Култура
Македонскиот народен театар одбележува 80 години јубилеј
Македонскиот народен театар, најстарата национална професионална театарска институција и темелот на културата на Македонија, ја испишува сопствената историја, a од почетокот на 2025 година и достојно го одбележува јубилејот – 80 години.
Чуварот на културните и традиционалните вредности низ годините преку репертоарската програма го чува и го негува театарскиот јазик и идентитет. По формирањето и натамошното постоење, поминува низ разни периоди: создавање и негување на ансамблот и на публиката, на творци кои ќе учествуваат во обликувањето на претставите, одржување на репертоарот и гостувања во и од светот. Создава место на европската и светската мапа преку поставување дела од севкупната класична и современа драматургија, но и преку постојано ангажирање на светски реномирани режисери.
МНТ се стреми кон ширење на театарската уметност во јавноста, пред сѐ насочена кон публиката, нивна анимација и едукативно театарско будење, како и приближување до младината за активно размислување на темата култура и театар.
Во чест на јубилејот, нашиот долгогодишен соработник, Зоран Кардула, направи голема чест за најголемата театарска куќа во нашата земја и со неговиот препознатлив дизајнерски печат, го создаде логото „80 години Македонски народен театар“.
Сите ние и секоја следна генерација, сонуваме, мечтаеме кон патувањето и создавањето на нови креативни светови.
МНТ е приказна која започна да се развива веднаш по ослободувањето во ноември 1944 година од страна на група истакнати театарски дејци, да се прикажува во декември истата година преку пет едночинки и да се испишува со почетокот на 1945 година: на 3 јануари со вработувањето на 60 актери и технички, административен и сценски персонал и на 3 април со кревањето на завесата – премиерата на претставата „Платон Кречет“ од Александар Корнејчук, во режија на Димитар Ќостаров, а во превод на Блаже Конески. МНТ денеска работи со веќе постоечкиот уметнички ансамбл, со тенденција за збогатување на нова и млада актерска сила.
Во чест од кревањето на црвената завеса и од првата изговорена реплика поминаа 80 години, на 3 април 2025 година, ќе се одржи голем спектакл со МУЛТИМЕДИЈАЛНАТА ПРЕТСТАВА „СОНЦЕТО, КОЛКУ Е БЛИСКУ СОНЦЕТО“ MADE IN МNT по повод чествувањето „80 години Македонски народен театар“, во режија на Дејан Пројковски. Со овој спектакл ќе се доживее спојот на минатото и сегашноста преку клучните вредности на Македонскиот народен театар (љубов,умeтничка храброст,посветеност, визија,тимска работа, чување на традицијата и создавање на нови вредности за иднината).
Претставата ќе претставува аудиовизуелно патување низ македонската драматургија, поезија, проза и ликовна уметност. Приказна посветена на сите големи актери, режисери, драматурзи, но и на сите оние луѓе кои се позади кулисите и помагаат во создавањето на сценскиот универзум во МНТ.
Публиката ќе биде на едно големо мултимедијално патување во театарот на сонцето .
Прославата „80 години Македонски народен театар“ продолжува со премиерната изведба на претставата „Варвари“ дело на рускиот писател Максим Горки, во режија на Владимир Милчин, еден од најеминентните режисери во нашата земја и надвор од границите. Свечено ќе се одигра на 23 април, со моќна, масовна и бравурозна екипа од 23 актери: Тони Михајловски, Габриела Петрушевска, Никола Ристановски, Звездана Ангеловска, Софиа Насевска-Трифуновска, Владо Јовановски, Григор Јовановски, Ана Стојановска, Оливер Митковски, Тања Кочовска, Александар Микиќ, Верица Недеска, Сашко Коцев, Гораст Цветковски, Јордан Симонов, Сашка Димитровска, Емил Рубен, Александар Ѓорѓиески, Дамјан Цветановски, Ивица Димитријевиќ, Александар Михајловски, Jана Вељановска и Стефан Спасов. Од нив, повеќето се студенти на проф. Владимир Милчин, режисерот на претставата. Значајно е што ова дело за првпат се поставува во Македонија.
