Свет
Власта се затвора со закон

Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти.
БОЖЕМ ДОСТАПНОСТ НА ИНФОРМАЦИИ, А СЕ СТАНУВА ДРЖАВНА ТАЈНА
Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти. Тие велат дека, предлог законот за слободен
Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти. Тие велат дека, предлог законот за слободен пристап до информациите од јавен карактер, кој е доставен во Собранието, е најлош од сите верзии што досега од 2003 година се изготвени од Министерството за правда во соработка со невладиниот сектор.
"Предлог законот е под признатите меѓународни стандарди. Овој закон не го промовира слободниот пристап до информациите, туку го ограничува", тврди Климе Бабунски, од Институтот за социолошки политички и прани истражувања.
"Ова е празен закон, кој ако не претрпи измени нема да функционира во пракса", смета Роберто Беличанец од ИРЕКС Македонија. "Се додека не падне законот пред Европскиот суд, тој ќе биде мртов, неспроведлив", вели тој.
Законот, велат експеритите е така скроен што добивањето на некоја информација зависи исклучиво од волјата на државните институции. Службеното лице на располагање има девет причини на кои ќе може да се повика во секое време за да не даде информација. "Практично нема да има информација која нема да биде прогласена за недостапна повикувајќи се на една од овие причини", вели Бабунски. Има и нелогични причини поради кои нема да се добиваат информации. Пример, државните институции ќе можат да кријат информации од сферата на заштита на животната средина за да ги заштитат загрозените водови животни. "Ова навистина е назимсливо. Од интерес на заштита на животната средина е да се кажат информациите за да се поправат состојбите, а не да се кријат", вели Бабунски.
Најсериозен недостаток, според него, е што нема независно тело кое ќе може да ја симне тајноста на класифицираната информација, туку тоа е оставено на слободната волја на државниот орган, од кој се бара информацијата. "Независна комисија може да процени дали јавниот интерес преовладува над другите интереси, но Министерството за правда одби такво решение со објаснување дека нема пари", вели Бабунбски. Тој е убеден дека во случајот не се проблем парите туку недостасува политичка волја. "Правда најде пари да формира одделение за слобоиден пристап до ифромациите во рамките на министерството, а нема пари за Независна Комисијата", смета тој.
Ако службено лице одбие да одговори најдоцна во рок од 40 дена од денот кога е доставено барањето граѓанинот ќе може да тужи на суд. Ако се докаже вината на службеното лице, тој ќе биде казнет со парична казна до 50 илјади денари. "Ако судот утврди вина за службеното или одговорното лице, судот не само што треба да ги осуди, туку треба и да им наложи да ја дадат бараната информација, во спротивно ќе сторат кривично дело за поткопување на уставниот поредок, за што предвидена е казна затвор од 12 години", вели Беличанец.
Според него, овој закон треба да биде лек специјалис и да надвладее над другите закони кои покриваат истата област. Може да се случи правото стекната со овој закон да се ограничи со друг. "Во завршните одредби треба да се наведат сите членови од други закони и тие да се укинат оти предност има слободниот пристап, а не ограничувањата", вели Беличанец.
Експертите тврдат дека несоодветна е и жалбената постапка. Ако граѓанинот биде одбиен да добие информација има право на жалба, а жалбената постапка ќе се одвива според одредбите на законот за управна постапка, која може да се развлечка со години. "Секој разумен човек нема да сака да бара информација со години и ќе се откаже", истакнува Бабунски.
Законот не ги заштитува таканаречените "свиркачи", кои во јавност ќе процурат информација која ќе покаже лошо работење на некоја институција. "Законот треба да ги потикне луѓето што располагат со информации да ги дадат, а не да влее страв кај државните службеници", смета Бабунски.
Експертите се убедени дека пропустите на законот нималку не се наивни. Власта доброволно се откажува од еден моќен инстримент во борбата против корупцијата. "Ако има слободен пристап до информациите, Ќе има помала корупција. Тоа е докажана пракса во светот", вели Климе Бабунски. Н.Селмани
***
Во Македонија граѓаните имаат фиктивно право да бараат од државните институции информации од јавен карактер, но реално нив може и никогаш да не ги добијат. Правото за располагање со информациите од јавен карактер е уставно загарантирано, но тоа право фактички е мртво и граѓаните не можат да го реализираат оти нема закон што ќе го регулира начинот на остварување на тоа право.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Почнуваат преговорите меѓу Израел и Хамас

Катар денес ќе биде домаќин на нова рунда индиректни преговори меѓу Израел и Хамас во обид да се постигне договор за прекин на огнот и ослободување на заложниците во Газа, изјави за АФП палестински извор запознаен со преговорите.
„Медијаторите го информираа Хамас дека новата рунда индиректни преговори меѓу Хамас и Израел ќе почне оваа недела во Доха“, рече изворот, додавајќи дека делегација на палестинското исламистичко движење, предводена од Халил ал-Хаја, веќе е во Доха.
Израелската јавна телевизија објави дека израелската делегација ќе замине за Доха во раните попладневни часови. Овие преговори ќе бидат фокусирани на условите за можен договор за прекин на огнот, особено во врска со ослободувањето на заложниците во Газа и палестинските затвореници во Израел, според истиот извор.
Исламистичкото движење побара значителни испораки на хуманитарна помош на палестинските територии, додаде изворот, како и „гаранции за траен крај на војната“.
Хамас продолжува да бара повторно отворање на преминот Рафа на границата меѓу Појасот Газа и Египет, кој Израел го контролира од мај 2024 година, за да се овозможи евакуација на ранетите.
Според палестински извори запознаени со преговорите, предлогот доставен до Хамас вклучува 60-дневно примирје за време на кое движењето би ослободило 10 живи заложници, како и неколку тела на мртви затвореници, во замена за ослободување на Палестинците што ги држи Израел.
Хамас во петокот објави дека е подготвен „веднаш да започне“ преговори за американскиот предлог за прекин на огнот и дека го проследил „својот одговор“ до катарските и египетските посредници, без да даде детали.
Канцеларијата на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху вчера објави дека бил информиран за „промените што Хамас сака да ги направи во предлогот“ и дека ги смета за „неприфатливи“.
Индиректните преговори треба да продолжат пред средбата меѓу Нетанјаху и американскиот претседател Доналд Трамп во Вашингтон.
Канцеларијата на премиерот потврди за АФП дека Нетанјаху ќе отпатува за Соединетите Држави денес околу 17:00 часот по локално време.
Свет
Расте бројот на мртви во поплавите во Тексас, се трага по 27 исчезнати девојчиња

