Свет
Власта се затвора со закон

Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти.
БОЖЕМ ДОСТАПНОСТ НА ИНФОРМАЦИИ, А СЕ СТАНУВА ДРЖАВНА ТАЈНА
Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти. Тие велат дека, предлог законот за слободен
Македонија е еднинствена земја од Југоисточна Европа која нема закон за слободен пристап до информациите од јавен карактер и е на добар пат да донесе лош закон од оваа област, тврдат македонските експерти. Тие велат дека, предлог законот за слободен пристап до информациите од јавен карактер, кој е доставен во Собранието, е најлош од сите верзии што досега од 2003 година се изготвени од Министерството за правда во соработка со невладиниот сектор.
"Предлог законот е под признатите меѓународни стандарди. Овој закон не го промовира слободниот пристап до информациите, туку го ограничува", тврди Климе Бабунски, од Институтот за социолошки политички и прани истражувања.
"Ова е празен закон, кој ако не претрпи измени нема да функционира во пракса", смета Роберто Беличанец од ИРЕКС Македонија. "Се додека не падне законот пред Европскиот суд, тој ќе биде мртов, неспроведлив", вели тој.
Законот, велат експеритите е така скроен што добивањето на некоја информација зависи исклучиво од волјата на државните институции. Службеното лице на располагање има девет причини на кои ќе може да се повика во секое време за да не даде информација. "Практично нема да има информација која нема да биде прогласена за недостапна повикувајќи се на една од овие причини", вели Бабунски. Има и нелогични причини поради кои нема да се добиваат информации. Пример, државните институции ќе можат да кријат информации од сферата на заштита на животната средина за да ги заштитат загрозените водови животни. "Ова навистина е назимсливо. Од интерес на заштита на животната средина е да се кажат информациите за да се поправат состојбите, а не да се кријат", вели Бабунски.
Најсериозен недостаток, според него, е што нема независно тело кое ќе може да ја симне тајноста на класифицираната информација, туку тоа е оставено на слободната волја на државниот орган, од кој се бара информацијата. "Независна комисија може да процени дали јавниот интерес преовладува над другите интереси, но Министерството за правда одби такво решение со објаснување дека нема пари", вели Бабунбски. Тој е убеден дека во случајот не се проблем парите туку недостасува политичка волја. "Правда најде пари да формира одделение за слобоиден пристап до ифромациите во рамките на министерството, а нема пари за Независна Комисијата", смета тој.
Ако службено лице одбие да одговори најдоцна во рок од 40 дена од денот кога е доставено барањето граѓанинот ќе може да тужи на суд. Ако се докаже вината на службеното лице, тој ќе биде казнет со парична казна до 50 илјади денари. "Ако судот утврди вина за службеното или одговорното лице, судот не само што треба да ги осуди, туку треба и да им наложи да ја дадат бараната информација, во спротивно ќе сторат кривично дело за поткопување на уставниот поредок, за што предвидена е казна затвор од 12 години", вели Беличанец.
Според него, овој закон треба да биде лек специјалис и да надвладее над другите закони кои покриваат истата област. Може да се случи правото стекната со овој закон да се ограничи со друг. "Во завршните одредби треба да се наведат сите членови од други закони и тие да се укинат оти предност има слободниот пристап, а не ограничувањата", вели Беличанец.
Експертите тврдат дека несоодветна е и жалбената постапка. Ако граѓанинот биде одбиен да добие информација има право на жалба, а жалбената постапка ќе се одвива според одредбите на законот за управна постапка, која може да се развлечка со години. "Секој разумен човек нема да сака да бара информација со години и ќе се откаже", истакнува Бабунски.
Законот не ги заштитува таканаречените "свиркачи", кои во јавност ќе процурат информација која ќе покаже лошо работење на некоја институција. "Законот треба да ги потикне луѓето што располагат со информации да ги дадат, а не да влее страв кај државните службеници", смета Бабунски.
