Американскиот претседател Доналд Трамп успеа да ги донесе Израел и Хамас на преговарачка маса и да постигне прекин на огнот, но колку тоа ќе биде одржливо и трајно зависи од неколку клучни работи.

Си-ен-ен наведува дека три прашања се клучни за понатамошниот развој на ситуацијата и спроведувањето на мировниот план на Трамп од 20 точки.

Што ќе направи Хамас?
Во претходниот договор за размена на заложници, во кој помогна да се договори, Хамас го искористи прекинот на огнот за да излезе од тунелите и да ја врати контролата врз Газа.

Но, околностите сега се различни. Новиот договор им овозможува на израелските сили да останат во повеќе од половина од Појасот Газа – нешто што Хамас никогаш порано не би го прифатил. Договорот, исто така, им овозможува на странските воени сили да влезат во областите за да се осигури дека Хамас повеќе не може да дејствува таму. Договорот ужива широка поддршка од арапските и муслиманските држави и го повикува Хамас да се разоружа.

Ако Газа навистина сака да се обнови, Хамас мора да го прифати договорот во целост и да се откаже од какво било право на власт во енклавата.

Прашањето за власта во Газа
Клучен дел од договорот, покрај ослободувањето на заложниците, е воспоставувањето на привремени безбедносни сили и политичка администрација во Газа. Доколку овие структури се воспостават, планот на Трамп има шанса да успее. Ако не, Хамас на крајот би можел да ја врати власта со сила, уништувајќи ја секоја надеж за долгорочен мир и реконструкција.

Наредните недели ќе бидат клучни за да се види кои земји се подготвени да ги испратат своите сили во привремена безбедносна мисија и дали може да се создаде привремено управно тело без бесконечни политички внатрешни борби.

Охрабрувачки е што американската војска, под Централната команда (CENTCOM), веќе поставува позиции надвор од Газа за да ја следи ситуацијата и да помогне во создавањето безбедносни услови за пристигнувањето на меѓународните сили. Не се очекува американските сили да влезат во Газа, но тие ќе бидат клучни за добивање меѓународна поддршка и обезбедување успех на мисијата.

Кога станува збор за привремената влада, Си-ен-ен нагласува дека конечната одлука за учесниците ќе мора да ја донесат самите Палестинци, но дека без американско водство, процесот лесно би можел да се претвори во месеци расправии – што повторно би му користело на Хамас.

Дали постои одржлив план за обнова на Газа?
Обновата на Газа ќе трае повеќе од една деценија и ќе чини стотици милијарди долари.

Секоја надеж за обнова бара глобално координиран напор под американско водство, со учество на палестински претставници кои не се поврзани со Хамас, и финансиска и логистичка помош од американските сојузници.

Доколку Хамас одбие да ги напушти областите над израелските линии на разграничување, тој ќе биде оној што ќе ја блокира обновата, анализира Си-ен-ен, бидејќи повеќето земји нема да се осмелат да инвестираат во област каде што Хамас ја задржува вооружената контрола.

Фокусот на Америка останува на спроведувањето на планот на Трамп. Планот, за кој Египет, Катар и Турција помогнаа да се преговара со САД, сè уште има голем број нерешени прашања – првенствено кој ќе управува со опустошената Газа, како ќе се спроведе разоружувањето на Хамас и повлекувањето на израелската армија.

Нетанјаху сè уште има простор за маневрирање
Според договорот, повлекувањето на израелските сили е условено со разоружување на Хамас, давајќи му простор на премиерот Бенјамин Нетанјаху да тврди дека Израел го задржува правото да преземе воена акција доколку е потребно, што би можело да доведе до нова ескалација во догледна иднина.

Главниот преговарач на Хамас, Калил ал-Хаја, минатата недела изјави дека американските и меѓународните посредници гарантирале дека „овој договор трајно ја завршува војната“, но не беше јасно каква форма добија тие гаранции.

„Договорот изгледа како пат кон палестинска државност, но тоа е држава каде што Хамас нема место“, рече Бурџу Озчелик, аналитичарка за безбедност на Блискиот Исток во лондонскиот институт RUSI. „Колку е подготвен Хамас да го прифати тоа и да го почитува договорот во наредните недели и месеци е големо прашање“, додаде таа.

Озчелик верува дека Израел ќе го задржи „своето право да дејствува во Газа“ ако смета дека неговата безбедност или граничните заедници се загрозени.

