Свет
Власта се затвора со закон

Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти.
БОЖЕМ ДОСТАПНОСТ НА ИНФОРМАЦИИ, А СЕ СТАНУВА ДРЖАВНА ТАЈНА
Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти. Тие велат дека, предлог законот за слободен
Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти. Тие велат дека, предлог законот за слободен пристап до информациите од јавен карактер, кој е доставен во Собранието, е најлош од сите верзии што досега од 2003 година се изготвени од Министерството за правда во соработка со невладиниот сектор.
"Предлог законот е под признатите меѓународни стандарди. Овој закон не го промовира слободниот пристап до информациите, туку го ограничува", тврди Климе Бабунски, од Институтот за социолошки политички и прани истражувања.
"Ова е празен закон, кој ако не претрпи измени нема да функционира во пракса", смета Роберто Беличанец од ИРЕКС Македонија. "Се додека не падне законот пред Европскиот суд, тој ќе биде мртов, неспроведлив", вели тој.
Законот, велат експеритите е така скроен што добивањето на некоја информација зависи исклучиво од волјата на државните институции. Службеното лице на располагање има девет причини на кои ќе може да се повика во секое време за да не даде информација. "Практично нема да има информација која нема да биде прогласена за недостапна повикувајќи се на една од овие причини", вели Бабунски. Има и нелогични причини поради кои нема да се добиваат информации. Пример, државните институции ќе можат да кријат информации од сферата на заштита на животната средина за да ги заштитат загрозените водови животни. "Ова навистина е назимсливо. Од интерес на заштита на животната средина е да се кажат информациите за да се поправат состојбите, а не да се кријат", вели Бабунски.
Најсериозен недостаток, според него, е што нема независно тело кое ќе може да ја симне тајноста на класифицираната информација, туку тоа е оставено на слободната волја на државниот орган, од кој се бара информацијата. "Независна комисија може да процени дали јавниот интерес преовладува над другите интереси, но Министерството за правда одби такво решение со објаснување дека нема пари", вели Бабунбски. Тој е убеден дека во случајот не се проблем парите туку недостасува политичка волја. "Правда најде пари да формира одделение за слобоиден пристап до ифромациите во рамките на министерството, а нема пари за Независна Комисијата", смета тој.
Ако службено лице одбие да одговори најдоцна во рок од 40 дена од денот кога е доставено барањето граѓанинот ќе може да тужи на суд. Ако се докаже вината на службеното лице, тој ќе биде казнет со парична казна до 50 илјади денари. "Ако судот утврди вина за службеното или одговорното лице, судот не само што треба да ги осуди, туку треба и да им наложи да ја дадат бараната информација, во спротивно ќе сторат кривично дело за поткопување на уставниот поредок, за што предвидена е казна затвор од 12 години", вели Беличанец.
Според него, овој закон треба да биде лек специјалис и да надвладее над другите закони кои покриваат истата област. Може да се случи правото стекната со овој закон да се ограничи со друг. "Во завршните одредби треба да се наведат сите членови од други закони и тие да се укинат оти предност има слободниот пристап, а не ограничувањата", вели Беличанец.
Експертите тврдат дека несоодветна е и жалбената постапка. Ако граѓанинот биде одбиен да добие информација има право на жалба, а жалбената постапка ќе се одвива според одредбите на законот за управна постапка, која може да се развлечка со години. "Секој разумен човек нема да сака да бара информација со години и ќе се откаже", истакнува Бабунски.
Законот не ги заштитува таканаречените "свиркачи", кои во јавност ќе процурат информација која ќе покаже лошо работење на некоја институција. "Законот треба да ги потикне луѓето што располагат со информации да ги дадат, а не да влее страв кај државните службеници", смета Бабунски.
Експертите се убедени дека пропустите на законот нималку не се наивни. Власта доброволно се откажува од еден моќен инстримент во борбата против корупцијата. "Ако има слободен пристап до информациите, Ќе има помала корупција. Тоа е докажана пракса во светот", вели Климе Бабунски. Н.Селмани
***
Во Македонија граѓаните имаат фиктивно право да бараат од државните институции информации од јавен карактер, но реално нив може и никогаш да не ги добијат. Правото за располагање со информациите од јавен карактер е уставно загарантирано, но тоа право фактички е мртво и граѓаните не можат да го реализираат оти нема закон што ќе го регулира начинот на остварување на тоа право.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
(Видео) Еден од најголемите протести во Тел Авив досега: „Запрете ја војната“