Експертите се убедени дека пропустите на законот нималку не се наивни. Власта доброволно се откажува од еден моќен инстримент во борбата против корупцијата. "Ако има слободен пристап до информациите, Ќе има помала корупција. Тоа е докажана пракса во светот", вели Климе Бабунски. Н.Селмани
***
Во Македонија граѓаните имаат фиктивно право да бараат од државните институции информации од јавен карактер, но реално нив може и никогаш да не ги добијат. Правото за располагање со информациите од јавен карактер е уставно загарантирано, но тоа право фактички е мртво и граѓаните не можат да го реализираат оти нема закон што ќе го регулира начинот на остварување на тоа право.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
(Фото/Видео) Протести против Трамп во сите 50 американски држави

САД го слават Денот на знамето, а Трамп го слави својот 79-ти роденден. За да се одбележи 250-годишнината од американската војска, се одржува раскошна воена парада, која се проценува дека ќе чини помеѓу 45 и 100 милиони долари.
Неколку часови пред парадата, стотици илјади луѓе излегоа на улиците на САД за да бараат заштита на американската демократија.
Американските знамиња, големи и мали, ја исполнија толпата демонстранти на маршот „Без кралеви“ во Филаделфија, каде што демонстрантите рекоа дека се борат да ја заштитат својата земја и демократијата.
„Го враќаме нашето знаме. Чувствуваме дека републиканците се обидоа да го преземат американското знаме и да го претворат во оружје против другите луѓе во оваа земја“, рече Стејси Филипс, 59, додека таа и нејзиниот сопруг маршираа држејќи големо американско знаме.
„Сакавме да дојдеме затоа што видовме дека Доналд Трамп и неговата администрација се обидуваат нелегално да ја користат својата моќ на многу корумпирани и криминални начини. Уморни сме од тоа и најдоброто нешто што можеме да направиме е да се залагаме за она во што веруваме“, рече таа.
I was proud to stand with more than 500 people in Stowe today at a No Kings protest.
Today, all over the country, tens of thousands of Americans are saying NO to the authoritarianism that has taken hold of our country. pic.twitter.com/eFM2JCe4WU
— Bernie Sanders (@BernieSanders) June 14, 2025
Остар контраст со воената парада
Филипс рече дека масовниот протест е во остра спротивност со големата воена парада што Трамп ќе ја одржи подоцна во сабота.
„Мислам дека денес испраќа многу силна порака, дека се спротивставуваме на ова со нешто што покажува дека се спротивставуваме“, рече таа.
Во исто време, толпата скандираше: „Не за фашистите, не за Трамп!“
35-годишниот Франсис Кота рече дека тој и другите демонстранти „се борат за демократија“ и за да ја заштитат земјата што ја сакаат.
Outside the U.S. Embassy in London. #NoKings #NoTyrantsDay pic.twitter.com/x4NagSziZY
— tvguygrayson.bsky.social (@TVGuyGrayson) June 14, 2025
Демократија, дипломатија
Кота рече дека неговите најважни прашања се „човековите права и животната средина, во голема мера“, како и демократијата и дипломатијата.
Тој додаде дека иако Америка има свои проблеми, нејзините демократски вредности се нешто што „мисли дека луѓето, особено неговите врсници, честопати го земаат здраво за готово“.
„Имам чувство дека ние сме тие што се обидуваат да ги зачуваат нашите институции“, рече тој.
Holy sh*t!
Protesters are lined up for a mile in the small town of Geneva, Illinois for the No Kings rally! pic.twitter.com/bZuI1Hv6wh
— Art Candee 🍿🥤 (@ArtCandee) June 14, 2025
Сем Голдман, организатор на движењето „Одбиј го фашизмот“, изјави за „NBC“ дека ја организирале акцијата во Вашингтон затоа што „беше исклучително важно главниот град да не биде оставен на овој фашистички режим“.
Таа носеше маица на која пишуваше „Трамп мора да си оди сега“ – слоган што организаторите често го скандираа заедно со толпата.
Секој тиранин беше соборен од граѓаните
„Секогаш кога тиранин беше соборен, тоа беше затоа што луѓето се собираа на улиците и го поставуваа тоа барање“, рече таа.
Демонстрантите се собраа денес во Логан Серкл во Вашингтон.
NOW: Thousands marching for “No Kings” in NYC against Military Parade in Washington DC pic.twitter.com/jzfBbuMZ6H
— Oliya Scootercaster 🛴 (@ScooterCasterNY) June 14, 2025
Организаторите изјавија за „NBC News“ дека сакаат протестите да останат ненасилни.