„Во исто време, мора да постои тело кое ќе управува со Газа, за да обезбеди ред, безбедност и хуманитарна помош“, вели таа. Озчелик заклучува дека Египет и Турција ќе мора да преземат улога во транзицискиот период. „Сите актери сега сакаат да покажат дека прават сè што можат за да функционира планот на Трамп.“

Поранешните демократски претседатели Џо Бајден и Бил Клинтон го пофалија американскиот претседател Доналд Трамп за помошта во посредувањето за прекин на огнот во војната во Газа, редок пример за двопартиска поддршка за републикански лидер.

„Ги пофалувам претседателот Трамп и неговиот тим за работата за постигнување обновен договор за прекин на огнот“, напиша Бајден, поранешен демократски претседател на САД, на платформата Икс.

Тој додаде дека Блискиот Исток сега, со поддршка на Соединетите Американски Држави и глобалните партнери, е „на патот кон мирот“.

Тој, исто така, ја истакна улогата на сопствената администрација во преговорите, велејќи дека неговиот персонал „неуморно работел за да ги врати заложниците дома, да им обезбеди помош на палестинските цивили и да ја заврши војната“, која започна во октомври 2023 година за време на неговиот мандат.

Клинтон го повтори истото мислење, пишувајќи на Икс дека „претседателот Трамп и неговата администрација, Катар и другите регионални актери заслужуваат голема пофалба за тоа што ги држеа сите ангажирани додека не се постигне договор“.

Тој ги повика Израел и палестинската милитантна група Хамас, со поддршка на Соединетите Американски Држави, да го „претворат овој кревок момент во траен мир“ и рече дека верува оти тоа е можно ако преземат заеднички чекори.

My statement on the ceasefire between Israel and Hamas: pic.twitter.com/lN0xQxGHfT

— Bill Clinton (@BillClinton) October 13, 2025

Бил Клинтон, поранешен демократски претседател од 1993 до 2001 година, беше многу гласен критичар на Трамп, обвинувајќи го дека води политики водени од сопствени интереси, а не од благосостојбата на американскиот народ.

фото: принтскрин

На летот за Вашингтон од Израел и Египет, американскиот претседател Доналд Трамп разговараше со новинарите во авионот „Ер Форс Уан“. За време на неформалниот разговор, тој го нарече денот историски и истакна дека е постигнато нешто за кое никој не мислел дека е можно.

Промотивно видео беше објавено и на официјалниот канал на Белата куќа.

“Together, we've shown that peace is not just the hope that we can dream about, it's a reality… This is the day that people across the region and around the world have been working, striving, hoping, and praying for.” – President Donald J. Trump 🇺🇸🕊️ pic.twitter.com/3x2HL5w0bf

— The White House (@WhiteHouse) October 14, 2025

Зборувајќи за средбите на Блискиот Исток, Трамп рече дека бил импресиониран од глетката на шефовите на држави заедно во иста просторија, додавајќи дека средбата била фантастична.

Трамп истакна дека бил пречекан со исклучителна почит во Израел, додавајќи дека имал големи и пријателски собири во Њујорк за време на кампањата и дека американските медиуми овој пат биле изненадувачки во право. Трамп отстапи од темата за да ја спореди големината на толпите на политичките митинзи, тврдејќи дека нормален претседател би привлекол околу 300 луѓе, додека неговите настани привлекуваат помеѓу 25.000 и 35.000 поддржувачи.

„Ги видовте лицата на тие родители кога нивните деца се вратија дома. Беше неверојатно“, рече тој, осврнувајќи се на враќањето на заложниците.

Tears of joy. pic.twitter.com/vb7tGZqAY9

— Israel Defense Forces (@IDF) October 13, 2025

Тој изнесе особено емотивна поента за ослободувањето на заложниците, а за време на својот говор се пошегува за евентуално помилување на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху, ветувајќи дека ќе се бори за кого и да е за да се зачува мирот.

Новинарите го прашаа и дали однапред го предупредил Нетанјаху за шегата за помилување што ја направил за време на говорот во Израел.

„Не, всушност му реков дека не сакам да го споменувам помилувањето, но беше совршено место. Беше добар тајминг, нели?“, одговори Трамп.

На прашањето за иднината на мировниот процес, Трамп рече дека верува оти е постигнато нешто што не се случило со илјадници години.

„Ова е историско. Луѓето зборуваат за Блискиот Исток како за нешто што никогаш не може да се реши. Сите велеа дека нема да функционира, а сега функционира“, рече тој.

На прашањето за планот за Газа, тој рече дека не зборува за една или две држави, туку за обнова на Газа и обнова.

Кога еден новинар го праша дали е прерано да се зборува за мир, Трамп одговори: „Дали сакате уште 300.000 или 400.000 мртви? Да продолжат борбите уште неколку години? Ние го направивме тоа на правилен начин“.

фото: принтскрин