ПРОГРАМА
Покрај тековната репертоарска програма и повторно враќање на сцената на неколку претстави (кои не се играа подолг временски период, а тоа се претствавите „Бесачи“, „Ничија земја“ и „Сите сме птици“), репертоарот на МНТ ќе се збогати со новите претстави поддржани од Министерството за култура и туризам на Р Северна Македонија. Станува збор за претставата „Варвари“ дело на рускиот писател Максим Горки, во режија на Владимир Милчин, „Три сестри“ според драмата на А. П. Чехов, а по текст на Ана Ристоска Трпеноска и детската претстава „Земја на заборавените сказни“ во режија на Срѓан Јаниќијевиќ. „Земјата на заборавените сказни“ е уникатна театарска авантура која го слави духот на природата и моќта на имагинацијата. Во свет на технолошка зависност, три деца ненадејно влегуваат во волшебен универзумот на словенската митологија, патување што ќе ве насмее, изненади и трогне. Автори на овој проект се Симон Трпчевски кој после 30 години повторно соработуваат на сцената на МНТ и реномираната писателка Билјана Црвенковска. Претставите ќе бидат поставени на големата сцена, а режисерите кои ќе работат на овие значајни проекти како Дејан Пројковски, Нела Витошевиќ и Срѓан Јаниќијевиќ се вработени во МНТ. До крајот на годината треба да излезе и Монографијата „80 години Македонски народен театар“.
ПАТУВАЊА И ГОСТУВАЊА НА МНТ
Акцентот во 2025 година посебно е ставен на меѓународната соработка, односно гостувања на МНТ надвор од границите, како и гостувања на други театри на сцената во МНТ.
Турнејата на МНТ ќе започне со најактуелните претстави од големата и малата сцена, а тоа се претставите „12“ во режија на Синиша Евтимов и „Народен пратеник“ во режија на Егон Савин.
Во првиот блок се гостувањата во Црна Гора и Босна и Херцеговина. На 8 април во Црногорско народно позориште – ЦНП, Подгорица, ќе се одигра „Народен пратеник“, а ден потоа на 9 април и претставата „12“.
По настапот во Црна Гора, на 11 април следи гостувањето на „Народен пратеник“ и на 12 април со претставата „12“ во Сараево, Босна и Херцеговина.
На 15 април со претставата „12“ МНТ ќе биде дел од фестивалската програма „5РЕ“ во Велес.
На 17 јули Македонскиот народен театар со претставата „12“ ќе биде дел од програмата на „Охридско лето“, а истата ќе биде изведена на сцената во Центарот за култура „Григор Прличев“.
Македонскиот народен театар ќе учествува и на Македонскиот театарски фестивал „Војдан Чернодрински“ во Прилеп.
Во вториот блок, во текот на септември предвидено е гостувањето со претставата „Ничија земја“ од Данис Тановиќ, во режија на Александар Морфов, во Националниот театар (Nemzeti Színház), Будимпешта, Унгарија.
Гостувањето во театарот „Иван Вазов“, Р Бугарија ќе се случи на есен, 2025 година, со претставата „Народен пратеник“.
ГОСТУВАЊА ВО МНТ
По потпишувањето на Меморандумот за соработка меѓу Македонскиот народен театар и Црногорско народно позориште, на големата сцена во МНТ, на 17 март во 20:00 часот, ќе гостува претставата „Господа Глембаеви“ во режија на Данило Маруновиќ, по текст на Мирослав Крлежа, а во продукција на ЦНП. Билетите се пуштени во продажба на билетарницата во МНТ, а достапни се и онлајн.
Кон средината во месец мај ќе гостува Народно позориште Сараево од Босна и Херцеговина, односно на 21 мај ќе се одигра претставата „Сараевскиот трговец“, од Игор Штикс, а во режија на Михал Дочекал, а на 22 мај и претставата „Селска опера“ од Д. Бенедек-П. Бела, а во режија на Андраш Урбан.
Предвидено е и гостувањето на Словенско народно гледалишче (СНГ), Љубљана, Р Словенија со претставата „Докторот“, по текст на Роберт Ајк, во режија на Мартин Кушеј. Претставата треба да се одигра на големата сцена на МНТ, во 2025 година. Точниот датум ќе биде договорен меѓу двата театри.
