Свет
Државните информации зад девет катанци
Тајна е колку држави не’
признале под уставно име, колку се потрошени за „Инвестирајте во Македонија“,
колку загадува „Окта“… ова е само дел од неславниот почеток на примената на
Законот за слободниот пристап до информации од јавен карактер
ИСТРАЖУВАЊЕ НА ИНСТИТУТОТ „ОТВОРЕНО ОПШТЕСТВО“
Тајна е колку држави не’
признале под уставно име, колку се потрошени за „Инвестирајте во Македонија“,
колку загадува „Окта“… ова е само дел од неславниот почеток на примената на
Законот за слободниот пристап до информации од јавен карактер
Министерството за надворешни работи не одговара колку држави ја признале
Македонија под уставното име, Владата не кажува колку потрошила за кампањата
„Инвестирај во Македонија“, МВР не го дава извештајот за примената на Законот
за пристапот до тајните досиеја… Ова е неславниот почеток на примената на
Законот за слободниот пристап до информации од јавен карактер, кој е во сила од
септември 2005 година. Образот на државните и локалните институции го обелуваат
некои општини и министерства. Ова се резултатите од истражувањето на институтот
„Отворено општество“, кое се’ уште трае.
– Во светот граѓаните добиваат 60 до 70 отсто од бараните информации, а кај нас
30 отсто. Нашите институции најчесто не одговараат на барањата. Можеби причина
е недоволната информираност за обврските од законот – вели Неда Коруновска,
координатор на правната програма во Институтот.
Владата не одговорила на ниедно барање за информација. Законскиот рок за
одговор е 30 дена, па против Владата се поднесени жалби затоа што не одговорила
на прашањата колку чини кампањата „Инвестирај во Македонија“, а не ги дала ни
купопродажниот договор за „Окта“ и одлуката за поделба на ЕСМ. Институциите
може да одбијат да дадат информации ако тие се класифицирани, лични или
доверливи, но мора да им одговори на граѓаните. Иако информацијата не е никаква
тајна, МНР не одговара колку држави ја признале Македонија под уставното име.
МВР, пак, одговара на барањата, но најчесто одбива да ги даде, оти се
класифицирани. Така, тоа не го дава извештајот за примена на Законот за пристапот
до тајните досиеја оти информацијата била строго доверлива, иако таа требаше да
биде заштитена 5 години, а е побарана по истекот на тој рок. Истата информација
не ја дава ни Државниот архив зашто не била негова. Според законот,
информацијата ја дава и оној што ја има.
Министерството за екологија и пред овој закон имаше обврска од Архутската
конвенција да дава информации, но сега не одговара на ниту едно барање. На
пример, молчи дали има и колкаво е загадувањето на животната околина од „Окта“.
Министерството за локална самоуправа го пренасочило барањето за информацијата
колкав е долгот на општините за 2006 година. Одговор стасал од Министерството
за финансии, но по поднесена жалба поради истек на рокот. Министерството за
образование, пак, барателот го упатил во Градот и општините за списокот на
училишта во Скопје. Министерството за финансии одговорило колкав е бројот на
вработени преку агенцијата за привремени вработувања, а ги дало и стратегискиот
план и листата на информации од јавен карактер. На овие прашања, пак, не
одговорило Министерството за здравство. Министерството за образование
одговорило на дел, а Министерството за транспорт ги одговорило сите, па и
прашањето колку дена министерот бил отсутен од работа и колку пари биле
потрошени за неговите службени патувања.
Истражувањето покажало дека најзатворени се јавните претпријатија. Општините се
поотворени. Градот Скопје, Карпош, Кисела Вода, Пехчево, Штип, Велес и Карбинци
одговориле на сите барања. Во Аеродром не одговараат со образложение дека биле
нова општина, а Бутел барал 9.000 денари за да ја состави информацијата за
составот на училишните одбори.
Од политичките партии бил побаран регистарот на донации за изборите, но тие
одбиле да ги дадат со образложение дека не потпаѓаат под законот. Тие
фигурираат во централниот регистар, па некои од жалбите биле решени во полза на
барателите на информации. И нотарите сметаат дека не се опфатени со Законот за
слободниот пристап до информации.
