Лебарки шетаат по подот, затворениците спијат по ходници, а на менито само грав, компир и макарони

Лебарки шетаат по подот, затворениците спијат по ходници, а на менито само грав, компир и макарони

Даниела Трпчевска

„Во просториите каде што се сместени осудениците има по седум-осум железни кревети, на кои постелнината е чиста, но стара и дотраена, прозорците се многу стари, но големи и овозможуваат добра светлина и природна вентилација. Ѕидовите во собите, како и во ходниците, се зачадени, бидејќи во зимскиот период за огрев се користат дрва и очигледно е дека повеќе години не се молерисани. Најлоша е состојбата со санитариите кои се дотраени и одвај ги задоволуваат најосновните потреби, поради што е неопходно итно реновирање". Ова е оцената на народниот правобранител по увидот направен во текот на мај и јуни годинава во Отвореното одделение на Казнено-поправната установа „Идризово", како и во другите казнено-поправни установи во земјава.

Општата констатација на омбудсманот е дека затворениците ја издржуваат казната во нехумани услови, со исклучок на затворот во Штип и Отвореното одделение на затворот „Битола" во Прилеп. Како најдобра се посочува и состојбата во Отвореното одделение во Струмица и затворот во Гевгелија, каде што се обезбедени добри услови за престој на затворениците, додека алармантни се условите во затворот во Тетово и ВП Домот за малолетници, кој е сместен во Шуто Оризари, во кругот на затворот „Скопје", поради што се бара негова итна дислокација.

„Лошата состојба поради руинираниот и дотраен мебел, присуството на лебарки, недоволната хигиена, осветлување и свеж воздух, присуството на влага и спиењето по под и ходници го нарушуваат човековото достоинство и се во спротивност со пенолошките стандарди за современи услови за престој", заклучува народниот правобранител. Оваа институција има забелешки и за количината и квалитетот на храната која е недоволна и несоодветна, бидејќи за главните оброци најчесто се приготвуваат грав, компир и макарони. Омбудсманот нема забележано случаи на насилство и тортура врз осудениците, иако во мал обем е забележана употреба на средства за присила во функција на одржување на куќниот ред.

„Некои лица од обезбедувањето се однесуваат некоректно спрема осудениците, ги малтретираат и не им овозможуваат целосно остварување на правата, особено во однос на посетите и слободните викенди, при што селективно и неосновано им се скратуваат тие права", се наведува во извештајот. Сепак, најголемиот број забелешки се однесуваат на просторните услови. Најалармантна е состојбата во затворот „Скопје", каде што во една просторија се сместени многу поголем број лица отколку што е предвидено со законските прописи, а поради недостиг од кревети има осуденици кои ноќеваат на душеци поставени на подот и во ходниците, што, пак, негативно се одразува на нивното здравје. Во затворот во Шуто Оризари, чиј сместувачки капацитет изнесува 226 кревети, престојуваат двојно повеќе, односно 416 лица. Според извештајот, не е задоволителна ниту кадровската состојба, иако во текот на годинава беа преземени лица од АРМ кои се распоредени по установите. Но, се забележува дека тие не поминале никаква обука за работа во казнено-поправна установа или со осудени лица.

„Во трпезариите нема прибор за јадење и инвентар, недостига облека, обувки и постелнина, чие одржување не е на задоволително ниво и најчесто е на товар на затворениците. Одржувањето на личната хигиена на осудените и притворените лица е загрижувачка, а поради неисправност на бојлерите осудениците се принудени да затоплуваат вода на грејни тела во спалните соби. Спортските и забавните активности се сведени на минимум поради недоволниот број спортски реквизити и технички помагала", укажува народниот правобранител.

Во затворите во Тетово, Битола и во „Идризово", поголем број осуденици не се работно ангажирани, а на оние, пак, што работат не им се исплаќа паричен надоместок ниту, пак, им е овозможено дополнително одржување на личната хигиена. Во извештајот се укажува и на проблемот со здравствената заштита, бидејќи некои од затворите немаат вработен медицински персонал. Како особено загрижувачка се посочува состојбата со осудените лица-зависници од опојни дроги, па се поздравуваат напорите на „Идризово" за надминување на овој проблем со отворањето на метадонскиот центар. Народниот правобранител препорачува реорганизација на мрежата на затворите, со што ќе се растоварат од сегашната прекубројност.