ЕВРОПСКА ТЕАТАРСКА КОНВЕНЦИЈА (ETC)
Со обновување на членството на Македонскиот народен театар во Европската театарска конвенција (ETC), која е водечка и значајна мрежа на јавно финансирани театри во Европа, со 63 театри-членки од 31 земја, ETC е посветена на промовирање на современата драма, олеснување на уметничките размени и поттикнување на културната разновидност во европската театарска уметност. Организацијата служи како платформа за дијалог, демократија и интеракција, со цел да рефлектира и привлече разновидна публика и општества во постојан развој.
Еден од најзначајните претстојни настани на кој ќе присуствува Македонскиот народен театар е Меѓународната театарска конференција на ETC, насловена “Thrive Theatre Thrive! Keep the Flame Alive.” Конференцијата ќе се одржи од 3 до 7 април 2025 година во Националниот театар на Грција во Атина. Конференцијата ќе понуди разновидна програма со говори, дискусии, работилници и изведби, овозможувајќи соработка и размена на идеи меѓу културни професионалци и уметници од цела Европа. Покрај тоа, учесниците ќе имаат можност да го проследат Шоукејсот на грчкиот театар на Националниот театар на Грција, кој ја истакнува богатата грчка театарска сцена и отвора можности за партнерства и копродукции.
РАБОТИЛНИЦА ЗА ТОН И СВЕТЛО
Македонскиот народен театар е исто така во преговори за организирање на иновативна работилница за тон и светло, наменета за театарските професионалци во нашата креативна заедница.
Како театар кој е силно посветен на унапредување на квалитетот на изведбите и поттикнување на уметничкиот развој, ја препознаваме клучната улога на дизајнот за тон и светло во создавање убедливи наративи на сцената. Сигурни сме дека експертизата и иновативниот пристап на компанијата од Финска кон уметничкиот израз ги прави совршен партнер за остварување на нашата цел – организирање квалитетна работилница.
За време на пролетта 2025 година ќе дискутираме за датумите, форматот на работилницата, истата ќе се одржи во летниот период.
Со нетрпение ја очекуваме можноста за соработка со sadsongskomplex:fi за создавање незаборавно искуство за сите вклучени.
МЕМОРАНДУМИ ЗА СОРАБОТКА
Македонскиот народен театар потпиша неколку Меморандуми за соработка кои ќе се реализираат во тековната година, меѓу кои се: Факултетот за драмски уметности – Скопје (ФДУ), Националната опера и балет (МОБ), со Интернационалниот Универзитет ЕУРОПА ПРИМА – Скопје, како и Меморандумот за соработка со Факултетот за музичка уметност – Скопје, (ФМУ).
Од меѓународните посебно ги издвојуваме, потпишувањето на Меморандумот за соработка со еден од најголемите и најзначајните театри во Европа – Националниот театар (Nemzeti Színház), Будимпешта, Унгарија. Со овој договор Македонскиот народен театар и Националниот театар на Унгарија стануваат партнери што ќе реализираат заеднички проекти и размена на претстави од двата театри. Договорот вклучува реализирање и размена на претстави, како и уметници и идеи, и зајакнување на соработката за нови театарски проекти.
Во рамките на оваа соработка, двете институции ќе организираат заеднички настапи, размена на уметнички тимови, учества на фестивали, како и други културни настани што ќе го збогатат театарскиот живот во двете земји. Меморандумот има цел да ја зајакне меѓународната размена и промовирањето на уметноста и културата на двете земји. Посебен акцент е ставен на поддршката на млади театарски уметници. Исто така, продолжи и се зајакна соработката со Црногорско народно позориште, кое, по речиси десет години, повторно ќе гостува во Македонскиот народен театар.
ДОГОВОРИ ЗА ПОКРОВИТЕЛСТВО И СПОНЗОРСТВА
Како главен покровител на Македонскиот народен театар за 2025 година е Diners Club INTERNATIONAL, а официјален спонзор е МИДА МОБИЛИТИ – Скопје. Со ова се покажува дека поддршката кон уметноста не е само обврска, туку е општествена одговорност и чест да се биде дел од светот каде што идеите, емоциите и приказните оживуваат, бидејќи театарот ги негува традиционалните вредности и ја инспирира новата генерација.