Голдман рече: „Кога создавате ситуација каде што го нарушувате секојдневното функционирање преку вашиот ненасилен, но решителен отпор, го менувате она што е можно и создавате политички услови каде што отстранувањето на Трамп може да стане остварливо“.
Свет
(Фото) Ова е осомничениот кој облечен како полицаец пукаше во политичарите во Америка

Поранешен помошник на гувернерот на Минесота, Тим Волц, се бара во врска со атентатот врз државен претставник и напад врз сенатор, соопштија полициски извори.
Ванс Лутер Боелтер наводно се претставувал како полицаец кога пукал во сенаторот Џон Хофман и неговата сопруга во нивниот дом во Чамплин рано во саботата, тешко ранувајќи ги пред да се упати кон домот на поранешната претседателка на Претставничкиот дом, демократката Мелиса Хортман – каде што ја убил неа и нејзиниот сопруг, изјавија извори за „Пост“.
57-годишниот Боелтер бил назначен од Волц во 2019 година на четиригодишен мандат во Одборот за развој на работната сила на гувернерот, покажуваат документите.
Претходно, во 2016 година, тој бил член на Советот на гувернерот за развој на работната сила под тогашниот гувернер на Минесота, Марк Дејтон.
„Д-р Венс Боелтер е извршен директор на ‘Red Lion Group’, со седиште во Демократска Република Конго. Тој е исто така извршен директор на ‘Praetorian Guard Security Services,’ со седиште во Минесота. Д-р Боелтер има диплома за меѓународни односи од Државниот универзитет Сент Клауд во Минесота. Има магистерска диплома по менаџмент и докторат по лидерство за унапредување на учењето и услугите од Универзитетот Кардинал Стрич во Милвоки, Висконсин. Работел со полно работно време за некои од најголемите компании во неговата индустрија, вклучувајќи ги Нестле, Дел Монте, Тесоро, „Маратон Спидвеј и 7-Елевен. Работел во операции, технички услуги, контрола на квалитет и континуирано подобрување. Д-р Боелтер има искуство во Источна Европа, Блискиот Исток и Африка. Моментално живее во Минесота со сопругата Џени и нивните деца“, се вели во неговата официјална биографија.
Minnesota gunman sought in deadly shootings of lawmaker, her husband identified as former appointee of Tim Walz: sources https://t.co/1oADkNU12q pic.twitter.com/an9YfIPwTi
— New York Post (@nypost) June 14, 2025
Убиецот имал леток во својот автомобил на кои пишувало „Не на кралевите“, што се однесува на планираните протести против администрацијата на Трамп во саботата, како и „манифест“ и список на имиња на други политичари, соопшти полицијата, која накратко го опколила вооружениот човек во домот на Хортман пред осомничениот да избега.
Осомничениот бил облечен како униформиран полицаец и управувал возило кое „изгледало точно како полициски теренец“. Бело опремено со светла, светла за итни случаи и изгледало точно како полициско возило“, објасни началникот на полицијата Марк Брули.
На прес-конференција, гувернерот Тим Валц ја нарече смртта на Хортман и нејзиниот сопруг „политички атентат“.
Свет
(Видео) Нов бран на надеж среде војната, Украина и Русија повторно разменија заробеници

Украина и Русија извршија нова размена на воени заробеници, четврта по ред само оваа недела, соопштија официјални претставници од двете земји. Договорот за овие разменувања бил постигнат на почетокот на јуни во Истанбул, со посредство на меѓународни актери.
Претседателот на Украина, Володимир Зеленски, преку објава на социјалните мрежи ја потврди најновата акција за ослободување на украински државјани од руски заробенички логори.
„Продолжуваме да ги ослободуваме нашите сограѓани од руско заробеништво, ова е четвртата размена за една недела“, напиша Зеленски, истакнувајќи го напорот на украинските институции да обезбедат повраток на своите војници.
Од другата страна, и руското Министерство за одбрана преку соопштение на Телеграм го потврди договорот.
„Во согласност со договореното, уште една група руски војници е вратена од териториите под контрола на Киев“, соопшти рускиот министер за одбрана Андреј Белусов.
Иако деталите за бројот на ослободени заробеници не беа веднаш објавени, од двете страни е нагласено дека размените се дел од постојан дипломатски канал што останува активен, и покрај жестоките борби на фронтот.