Десетици илјади демонстранти се собраа во Тел Авив за да побараат крај на војната во Газа и итно ослободување на заложниците. Ова е еден од најголемите протести во Израел откако започна конфликтот во октомври 2023 година, а следува по генерален штрајк со цел да се изврши притисок врз владата да ги запре воените дејствија, објавува „Гардијан“.
Собирот во неделата навечер беше кулминација на денот на национални протести. Огромни толпи се собраа на плоштадот во Тел Авив, епицентарот на протестното движење, скандирајќи: „Испратете ги сите дома! Запрете ја војната!“
Форумот на семејства на заложници и исчезнати лица, кој ги организираше протестите, процени дека само во Тел Авив се собрале околу 500.000 луѓе, иако полицијата не ја потврди таа бројка.
„Бараме сеопфатен и остварлив договор и крај на војната“, рече Еинав Зангаукер, мајка на заложникот Матан и водечка фигура во протестното движење. „Бараме она што е наше право – нашите деца. Израелската влада ја претвори праведната војна во бесмислена војна“.
Тензиите дополнително се засилија со видео пораката од Матан Зангаукер, објавена од националните медиуми во неделата. На снимката, направена од Хамас и пронајдена од израелската војска, видливо слабиот и гладен заложник разговара со своето семејство. „Ова е веројатно последниот момент што го имаме за да ги спасиме заложниците“, изјави за АФП демонстрантот Офир Пенсо (50).
Протестите се одржуваат повеќе од една недела откако израелскиот кабинет за безбедност ги одобри плановите за заземање на градот Газа, 22 месеци по почетокот на војната што предизвика сериозна хуманитарна криза на палестинските територии. Организаторите изјавија дека демонстрантите ќе ја „затворат земјата“ за да обезбедат враќање на заложниците и крај на војната. Низ целиот Израел, демонстрантите блокираа патишта, палеа гуми и се судрија со полицијата, која соопшти дека се уапсени повеќе од 30 лица.
фото: принтскрин
Свет
Руски преговарач објави провокативна карикатура со Трамп и европските лидери

Клучниот помошник на Владимир Путин и главен преговарач на Русија, Кирил Дмитриев, објави карикатура на социјалната мрежа X, коментирајќи го ставот на Западот кон Украина пред најавените меѓународни преговори.
Тој напиша: „Лажни вести од ЕУ кои промовираат лажни наративи пред големиот ден“.
Сликата ја прикажува Белата куќа во позадина, додека американскиот претседател Доналд Трамп, облечен во престилка и држејќи кујнски нож, стои пред голем ковчег со украинско знаме и среќно свирка додека го остри сечилото. Пред него има кофа.
Fake EU news promoting fake narratives ahead of a Big Day. pic.twitter.com/cbe4gSoTXE
— Kirill A. Dmitriev (@kadmitriev) August 18, 2025
На левата страна од сликата се европските лидери кои пристигнуваат денес, предводени од Зеленски, на средба со Трамп.
Францускиот претседател Макрон и британскиот премиер Стармер се чини дека носат голем ковчег со украинско знаме. Другите, претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен, италијанската премиерка Џорџија Мелони, германскиот канцелар Фридрих Мерц, финскиот претседател Александар Стаб и Зеленски, стојат и клекнуваат пред Трамп како да го молат. Фон дер Лајен е облечена во знамето на Европската Унија.
Пораката на карикатурата е јасна: Трамп е прикажан како оној што одлучува за судбината на Украина, додека европските лидери изгледаат беспомошно и понижено.
Цртаната слика веројатно има за цел да ја исмее немоќта на Европа пред САД и Русија.
Европа
(Видео) Девет загинати во руските напади врз Украина ноќеска, меѓу нив и деца

Најмалку девет лица, меѓу кои и три деца, се убиени во последните 24 часа во зголемените руски напади низ Украина, потврдија украинските власти, објави Си-ен-ен.
Во Харков, вториот по големина град во Украина, пет лица беа убиени, а најмалку 20 други беа повредени откако беше погодена станбена зграда. Нападот предизвика пожар и зградата се урна, изјави Олех Синиехубов, началник на регионалната воена администрација.
Синиехубов објави на Телеграм дека меѓу жртвите се девојче од година ипол и 16-годишно момче. Пет лица сè уште се бараат.
Реагирајќи на нападот во Харков, украинската премиерка Јулија Свириденко рече: „Русите само продолжуваат да вршат масовни убиства“.
„Оваа војна никогаш не беше предизвикана; таа продолжува само затоа што на Москва ѝ е дозволено да продолжи“, рече таа на социјалната мрежа Икс.
Петнаесетгодишно момче беше убиено кога бомба ја погоди куќата на неговото семејство во селото Новојаковливка во Запорожје, потврди Иван Федоров, началник на регионалната воена администрација. Братот, сестрата и родителите на момчето беа исто така ранети во нападот. Три лица загинаа и во Донецк, соопшти Вадим Филашкин, началник на регионалната воена администрација таму.
Пожарникарите во Одеса се бореа со голем пожар во енергетска централа по „масивен“ напад со беспилотни летала, соопшти Државната служба за вонредни ситуации.
Додека американскиот претседател Доналд Трамп се фокусира на постигнување мировен договор, а не на прекин на огнот, украинскиот претседател Володимир Зеленски инсистира дека преговорите не се можни додека Русија продолжува да ја бомбардира неговата земја.
Украинскиот министер за надворешни работи Андриј Сибиха во понеделник ја повика Москва да „го запре убивањето со цел да се унапреди дипломатијата“.