Свет
Власта се затвора со закон
Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти.
БОЖЕМ ДОСТАПНОСТ НА ИНФОРМАЦИИ, А СЕ СТАНУВА ДРЖАВНА ТАЈНА
Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти. Тие велат дека, предлог законот за слободен
Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти. Тие велат дека, предлог законот за слободен пристап до информациите од јавен карактер, кој е доставен во Собранието, е најлош од сите верзии што досега од 2003 година се изготвени од Министерството за правда во соработка со невладиниот сектор.
"Предлог законот е под признатите меѓународни стандарди. Овој закон не го промовира слободниот пристап до информациите, туку го ограничува", тврди Климе Бабунски, од Институтот за социолошки политички и прани истражувања.
"Ова е празен закон, кој ако не претрпи измени нема да функционира во пракса", смета Роберто Беличанец од ИРЕКС Македонија. "Се додека не падне законот пред Европскиот суд, тој ќе биде мртов, неспроведлив", вели тој.
Законот, велат експеритите е така скроен што добивањето на некоја информација зависи исклучиво од волјата на државните институции. Службеното лице на располагање има девет причини на кои ќе може да се повика во секое време за да не даде информација. "Практично нема да има информација која нема да биде прогласена за недостапна повикувајќи се на една од овие причини", вели Бабунски. Има и нелогични причини поради кои нема да се добиваат информации. Пример, државните институции ќе можат да кријат информации од сферата на заштита на животната средина за да ги заштитат загрозените водови животни. "Ова навистина е назимсливо. Од интерес на заштита на животната средина е да се кажат информациите за да се поправат состојбите, а не да се кријат", вели Бабунски.
Најсериозен недостаток, според него, е што нема независно тело кое ќе може да ја симне тајноста на класифицираната информација, туку тоа е оставено на слободната волја на државниот орган, од кој се бара информацијата. "Независна комисија може да процени дали јавниот интерес преовладува над другите интереси, но Министерството за правда одби такво решение со објаснување дека нема пари", вели Бабунбски. Тој е убеден дека во случајот не се проблем парите туку недостасува политичка волја. "Правда најде пари да формира одделение за слобоиден пристап до ифромациите во рамките на министерството, а нема пари за Независна Комисијата", смета тој.
Ако службено лице одбие да одговори најдоцна во рок од 40 дена од денот кога е доставено барањето граѓанинот ќе може да тужи на суд. Ако се докаже вината на службеното лице, тој ќе биде казнет со парична казна до 50 илјади денари. "Ако судот утврди вина за службеното или одговорното лице, судот не само што треба да ги осуди, туку треба и да им наложи да ја дадат бараната информација, во спротивно ќе сторат кривично дело за поткопување на уставниот поредок, за што предвидена е казна затвор од 12 години", вели Беличанец.
Според него, овој закон треба да биде лек специјалис и да надвладее над другите закони кои покриваат истата област. Може да се случи правото стекната со овој закон да се ограничи со друг. "Во завршните одредби треба да се наведат сите членови од други закони и тие да се укинат оти предност има слободниот пристап, а не ограничувањата", вели Беличанец.
Експертите тврдат дека несоодветна е и жалбената постапка. Ако граѓанинот биде одбиен да добие информација има право на жалба, а жалбената постапка ќе се одвива според одредбите на законот за управна постапка, која може да се развлечка со години. "Секој разумен човек нема да сака да бара информација со години и ќе се откаже", истакнува Бабунски.
Законот не ги заштитува таканаречените "свиркачи", кои во јавност ќе процурат информација која ќе покаже лошо работење на некоја институција. "Законот треба да ги потикне луѓето што располагат со информации да ги дадат, а не да влее страв кај државните службеници", смета Бабунски.
Експертите се убедени дека пропустите на законот нималку не се наивни. Власта доброволно се откажува од еден моќен инстримент во борбата против корупцијата. "Ако има слободен пристап до информациите, Ќе има помала корупција. Тоа е докажана пракса во светот", вели Климе Бабунски. Н.Селмани
***
Во Македонија граѓаните имаат фиктивно право да бараат од државните институции информации од јавен карактер, но реално нив може и никогаш да не ги добијат. Правото за располагање со информациите од јавен карактер е уставно загарантирано, но тоа право фактички е мртво и граѓаните не можат да го реализираат оти нема закон што ќе го регулира начинот на остварување на тоа право.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Руски воен аналитичар: Украинците веќе развиваат сопствено нуклеарно оружје
Украина веќе работи на развој на сопствено нуклеарно оружје, а неговото тестирање би можело да се изврши во регионот Полтава, изјави за Инфо24 воениот аналитичар и вонреден професор на Катедрата за политичка анализа и социо-психолошки процеси на Рускиот економски универзитет Плеханов, Александар Перенџиев.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски побара од западните земји да му го „вратат“ нуклеарното оружје на Киев како компензација за нивното одбивање да ја примат Украина во НАТО. Дополнително, украинскиот лидер ги повика западните партнери да помогнат во зајакнувањето на украинската армија опремувајќи ја со најновите ракетни системи.
