години, а кога веќе почнаа да градат минатата година, Турците покажаа дека приоритетен им е хотелот, спротивно на уверувањата на поранешниот градоначалник.
Иако објектот зад „Рамстор“ секојдневно расте, и од Град Скопје и од „Лимак“ велат дека не е прекршен договорот за изградба на подземната сообраќајница.
Од Градот тврдат дека е на сила договорот што го потпишал поранешниот градоначалник, но го сокрија кога „Макфакс“ со барање за пристап до информации од јавен карактер побара копија. Не одговорија на барањето и по истекот на законскиот рок од еден месец.
„Градот Скопје го нема променето договорот склучен помеѓу Град Скопје и ‘Лимак’ од 12.03.2012 година“, кусо одговорија од Градот на прашањето кога го смениле договорот што го обврзува „Лимак“ прво да ја изгради подземната сообраќајница, а потоа да ги гради останатите содржини со оглед на сегашната состојба на градилиштето зад „Рамстор“.
Од „Лимак“ избегнаа да одговорат директно на прашањето зошто не ја изградија подземната сообраќајница пред да почнат да ги градат другите содржини. Велат дека и покрај одолговлекувањето, ќе ги исполнат обврските од договорот потпишан во 2012 година.
„Според распоредот за изградба на ‘Лимак’, подземната сообраќајница ќе биде прва точка од проектот на ‘Лимак’, кој ќе се гради на парцелата 1.1. ‘Лимак’ прво ќе ја гради подземната сообраќајница на секвенци на парцелата 1.1 и ќе работи нагоре за да ги комплетира паркинзите, а дури потоа ќе почне со активности за изградба на станбените објекти и трговскиот центар кои е предвидено да се наоѓаат на ова место. Според инженерите, ова е сосема изводлив проект. Планирано и буџетирано е дека ‘Лимак’ ќе инвестира до 250 милиони евра за да го заврши овој проект“, изјавија од „Лимак“ за „Макфакс“.
Од компанијата се правдаат дека почнале да го градат хотелот зад „Рамстор“ оти заедно со локацијата го презеле и одобрението за градење што претходниот инвеститор го добил во 2008 година. Морале да почнат да градат оти биле обврзани во рок од десет години од издавањето на одобрението градбата да заврши. Поради истечениот рок за завршување на градбата „Лимак“ плаќа казна од два милиона денари месечно.
Официјално изградбата на комплексот кај Јужен булевар Турците ја почнаа лани во септември и најавија дека подземната сообраќајница ќе биде готова за 20 месеци, односно до средната на 2020 година. Ќе се гради прво потпорен ѕид од 17.000 квадратни метри околу сите парцели опфатени со проектот.
„Лимак“ на просторот кај Стара железничка станица покрај подземната сообраќајница најави изградба на мултифункционален комплекс со четири дваесеткатници, трговски центар, простор за рекреација, угостителски објекти и паркинг. Земјиштето со вкупна површина од 41.824 квадратни метри во 2012 година го купи за 3,7 милиони евра. Лани за комуналии на Град Скопје се обврза да му исплати 6,5 милиони евра на рати, а за 20 отсто помала сума треба да исплати на име комуналии и во Општина Центар.