Низ Европа и САД, одбранбените компании се зафатени со производство на мали, евтини ракети. Тие се обидуваат да се справат со предизвикот што го поставува војната во Украина: како да се спречат стотици беспилотни летала без да банкротираат, пишува The Telegraph.

На 9 септември, НАТО беше принуден да испрати авиони Ф-16 за да собори околу дваесетина беспилотни летала што ја преминаа границата со Полска. Ракети во вредност од околу 570.000 евра беа испукани за да се пресретнат беспилотните летала Шахед, секој во вредност од помалку од една десетина од таа сума, а половина од обидите беа неуспешни. Како одговор, европските лидери ветија дека ќе воспостават „ѕид од беспилотни летала“ на источното крило на НАТО, кој би вклучувал разни системи за електронско војување и пресретнување.

Една од компаниите споменати погоре е Франкенбург Технолоџи, чиј извршен директор Кусти Салм ја претстави ракетата Марк 1. Со големина на багет, Марк 1 е дизајниран да биде прва линија на одбрана од руски напади со беспилотни летала. Со должина од само 65 сантиметри, ракетата е помала од просечната човечка рака.

🔴 The size of a baguette, the mass-made Mark 1 will be the front-line of defence against Russian drone attacks

Find out more ⬇️https://t.co/hxVRm4WPo0 pic.twitter.com/7hRZn45DNe

— The Telegraph (@Telegraph) November 10, 2025

Создавањето евтина ракета е предизвик дури и за најдобрите ракетни инженери. Ракетите во западните одбранбени арсенали имаат тенденција да имаат одлични карактеристики, но се скапи, а нивните можности се незамисливи. Спротивно на тоа, креаторите на малиот Марк 1 сакаат тој да биде само „доволно добар“. Може да лета само два километри и би се мачел да функционира во пустинска топлина или арктички студ. Рамнотежата е постигната помеѓу евтините делови и целокупната точност, која компанијата има за цел да ја зголеми на 90 проценти – моментално е околу 56 проценти.

„Не се извинуваме за фактот дека произведуваме оружје“, вели Салм, поранешен висок функционер во естонското Министерство за одбрана. „Не се плашиме да кажеме дека ги произведуваме за да соборуваме руски беспилотни летала со долг дострел. И не се извинуваме за фактот дека ова ќе биде најпотребната способност во западниот свет во следните пет до десет години.“

Фабрики за Mark 1 веќе се основани во две членки на НАТО, со цел да се произведуваат стотици ракети дневно. Иако не сакаше да ја открие цената, Салм вели дека е околу една десетина од цената на постојните системи за воздушна одбрана, како што е ракетата „Стингер“, која чини речиси 500.000 евра.

Постојат уникатни предизвици во обидот да се набие боева глава, сензори и гориво во ракета што не е многу подолга од тастатура. Во толку мала ракета, додека горивото гори, промената на тежината драматично влијае на аголот на наклон. Тимот на Франкенбург експериментирал со „форма, положба на крилото, центар на гравитација, центар на притисок, знаете, сите тие работи“ за да се максимизира точноста, вели Салм. За да го реши овој предизвик со ограничен буџет, Франкенбург ангажираше некои од најголемите умови во оваа област.

Главен инженер е Андреас Баперт, кој го дизајнираше многу бараниот систем за воздушна одбрана Iris-T, кој сега се користи низ НАТО и во Украина. Тие, исто така, донесоа главен инженер кој работеше на проектот за ракети Spear III во MBDA UK, клучен проект за одбраната на Обединетото Кралство. На тимот му се придружија и „латвиски генијалци“, вели Салм.

Рускиот извоз се намали во периодот од јануари до септември, објави царинската управа. Вредноста на рускиот извоз изнесуваше 302,8 милијарди долари, што е намалување за 4,6 проценти во однос на истиот период минатата година, според податоците што ги цитираше агенцијата ТАСС.