“Не е случајно што Зеленски постојано зборува за нуклеарно оружје. Сосема е можно Киев веќе да развива сопствено нуклеарно оружје. Има и одредени факти кои индиректно го потврдуваат тоа. Конкретно, неодамнешниот земјотрес кај Полтава може да биде поврзан со тестирање на нуклеарно оружје”, објасни Перенџиев.
Тој исто така додаде дека Украина има се што и е потребно за да направи атомска бомба. Во исто време, тој изрази уверување дека Русија нема да дозволи Киев да го добие и ќе направи се што е потребно за да го спречи спроведувањето на нуклеарната програма на Украина.
„Режимот во Киев има одредени способности да создаде нуклеарно оружје. Украина ја зачува научната база, документацијата, па дури и одреден персонал кој претходно работел во оваа област. Сепак, за нуклеарното оружје е потребна инфраструктура. Доколку се појави, Русија веднаш ќе изврши напад врз овие објекти“, заклучи Перенџиев.
Регион
„Многу е тешко да се предвиди што е следно“: серијата земјотреси околу Санторини ги збуни геолозите
Грчкиот остров Санторини и неговата околина продолжуваат да се тресат, а десетици илјади луѓе се евакуирани. Тековните земјотреси најверојатно се предизвикани од серија движења на раседот, но тие се многу невообичаени, изјави Дејвид Пајл, професор по геологија на Универзитетот во Оксфорд, за LiveScience.
– Проблемот со овој настан е што гледаме земјотрес по земјотрес. Сè се случува под вода и многу е тешко да се предвиди што ќе се случи следно“, вели Пајл, кој го проучувал вулканот Санторини.
Егејското Море се наоѓа на мала плоча од Земјината кора, која се протега додека африканската плоча се лизга под евроазиската плоча. Ова истегнување, додаде тој, доведува до движења на раседите кои потоа предизвикуваат земјотреси.
„Областа е малку повеќе погодена отколку во 2011 и 2012 година, а стапката на откриени земјотреси е поголема, но фокусот е надвор од вулканот“, рече Пајл.
Повеќето земјотреси се случија помеѓу вториот подводен вулкан Колумба, кој се наоѓа на 7 километри североисточно од Санторини и малиот остров Анидрос.
Иако научниците веруваат дека овој пат земјотресите се активирани од движењето на тектонските плочи, не сите се сигурни дали постои поврзаност помеѓу серијата земјотреси и потенцијалната вулканска активност кај Колумбо.
„Ние навистина не знаеме многу за системите за снабдување со длабока магма на вулканите“, рече Пајл.
Вулканот Колумбо последен пат еруптираше во 1650 година, кога предизвика катастрофално цунами што ги опустоши островите во регионот.
Санторини бил обликуван од таканаречената минојска ерупција пред околу 3.600 години. Истиот вулкан имал „една од двете најголеми ерупции во овој дел од светот“ пред околу 520.000 години.
Регион
Во петок повторно бојкот на маркети во Хрватска, се очекува да има и во Македонија, Србија, Босна и Херцеговина и Косово
Потрошувачката платформа „Ало, инспекторе“ најави обновен генерален бојкот на продавниците и услугите поради рекордни цени за петок, 7 февруари и седумдневен бојкот на еден малопродажен синџир од сабота.
Јосип Келемен, советник на платформата „Ало, инспекторе“, рече дека Србија, Босна и Херцеговина, Македонија повторно ќе бојкотираат, а ќе се приклучи и Косово.
„Потрошувачите побараа од нас да не се откажуваме и да продолжиме понатаму. Почнуваме сè повторно: од трговски синџири, пекари, услуги, производи“, изјави Келемен за новинарите во Загреб.
Тој најави дека овој петок ќе се бојкотира секоја форма на купување производи и услуги, а од сабота ќе се одржи и бојкот на еден малопродажен синџир. Граѓаните ќе одлучат за кој ланец ќе биде тоа во анкета објавена на Фејсбук страниците на платформата.
Келемен додаде дека анкетата отворена денеска побудила голем интерес кај граѓаните поради што двапати „падна серверот“.
Според него, трговците не ја разбрале пораката од претходните два генерални бојкоти.
Во Хрватска денеска завршува седумдневниот бојкот на три трговски синџири: Лидл, Еуроспин и ДМ и три производи – флаширана вода, газирани пијалоци и детергенти.
Бојкотите беа поддржани од синдикатите, опозицијата и владата.
Како мерка за помош на граѓаните во борбата против високите цени, Владата одлучи да ја прошири листата на производи со ограничени цени на 70 производи, наместо досегашните 30.
Премиерот Андреј Пленковиќ рече дека државата реагирала, но дека сега мора да се вклучат и други, оценувајќи дека „никој немаше да банкротира ако цените беа малку поумерени“.
Хрватските медиуми пишуваат дека многу хрватски граѓани кои живеат во пограничните области на земјата се повеќе избираат да купуваат во Словенија и Италија, каде што цените на разни стоки се пониски.