Култура
Почина Томас Шаламун, добитник на „Златен венец“ на СВП

Почина Томаж Шаламун, еден од најзначајните и најпознатите словенечки поети, добитник на наградата „Златен венец“ на Струшките вечери на поезијата во 2009 година. Шаламун починал во саботата во Љубљана, соопштуваат од Струшките вечери на поезијата.
Роден е во 1941 година во Загреб, Хрватска, а кој израснал во Копар, крајбрежен град во Словенија, јужно од Трст. Тој се смета за еден од големите повоени поети од централна Европа. Во 1966 година дипломирал историја на уметност на Универзитетот во Љубљана, но една средба со словенечкиот поет Дане Зајц го насочила по патот на поетското творештво. Шаламун бил водечка личност во словенечката поетска авангарда во 60-те и 70-те години од дваесеттиот век. Во 60-те години учествувал во различни студентски движења; во 1964 година бил затворен поради напис во ревијата Перспективи, во кој ја критикувал културната политика на тогашниот режим. Бил ослободен по неколку дена, благодарение на протестот на неколку значајни словенечки интелектуалци од тоа време. Истовремено, се запознал и со поетот и политичкиот дисидент Едвард Коцбек, кој извршил влијание врз него во поглед на потрагата по сопствен поетски израз.
Во раните 70-ти поминал две години во Ајова во рамки на Меѓународната програма за писатели, и оттогаш повремено живее и во САД. Шаламун работел како визитинг професор на универзитетите во Алабама, Тенеси, Џорџија, Масачусетс, Питсбург и Ричмонд. Во 1996 година станал културно аташе во словенечкиот конзулат во Њујорк и поминал неколку години на фунцијата.
Во своите почетоци, Шаламун бил под влијание на модерната словенечка поезија (Едвард Коцбек, Дане Зајц и Сречко Косовел), на францускиот симболизам и српскиот надреализам (Васко Попа). Во почетокот на 70-те, му се доближил на поетсиот израз на американската Бит генерација и њујоршката поетска школа (Џон Ешбери, Френк О’Хара). Читањето на Борхес, заедно со мексиканското искуство (живеел во Мексико од 1979 до 1981 година) го довеле Шаламун поблиску до латино-американската и до шпанската традиција; за него било многу значајно откривањето на творештвото на перуанскиот поет Сезар Ваљехо, како и на мистицизмот на барокот, претставен преку Сан Хуан де ла Круз.
И 80-те години претставуваат пресвртница, окарактеризирана со приближувањето кон деконструкцијата. Сепак, во средината на 80-те, во поезијата на Шаламун се враќа влијанието на мистицизмот и барокот, овој пат модифицирано низ едно лаканово толкување. Во овој период, поетот почнува да покажува интерес за Кабалата, хебрејскиот мистицизам на Гершом Шолем и за персискиот поет Руми.
Објавил 42 збирки поезија на словенечки. Благодарение на поетското богатство на своето творештво, Шаламун е еден од најплодните, најголемите претставници на современата словенечка поезија, а неговото поетско творештво е преведено на дваесетина јазици. Со своето творештво отвора поетски изрази и и ќе отвори поетски простори кои за целокупната словенечка, но и целокупната современа европската поезија.
Одбегнува да пишува во прво лице, при што поетското е скриено во јазикот, во скриениот раскажувач, кој говори преку вештата измена на асоцијации, со ненаметлив, ироничен и потсмешлив говор, така што никогаш не ја искажува песната непосредно од себе, туку со гласот на незаинтересиран поет, кој си игра пред очите на читателите. Постојано изнаоѓа соодветна и неповторлива структура за своите стихови, што е своевиден белег за неговото неговото творештво.
Добитник е најзначајните литературни награди во Словенија, како Јенковата, Прешерновата, наградата Младост, но и на редица меѓународни награди, меѓу кои и на „Златниот венец“ на СВП во 2009 година. Беше член на Словенечката академија на науки и уметности./крај/со
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
„Јон Вардар против Галаксијата“ овој викенд на Grossmann Fantastic Film & Wine Festival во Словенија

