Свет
Светот во 2009 година

Инаугурацијата на 44-от американски претседател Барак Обама, смртта на поп иконата Мајкл Џексон, светската пандемија на инфлуенцата А, H1N1, протестите на улиците на Техеран,
Инаугурацијата на 44-от американски претседател Барак Обама, смртта на поп иконата Мајкл Џексон, светската пандемија на инфлуенцата А, H1N1, протестите на улиците на Техеран, потпишувањето на Лисабонскиот договор, како и Копенхашката Конференцијата на Обединетите Нации за климатски промени во светот се најважните настани кои ја одбележаа 2009 година.ЈануариНа 1 јануари Чешката Република го презеде претседателството со Европската Унија во услови на зголемен притисок бидејќи шефот на државата Вацлав Клаус беше оценет за евроскептик.7 јануари Руската компанија „Гаспром“ ја прекина испораката на гас за Украина, по што се закани дека во целост ќе прекине со дотур на гас до корисниците во Европската унија. Европа стравуваше дека ќе остане без енергија, додека двете страни на руско-украинскиот спор се договараа за цената на гасот. Премиерот Владимир Путин ја поддржа компанија „Гаспром“и повика на поголема меѓународна вклученост во енергетскиот спор меѓу двете земји. На 15 јануари, Авион на американската авикомпанија „Ервејз“ со 155 патници и членови на екипажот се урна во студените води на реката Хадсон на Менхетен откако се судри со јато птици. Градоначалникот на Њујорк, Мајкл Блумберг, го пофали пилотот Чесли Сaленбергер од Данвил бидејќи сите лица во авионот, вклучувајќи и едно бебе, беа спасени. На 20 јануари беше инаугуриран 44-от претседател на САД, Барак Обама. Демократот Обама ја презеде функцијата од републиканецот Џорџ Буш, а на инаугурацијата во Вашингтон, неколку милиони луѓе се собраа во знак на подршка на првиот афроамерикански претседател. На 26 јануари владата на Исланд поднесе оставка поради банкрот на банкарскиот системе, која настапи буквално „преку ноќ“, а премиерот Гејр Хард поднесе оставка. Исланд беше првата европска држава што доживеа банкрот, по прогласувањето на рецесијата на светско ниво.ФевруариНа 7 февруари Австралија беше зафатена од огнена стихија, при што загинаа 173 лица, беа повреди 500, а над 7.500 луѓе останаа без покрив над главата. Пожарите се јавија како резултат на највисоките температури 46.4°Ц. кога и да е измерени на австралискиот континент. МартНа 31 март повеќе од 300 африкански мигранти се удавија при потонувањето на три брода што пловеа во близина на брегот на Либија, земја која стана популарен транзитен центар за илегални мигранти.Повеќето од емигрантите беа по потекло од Египет.АприлНа 1 април Албанија и Хрватска се приклучија на НАТО алијансата.На 3 и 4 април НАТО оддржа самит и прослави 60 години од основањето на организацијата. Бившиот дански премиер Андерс Фог Расмусен беше назначен за Генерален Секретар на НАТО.26 април европските министри за здравство свикаа вонреден состанок откако беше потврден еден случај на свински грип во Шпанија. Во меѓувреме во Мексико бројот на сомнителни случаи на свински грип се искачи на 1.614, а беа регистрирани 103 смртни случаи во земјата. Во САД беше прогласена вонредна состојба, откако беа регистрирани 20 лица заразени од вирусот Х1Н1. ОН предупреди дека вирусот има потенцијал да стане пандемија. МајНа 25 мај Северна Кореа изврши втора успешна нуклеарна проба, во провинцијата Северен Хамџуонг. Советот за безбедност на ОН свика вонредна седница, а реагираше и ЕУ, осудувајќи ја пробата на нуклеарно оружје. Властите, пак во Пјонгјанг изјавија дека не ја исклучуваат можността за нови атомски