Продолжува потрагата по исчезнати лица по катастрофалните поплави во централен Тексас, при што бројот на жртви се искачи на најмалку 50, вклучувајќи 15 деца, соопштија локалните власти.
Посебно внимание е насочено кон 27 исчезнати девојчиња од летниот камп „Камп Мистик“ во округот Кер. Семејствата на четири девојчиња ја потврдија нивната смрт за „Си-ен-ен“, додека други родители живеат низ тешки моменти на неизвесност, чекајќи вести за своите деца.
Гувернерот Грег Абот рече дека приоритет е неуморно барање преживеани, додека нивото на водата во некои области конечно се намалува.
Претседателот на САД, Доналд Трамп, потврди дека неговата администрација ќе го поддржи федералниот план за помош, врз основа на декларацијата за катастрофа што Абот претходно ја потпиша.
Трамп годинава отфрли некои други барања за помош, обидувајќи се да префрли поголем дел од товарот на одговорност за природните катастрофи на поединечните држави. Но, во овој случај, Тексас сепак ќе добие федерална поддршка.
Регион
Најголемиот концерт во хрватската историја: Томпсон – пејачот со усташка репутација продал 450.000 билети

Стотици илјади луѓе се собраа синоќа на Загребскиот хиподром за да присуствуваат на концертот на хрватскиот пејач Марко Перковиќ Томпсон, за кој организаторите тврдат дека е најголемиот концерт што некогаш се одржал со платени влезници во светот, објави Ројтерс за големиот концерт во Загреб.
АП пишува дека концертот на Марко Перковиќ Томпсон, десничарски пејач познат по својот пронацистички марионетски режим од Втората светска војна, собрал десетици илјади обожаватели во Загреб во саботата.
Полицијата наведе дека биле продадени повеќе од 450.000 билети, што е најголемиот концерт во хрватската историја. Поради концертот, центарот на Загреб беше затворен за сообраќај, а беа распоредени 6.523 полицајци.

Фото: ЕПА
Томпсон, познат по својот националистички имиџ, се качи на сцената со пораката дека „овој концерт покажува единство“ и го повика остатокот од Европа да „се врати на своите традиционални и христијански корени“, пишува АП.
Ројтерс потсетува дека Томпсон со години е цел на критики за користење симболи и реторика поврзани со усташкиот режим од Втората светска војна. Неговите концерти беа забранети во неколку европски земји, вклучувајќи ги Холандија, Швајцарија и Босна и Херцеговина.
Неговите настапи често флертуваат со иконографијата и идеологијата на НДХ, додека Перковиќ инсистира дека неговите песни изразуваат љубов кон Бога, семејството, луѓето и татковината.
Ројтерс наведува дека помеѓу 1941 и 1945 година, усташите систематски ги прогонувале и убивале Евреите, Србите и Ромите. Некои од неговите песни, истакнуваат агенциите, го вклучуваат усташкиот поздрав „За дом спремни“.
Иако неговиот имиџ е предмет на бројни контроверзии, Перковиќ сè уште ужива голема популарност во Хрватска, според АП, и често се појавува на политички митинзи и спортски настани. Тие додаваат дека организаторите на концертот забраниле какви било знаци што поттикнуваат омраза, но на некои снимки се гледаат фанови во центарот на Загреб како го изведуваат усташкиот поздрав пред почетокот на концертот.
АП известува дека посетителите дошле од цела Хрватска, многумина носејќи хрватски знамиња и црни маички со натпис „Томпсон“.
„Очекувам добра забава, многу луѓе и незаборавно искуство“, изјави Јосип Геленгер за Ројтерс пред концертот. Друг посетител од источна Хрватска, изјави за АП: „Томпсон е патриот. Тој не навредува никого, тој ги сака сите“.
Цитирајќи ја изјавата на Косор, АП исто така наведува дека поради концертот, Загреб бил делумно блокиран со денови, а сообраќајот бил прекинат во неколку делови од градот. Властите поставиле посебен контролен центар, теренска болница и распоредиле снајперисти, додека хеликоптерите летале над градот.
На социјалните мрежи, Марко Перковиќ ги повикал фановите со зборовите: „Се гледаме на Хиподром. Грижете се едни за други“, објави АП. Не секој го дели ентузијазмот за концертот. Поранешната премиерка Јадранка Косор го критикуваше вклучувањето на државата: „Државата и градот беа ставени во служба на еден човек“. Таа исто така напиша: „Ентузијазам и пеење песни од времето на криминалната држава може да се чуе во центарот на Загреб со денови“, објавува АП.
АП потсетува дека водачите на усташкиот режим сè уште се идеализирани меѓу дел од хрватската десница, и покрај злосторствата против Евреите, Србите, Ромите и антифашистите.