Законот предвидува прекршочни казни од 20.000 до 50.000 денари за службените
или одговорните лица во институциите што нема да дадат или ќе дадат неточни
информации.
Шуто Оризари не сака прашања
Општината Шуто Оризари не сака ни да ги прими барањата на граѓаните за
информација. Институтот „Отворено општество“ преку граѓани го побарал Статутот
на Општината за да види дали функционира законската обврска информациите да се
даваат и на јазикот на заедниците каде што тие се над 20 отсто. На граѓаните не
им било дозволено ни писмено ни усно да ја побараат информацијата.
Натали Н.Сотировска
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
(Видео) Смртоносни поплави го погодија Мароко по години суша
Најмалку 21 лице загина, а 32 се повредени во катастрофалните поплави што го погодија мароканскиот крајбрежен град Сафи во неделата.
Силната бура предизвика хаос на улиците, поплави домови и однесе автомобили, оставајќи трага од пустош, објавува DW.
Според локалните власти, само еден час силен дожд бил доволен за да предизвика порој од каллива вода што навлезе во десетици домови и продавници. Водата однесе автомобили и блокираше многу патишта во овој град, кој се наоѓа околу 300 километри јужно од главниот град Рабат.
🚨 At least seven people dead and 20 injured after exceptional flooding left large parts of the city of Safi, Morocco, underwater today. pic.twitter.com/2331YzOhn9
— Volcaholic 🌋 (@volcaholic1) December 14, 2025
Потврдено е дека најмалку 70 станбени и комерцијални згради во стариот град се поплавени. Повеќето од 32-те повредени лица се пуштени од болница по добивањето на лекарска помош. Спасувачките екипи се на терен и бараат можни нови жртви, иако нивото на водата се намали до недела навечер.
Додека градот се опоравува од последиците од поплавите, метеоролошката служба издаде ново предупредување. Во вторник се предвидуваат уште обилни дождови низ целата северноафриканска земја. Иронично, катастрофалните поплави доаѓаат по седум последователни години тешка суша што речиси исушија некои од главните резервоари за вода во земјата.
Свет
Израелскиот премиер до Сиднеј: Признавте палестинска држава, поттикнувате омраза кон Евреите
Светските лидери го изразија својот ужас од терористичкиот напад на плажата Бонди во Сиднеј, во кој вчера загинаа најмалку 15 лица. Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху отиде чекор понатаму, директно обвинувајќи ја австралиската влада за неуспеси во борбата против антисемитизмот што, според него, довело до трагедијата, пишува The Guardian.
Сурови обвинувања од Нетанјаху
Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху изјави дека му пишал на својот австралиски колега Ентони Албанез во август, предупредувајќи дека одлуката на владата да признае палестинска држава „додава масло на огнот на антисемитизмот, ги охрабрува оние што им се закануваат на австралиските Евреи и ја разгорува омразата кон Евреите што сега се крие на вашите улици“. Тој тврдеше дека Албанез „ја заменил слабоста со слабост, а попуштањето со поголемо попуштање“.
„Вашата влада не направи ништо за да го спречи ширењето на антисемитизмот во Австралија. Не направивте ништо за да ги потиснете клетките на ракот што растеа во вашата земја. Не презедовте никакви мерки. Дозволивте болеста да се шири, а резултатот се ужасните напади врз Евреите што ги видовме денес“, рече Нетанјаху.
Нетанјаху, исто така, ги пофали постапките на еден очевидец кој грабна пиштол од еден од напаѓачите, велејќи дека му оддал почит на „храбриот муслиман“ кој ја спречил смртта на „невини Евреи“. „Но, во моментов сме загрижени за нашиот народ, нашата безбедност и нема да молчиме“, рече Нетанјаху. „Се бориме против оние кои се обидуваат да нè уништат“.
Осудување и пораки на сочувство од целиот свет
Израелскиот претседател Исак Херцог во видео порака рече дека „гнасните терористи намерно ги таргетирале невините еврејски семејства кои ја слават првата ноќ на Ханука“. Тој рече дека израелскиот народ стои со Австралија во ова тешко време.