Рускиот увоз, од друга страна, достигна 201,1 милијарди долари, што е намалување за околу еден процент. Ова го намали суфицитот на Русија во трговијата со светот за 11 проценти, на 101,7 милијарди долари, објави царинската управа. Вкупната вредност на трговијата на Русија со светот се намали за 3,23 проценти во споредба со првите девет месеци од минатата година, на 503,9 милијарди долари.

Во периодот од јануари до септември, Русија најмногу тргуваше со азиските земји, со вкупна вредност на трговијата од околу 370 милијарди долари. Вредноста на руските испораки во Азија се намали за 1,9 проценти, на 235,1 милијарди долари. Вредноста на увозот од оваа група земји исто така се намали малку, за 0,9 проценти, на 134,3 милијарди долари.

Според царинската управа, рускиот извоз во европските земји се намали за 15,7 проценти, на 42,2 милијарди долари. Европските испораки во Русија, од друга страна, беа за 5,0 проценти пониски по вредност, на вкупна вредност од 51,5 милијарди долари. Во трговијата со африканските земји, рускиот извоз се намали за 13,4 проценти, на 15,8 милијарди долари. Увозот, од друга страна, скокна за 32,2 проценти, достигнувајќи 3,3 милијарди долари.

Русија најмалку тргуваше со земјите од Северна и Јужна Америка во првите девет месеци, со вредност на извозот од 9,3 милијарди долари, што е намалување од 1,2 проценти во однос на минатата година. Рускиот увоз од оваа група земји скокна за 12,9 проценти на 11,8 милијарди долари.

Во структурата на рускиот извоз, најголемо учество имаа минералните производи, со вредност на испораките од 168,7 милијарди долари, што е намалување од 14,3 проценти во однос на минатата година. Металите и металните производи се на второто место, со скок на вредноста на испораките од 17,6 проценти на 52,2 милијарди долари.

Следеа земјоделските производи, со вредност на испораките од 27,5 милијарди долари, што е намалување од 11,1 процент во однос на истиот период од претходната година.

Во периодот од јануари до септември, Русија увезе најмногу машини, опрема и моторни возила, според царинските податоци, со вредност на испораките од 96,7 милијарди долари, што е намалување од 7,0 проценти во однос на минатата година.

Хемикалиите се на второто место, со зголемување од 3,6 проценти во вредноста на набавките, на 40,2 милијарди долари. Следат земјоделските производи, со пратки во вредност од 31,2 милијарди долари, што е зголемување од 14,6 проценти во однос на минатата година, покажаа царинските податоци.

Претседателот на САД, Доналд Трамп, му се закани на Би-Би-Си со тужба од милијарда долари и ѝ даде рок на британската јавна радиодифузија до петок да ги исполни неговите барања. Како што наведоа адвокатите на Трамп во писмо до кое дојде американската NBC News, причината за тужбата е наводното злонамерно уредување на негов говор во документарец на Би-Би-Си.

Трамп му даде рок на Би-Би-Си до петок, 14 ноември во 17 часот по источно време (22 часот по британско време) да го исполни барањето. Во спротивно, се наведува, ќе следи правна битка, објавува Sky News.

„Претседателот Трамп нема да има друг избор освен да ги оствари своите законски права, од кои сите се изрично резервирани и не се откажуваат, вклучително и поднесување барање за отштета во износ од најмалку 1.000.000.000 долари (една милијарда долари). Би-Би-Си е известена“, се вели во меморандум од правниот тим на Трамп.

Адвокатите на Трамп бараат редакција на спорниот материјал. Портпаролот на неговиот правен тим беше јасен во изјава за NBC: „Би-Би-Си го клевети претседателот Трамп со намерно и измамничко уредување на својот документарец за да се обиде да влијае на претседателските избори. Претседателот Трамп ќе продолжи да ги смета за одговорни оние кои се вклучуваат во лаги, измами и лажни вести.“

Од друга страна, имаше краток и одмерен одговор од Би-Би-Си: „Ќе го разгледаме писмото и ќе одговориме директно навреме“, изјави портпарол за NBC News.