Првиот македонски долгометражен анимиран филм „Јон Вардар против Галаксијата“ во сценарио и режија на Гоце Цветановски ќе биде прикажан на 21. издание на Фестивалот за Фантастични филмови и вино во Љутомер, Словенија. Проекцијата е закажана за сабота, 5 јули во Домот на културата.
Интересно е што фестивалот, покрај внимателно селектираната програма од жанровски филмови, има и посебен фокус на виното. Посетителите ќе имаат можност да дегустираат различни вина за време на фестивалските настани, создавајќи уникатно искуство кое ги спојува филмот и винската култура.
„Овој фестивал за мене има посебно значење, затоа што во 2016 година гостував со краток анимиран филм и тогаш ја имав честа да се запознаам со Јан Харлан, продуцентот на Стенли Кјубрик – еден од моите омилени режисери, чие влијание може да се забележи во повеќе сцени од ‘Јон Вардар’“, изјави режисерот Гоце Цветановски.
Култура
Марко Виденовиќ и „Мевлем“ вечерва на „Бит-фест“

Битолското културно лето „Бит фест“, вечерва во Офицерскиот дом во Битола со почеток во 21:00 часот, ќе биде домаќин на прекрасна вечер во која музиката низ Проектот „Мевлем“ ќе зборува за љубовта, болката и надежта…
Проектот „Мевлем“, претставува уникатен спој на авторска музика и поезија од композиторот и поет Марко Виденовиќ, кој наиде на извонреден прием и сериозен одек меѓу публиката и културната јавност, како во земјава така и надвор од неа.
Со секој од досега реализираните концерти, „Мевлем“ не само што ја потврдува својата уметничка автентичност, туку и се етаблира како проект со исклучителен емотивен и социјален капацитет. Неговата досегашна реализација покажа дека публиката, без оглед на културниот контекст, препознава искреност, длабочина и убавина.
Музичкиот состав „Мевлем“ е составен од музичарите: Памела Велкова – виолина, Верица Ајтовска – виола, Енис Аљи – виолончело, и самиот автор Марко Виденовиќ – пијано и глас, кои досега концерти одржале во: Загреб, Белград, Скопје, Битола, Охрид, Гевгелија и Велес.
Во вечерашната програма се вбројуваат композиции кои се специјално создадени за проектот „Мевлем“ и претставуваат иновативен пристап кон камерната музика и современата поезија.
„Мевлем“ е повеќе од концерт – тој е уметничка исповед, место каде поетскиот збор не се чита туку се чувствува, каде што музиката не се слуша туку се доживува. Создаден од композиторот и поет Марко Виденовиќ, овој проект е интимен дијалог помеѓу музиката и зборот, меѓу солистите и тишината, меѓу публиката и нејзините најдлабоки емоции.
Композициите, инспирирани од лична и колективна болка, љубов, надеж и тишина, се изведуваат од музичари кои со секој тон ја раскажуваат таа внатрешна вистина. Влијанието што овој проект го има врз публиката е од оние ретки, длабоки уметнички впечатоци што долго остануваат со човекот.
„Мевлем“ во својата суштина има потреба – да се понуди лековитост преку уметноста, да се овозможи допир со нешто исконско, нешто што ги надминува жанровите и формите.
„Целта никогаш не беше само да се приреди концерт, туку да се отвори простор за уметнички дијалог, за разбирање и заедништво. Резултатите од тоа не се само мерливи преку број на публика, аплаузи или медиумски интерес – туку преку тишината меѓу две композиции, преку солзите по последниот акорд, преку луѓето што приоѓаат по концертот не за да честитаат, туку за да споделат своја приказна. А токму тоа, всушност, беше и крајната цел“, вели Марко Виденовиќ, автор на Проектот „Мевлем“, кој вечерва ќе биде претставен пред публиката во Битола.
Култура
Концертна промоција на албумот „Егрерор“ на „ФИН проект“ и Тања Царовска

Концертната промоција на албумот „Егрерор“ на Никола Стојковски (ФИН Проект) и Тања Царовска ќе се одржи денеска со почеток во 20:30 часот во Куршумли ан.
На концертот, како гости ќе настапат и Петар Христов (саксофон и кларинет) и Горан Трајкоски – Готра, на пијано Билјана Петровска, бас и контрабас Андреа Мирческа, како и Илија Јовчев – виолина, Ева Ристеска – виолина, Ангела Винтовска – виола, Александар Ицковски – виолончело.
Албумот „FIN Project Orchestra“ е издаден во декември 2022 година од М-Сол Рекорд и е поддржан од Министерството за култура на Р.С. Македонија. Следуваше „FIN Project – Contemplation“ кој е издаден во јануари 2024 година.
Музичкиот материјал на албумот е подготвен во соработка со кларинетистот Петар Христов. А, како последно издание во 2024 година, FIN Project во соработка со светски реномираниот композитор и продуцент на извонредната Лиза Жерар, Марсело Ди Франсиши, го објави „Indie Monastery – One Big World (remixes)“ каде како вокален интерпретатор се појавува иранската дива Бахар Шах.