Американскиот претседател Доналд Трамп рече дека тоа е „ужасен напад“ и „јасен антисемитски напад“. Државниот секретар Марко Рубио рече дека САД остро го осудуваат нападот, велејќи: „Антисемитизмот нема место на овој свет“. Поранешниот американски претседател Барак Обама рече дека тој и неговата сопруга Мишел се молат за семејствата на жртвите.
Британскиот премиер Кир Стармер ја нарече веста „длабоко вознемирувачка“. Кралот Чарлс рече дека тој и кралицата Камила се „згрозени и тажни од најстрашниот антисемитски терористички напад“.
Премиерот на Нов Зеланд, Кристофер Луксон, рече дека е шокиран од сцените од Бонди. „Австралија и Нов Зеланд се повеќе од пријатели, ние сме семејство“, додаде тој.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски рече: „Украина е во солидарност со Австралија во лицето на овој брутален терористички напад. Теророт и омразата никогаш не смеат да надвладеат“.
Генералниот секретар на Обединетите нации, Антонио Гутереш, напиша на Икс: „Згрозен сум и го осудувам денешниот гнасен смртоносен напад врз еврејските семејства собрани во Сиднеј за да ја прослават Ханука“.
Свет
(Видео) Татко и син убија 15 луѓе во Сиднеј: „Се заколнале на верност на ИСИС“
Таткото и синот кои убија 15 лица на еврејски фестивал на плажата Бонди во Сиднеј во неделата можеби имале врски со ИСИС, а полицијата го опиша нападот како антисемитски, терористички чин, објави австралиската телевизија ABC.
Високи службеници во истрагата изјавија за ABC дека во автомобилот на напаѓачот се пронајдени две знамиња на ИСИС, иако полицијата на Нов Јужен Велс сè уште официјално не ја потврдила оваа информација.
Во меѓувреме, се појавуваат детали за двојката – 50-годишен татко и неговиот 24-годишен син. Облечени во црно, тие биле видени како стојат еден до друг на мал мост и пукаат со пушки кон луѓе на плажата.
Таткото имал дозволи за шест оружја
Таткото, именуван од локалните медиуми како Саџид Акрам, бил убиен во престрелка со полицијата. Тој имал дозволи за шест оружја, а полицијата верува дека сите биле користени за убивање и повредување луѓе кои уживале во сончев ден на најпознатата плажа во Австралија.
Неговиот син, австралиски државјанин по раѓање, е во критична состојба и е во болница во Сиднеј под полициска заштита.
Под истрага за врски со ИСИС од 2019 година
Премиерот Ентони Албанез во понеделник потврди дека синот – именуван од локалните медиуми како Навид Акрам – го привлекол вниманието на австралиските безбедносни служби од 2019 година.
Drone footage of terrorist attack occurred at Sydney's Bondi Beach during a Hanukkah celebration organized by the local Jewish community. pic.twitter.com/RNFS9zHmBk
— NextMinute News (@nextminutenews7) December 14, 2025
„Тој беше испрашуван за неговите врски со други и беше оценето дека нема индикации за каква било тековна закана или закана за вклучување во насилство“, рече Албанезе.
ABC: Напаѓачите се заколнаа на верност на ИСИС
ABC објави дека се верува дека Навид Акрам имал блиски врски со член на ИСИС кој беше уапсен во јули 2019 година и осуден за подготовка на терористички чин во Австралија. Исто така, се вели дека истражителите за борба против тероризмот веруваат дека двајцата напаѓачи на плажата Бонди се заколнале на верност на ИСИС.
Sky News has obtained footage of the gunmen around Bondi Beach during the terror attack.
One of the gunmen has been named as 24-year-old Naveed Akram. pic.twitter.com/XDU83ZuAhx
— Sky News (@SkyNews) December 14, 2025
Министерот за внатрешни работи Тони Бурк им откри на новинарите во понеделник дека таткото првпат дошол во Австралија во 1998 година со студентска виза, а во 2001 година му била доделена партнерска виза на австралиски државјани. Оттогаш, вели владата, тој патувал во странство три пати.