ПРОФИЛ НА ТЕАТАРСКА ПУБЛИКА
Досегашното искуство ни покажува дека помасовна е театарската публика постара од 30 години, која веќе има изградено редовна навика за посета на театарски претстави. Но досегашното искуство, исто така, ни покажува дека учениците од средните училишта редовно ги посетуваат претставите, кои се секако наменети за нивната возраст. Нашата цел е генерацијата младинци почесто да го посетува Македонскиот народен театар, со што ќе ја разбуди сопствената имагинација и ќе си отворат нови видици за нови перспективи. Имено, во нив ќе се пробуди чувство да ја чуваат и да ја негуваат културата. Преку обликување на поединецот, кој ќе ги проширува видиците, буди емоции и ја развива креативноста. Преку посетите на театарот, тие развиваат критички умови храбри гласови и ангажирани и општествено одговорни граѓани. Преку уметничката креација, тие не само што го одразуваат светот — тие ќе го обликуваат она што доаѓа.
Во тоа име нашиот слоган одлучивме да биде: МНТ – ПРИКАЗНИ ПОГОЛЕМИ ОД ВРЕМЕТО.
ЛЕТНА СЦЕНА
Програмата за Летната сцена „Славиша Кајевски“ ќе стартува од 10 и ќе трае до 20 јуни и ќе биде во рамките на „80 години Македонски народен театар“. Концептот оваа година ќе биде насочен кон концертни настани на македонски изведувачи.
На официјалната веб-страница на МНТ можете да се информирате и на англиски јазик, за театарот, новостите, ансамблот итн. Дополнително започнавме и со професионално снимање на новите претстави како и нивно тековно архивирање.
ЕВИДЕНЦИЈА НА ПОСЕТЕНОСТ
Повеќе од 66.000 гледачи – од 1 јануари 2024 година заклучно со декември 2024 година
Одобрени средства за Годишна програма за 2025 година согласно решение од Министерство за култура:
– Драмска дејност : 6.300.000 денари
– Меѓународна соработка : 1.100.000 денари
– Одржување на објектите и опремата: 1.139.000 денари
– Издавачка дејност: 350.000 денари
– Европски интеграции: 340.530 денари
Во вкупен износ од 9.223.530 денари
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Изложба „Пурпурна имагинација“ на Сафет Спахиу во Чифте амам
На 11 ноември во 19 часот, во Чифте амам при Националната Галерија на Македонија ќе се отвори самостојната изложба на ликовниот уметник и редовен професор на тетовскиот Државен универзитет, Сафет Спахиу, со наслов „Пурпурна имагинација“.
Ќе бидат изложени педесет дела од овој негов последен циклус на слики изработени во комбинирана техника. Изложбата ќе ја отвори директорот на Национална Галерија на Македонија, Али Синани.
Кустос на изложбата е Маја Крстевска и истата ќе биде отворена до 24 ноември.
„ПУРПУРНА ИМАГИНАЦИЈА“
Изложбата од циклусот „Боја на пурпурот“ на ликовниот уметник Сафет Спахиу во Националната галерија на Македонија, ни го открива неговиот творечки пат преку неколку поетични кругови во кои – низ силен индивидуален израз кој доминира во формирањето на неговата моментална преокупација – е даден белег на поетски приказ. За реализација на комплексната идеја на содржината и начинот на кој ја прикажува темата, поетиката на пурпурната боја ја визуализира во графикон со експресивен тоналитет на заднина со јасни контури и константен впечаток на наративни симболи, со јасно изразена рефлексија. Со истакнати претстави, со студиозно и прецизно обликување на дадените проблеми на творечката способност за креација, Спахиу исцрпно ја конципира својата идеја на правилно изведена композиција.
Во овој Циклус одлика на авторот се јаки контрасти со потези во полутонови и големата желба да се избегне, да се одмине денешницата. Тоа на гледачот му овозможува чувство на контакт со делото, како и допир со радоста на неговото творештво. Патем уметникот ни ја демонстрира својата чиста сведеност на необични, имагинарни и поетски слики, како и уметничката посветеност која води, пред сѐ, кон синтеза врз сопствените искуства. Со својата современа интерпретација и со интензивната употреба на различни вредности во преминот на колоритот кон пурпурната боја, Спахиу постигнува рамноправен уметнички и стилски сроден импакт.
Со својата фокусираност на сепаратно поставени експресии, во еден нов духовен амбиент, со веќе постигнат дигнитет, уметниковата поетска импресија е претставена како универзална информација. Потребата да се пренесе пораката, мислата или идејата, преку исчитување на уметничкото дело, овде е јасна сензација на знакови и симболи, преку формирање наратив кој е продолжение на природата на реализацијата.
Спахиу со изразена динамичност ни ја открива емоцијата во секој свој потег, а со преплетот на боите придонесува спонтано втемелување во единствена приказна, со која ни отелотворува дел од своето битие, ни ги открива своите внатрешни визии, но и доживувањето на надворешниот свет.
Анализирајќи го прикажаното, можеме да заклучиме дека Спахиу со посебна леснотија и прецизност на наративот кохезира до поетичната пурпурна која, впрочем, апстрактно експресионистички ја втемелува како главен принцип, воедно успевајќи да ја задржи виталноста на композицијата.
Маја Крстевска Виш кустос
БИОГРАФИЈА
Роден е 1960 во Призрен – Република Косово, од 1994 година живее во Гостивар.
Образование 1981 – 1985 Дипломирал на Факултетот за уметности при Универзитетот во Приштина, отсек – графички дизајн, во класата на проф. Шиќри Нимани.
Постдипломски студии, 2000 постдипломски студии завршил на Факултетот за уметности на катедрата за графички дизајн во класата на проф. Шиќри Нимани при Универзитетот во Приштина.
Самостојни изложби
Призрен:
1986 Дом на културата
1988 КУД „Агими“
1991 Галерија „Ватра“
1992 КУД „Агими“
1993 Уметничка галерија „РАДА“
1996 Уметничка галерија „РАДА“
2018 Градска галерија „АМАМ“
Гостивар:
1996 Кафе галерија „La Mrage“
1996 Кафе галерија „La Mrage“
2005 Културен центар „АСНОМ“
2018 Галерија КУЛТ
2025 Галерија КУЛТ
Скопје:
2000 Арт клуб „Алтернатива“
2007 Културен информативен центар
2009 Национална галерија „Чифте амам“
2015 Културен информативен центар
2025 Национална галерија „Чифте амам“
Њујорк, САД:
2009 Галерија МЦ во Њујорк
2019 Галерија МЦ во Њујорк
Пула, Р. Хрватска:
2023 Галерија Цвајнер
Истанбул, Р. Турција
2023 Културен информативен центар
Групни изложби
Учествувал на многу колективни изложби во земјата и странство, како што се: Косово, Албанија, Хрватска, Германија, Франција, Турција, Бугарија, Аргентина, САД, Јужна Кореја, Обединети Арапски Емирати итн.
Награди:
1995 Награда “Flaka e Janarit” Гнилане
2000 Награда “Истакнат педагог” ФЛУ, ДУТ-Тетово
2000. Награда “Арс Албаника” Приштина
2007 Награда “Лаза
2008 Награда за давање придонес во ДУТ – Тетово
2010 Награда “Ноемвриска награда” ДЛУМ Драудакум
2012 Награда “Глобален натпревар на уметноста” КОСОВА АРТ Приштина
Култура
„Једен ансамбл“ од Турција в недела во КИЦ
Дирекцијата за култура и уметност на Скопје информира дека во рамките на јубилејното 25-то издание на фестивалот „Есенски музички свечености“ ќе се одржи концерт на „Једен ансамбл“ од Турција на 9.11. 2025 г. (недела), со почеток во 20 часот, во Салон 19.19 (Културно-информативен центар).
На концертот ќе учествуваат: Руи Азиз – каманча, Халил Ибрахим Доѓан – неј, Реџеп Белен – тамбура, Наваф Хамед – канун и Бураг Месробјан – перкусија.
Једен Ансамбл е основан во Виена во 2018 година и организира концерти во различни делови на Европа, специјализирајќи се за класична турска и турска суфиска музика. Групата е единствена во Австрија и една од ретките во Европа со ваков фокус. Репертоарот обединува дела од 10 век до денес, во разни форми и структури, изведени на акустични инструменти како неј, танбура, уд, канун, кеменче и бендир, а понекогаш настапуваат и гостински уметници. Ансамблот изведува инструментални, побожни и вокални форми со соодветни инструменти, а бројот на изведувачи се прилагодува според проектот. Настапуваат во Австрија и низ Европа, вклучувајќи Германија, Унгарија, Чешка и Полска, учествувале на многу меѓународни фестивали, а нивните настапи биле прикажани и на значајни телевизиски канали како ТРТ.
Публиката во Скопје ќе има ретка можност да ужива во извонреден музички спој на историја, духовност и уметничка прецизност, кои го одразуваат богатството на ориенталната музичка традиција, вели организаторот.
Настанот е поддржан од Турскиот културен центар – Институтот „Јунус Емре“ во Скопје.
Култура
Во македонскиот КИЦ во Загреб отворено првото издание на Фестивалот на современата македонска книжевност
Пред бројна публика во македонскиот КИЦ во Загреб беше отворено првото издание на Фестивалот на современа македонска книжевност којшто македонскиот КИЦ го реализира во соработка со реномираната македонска издавачка куќа ,,Македоника литера“ .
Фестивалот го отвори директорката на Македонскиот културно-информативен центар во Загреб, Мими Ѓоргоска Илиевска која истакна дека, целта на Фестивалот е да ја покаже важноста на книжевниот превод како уметнички и творечки чин и како поттик за книжевна размена и културен дијалог. Фестивалот е осмислен како простор за разговор, соработка и нови инспирации на авторите, преведувачите, издавачите и читателите. Тој е отворена културна прилика да им оддадеме признание на оние кои ја создаваат книжевноста, на оние кои ја преведуваат и на оние кои ја читаат и ја сакаат.
Пред присутната публика се обрати македонскиот амбасадор во Хрватска Н.Е. Драган Ѓурчевски кој ја истакна важноста на македонскиот КИЦ за културната македонско-хрватска соработка.
Директорот на издавачката куќа “Македоника литера” , Нове Цветаноски, ги претстави изданијата од хрватски автори преведени на македонски јазик, а од името на хрватските автори се обрати Драго Гламузина, писател и уредник.
Во присуство на авторите беа промовирани и хрватските изданија на книгите „Сезона на глуварките“ од Блаже Миневски и „Чувар на тајната“ од Ранко Младеноски кои неодамна беа публикувани на хрватски јазик. На промоцијата покрај авторите учествуваа и Дијана Бахтијари од издавачката куќа „Тим прес“, Томислав Ровичанац, преведувач, како и Жарко Милениќ, издавач и преведувач. Модератор на промоциите беше Владимир Илиевски.
Книжевниот фестивал треба да придонесе за афирмација на совремната македоснка книжвност и за продлабочувањето на македонско-хрватските културни врски, посебно во полето на книжевноста.
Во рамките на годинашната фестивалска програма беше отворена изложба на книги од хрватски автори преведени на македонски јазик, објавени од Друштвото за издавачка дејност ,,Македоника литера“, која досега има публикувано близу 50 наслови од хрватската книжевност.
На отворањето на првото издание на Фестивалот присуствуваа еминентни хрватски автори, преведувачи и издавачи, истакнати претставници на македонските и хрватските институции и организации во Загреб, бројни загрепчани, Македонци кои живеат, работат или се школуваат во Загреб, студенти на Филозофскиот факултет во Загреб, како и претставници на државната и локалната самоуправа во Република Хрватска.
Вториот ден од Фестивалот продолжува со трибина ,,Хрватско-македонските културни врски низ призмата на книжевниот превод и промоции на академик Горан Калоѓера, проф. д-р Борјана Прошев Оливер и фототипното издание на ,,Бели мугри” од Кочо Рацин.