проби, доколку САД продолжат со политика на заплашување на земјата. Државните медиуми соопштија дека Северна Кореја го изведе атомскиот подземен тест заради јакнење на самоодбраната. Експлозијата овој пат беше посилна отколку првиот атомски тест кој го изведе во октомври 2006 година. ЈуниНа 2 јуни авион на Еар Франс “ Ербас А-330„ кој леташе на линија Париз – Рио де Жанеиро се урна во водите на Атланскиот Океан, при што загинаа сите 228 патници. Бразилските воено-воздухопловни сили забележаа остатоци од авион во Атлантскиот Океан, на 650 километри североисточно од островот Фернандо ди Нороња. Шест дена подоцна, на 10 јуни бразилски екипи и трагачи открија голем дел од опашката на авионот на „Ер Франс“ во Атлантикот океан, а од водата успеаа да извлечат 29 безживотни тела.Потрагата по телата на загинатите продолжи и во наредните денови.На 12 јуни Светската здравствена организација инфлуенсата од типот А Х1Н1 попозната како “свински грип” ја прогласи за глобална пандемија. Вирусот за прв пат се појави во април месец во Мексико и оттогаш потврдени беа илјадници случаи на заболени во Северна и во Јужна Америка. Вирусот Х1Н1 се прошири во 74 земји, а СЗО се спротивставуваше на намерата епидемијата да ја означи како општа пандемија.На 12 јуни Махмуд Ахмадинеџад е избран по втор пат за претседател на Иран. Во деновите кои следат приврзаниците на поразениот кандидат Мир -Хосеин Моусави протестираа на улиците на Техеран. Мусави одби да го прифати изборниот резултат, нарекувајќи го „опасна измама“ и посочи на голем број нерегуларности при реизборот на Махмуд Ахмадинеџад. На 20 јуни за време на мирните демонстрации низ улиците на Техеран беше убиена 26 годишната иранска студентка по музика Неда Агха Солтан која набрзо стана симбол на граѓанскиот непокор во земјата. Клипот од убиството на Неда молскавично го обиколи светот, а се најде и на Интернет мрежата. Властите зазедоа построги мерки за странските и за домашните медиуми, сомневајќи се дека целиот инцидент е испланиран од страна на странските разузнавачки служби. 25 јуни, умре Мајкл Џексон, кралот на поп музиката.Мајкл Џексон беше еден од најголемите музички таленти и феномени на 20 век. Својата пребогата музичка кариера „Џеко“ ја започна на 11 годишна возраст, како член на семејниот бенд „Џексон 5“. Смртта на поп иконата беше проследена со масовни собири на неговите фанови кои танцуваа на музиката на ненадминливиот крал на попот.На 30 јуни Коалиционите сили предводени од САД, официјално ја предадоа контролата над Ирак во рацете на ирачката војска и безбедносните сили во земјата. ЈулиНа 1 јули Шведска го презеде шестмесечното претседателство со Европската Унија.На 17 јули во експлозии на бомби во хотелите „ЏВ Мариот“ и „Риц-Карлтон“ во бизнис-центарот во Џакарта, Индонезија, загинаа девет лица, а десетици беа повредени. АвгустНа 7 август тајфунот „Моракот“ го погоди главното копно на Кина, по што речиси милион луѓе ги напуштија крајбрежните области. Тој претходно го погоди Тајван и предизвика обилни дождови кои на стотина места предизвикаа поплави, незапаметени за последните 50-тина години.СептемвриНа 15 септември Еврозоната излезе од рецесија објави Европската комисија. Таа предвиде развој од 0,2 отсто за кварталот од јули до септември месец во којшто Германија и Франција и натаму се искачуваа во линија на развој, a Италија излезе од рецесија.На 28 септември земјите од Г-20 одржаа собир во Питсбург на кој се договорија да преземат поголема контрола над глобалната економија, во обид да спречат уште една финансиска криза како онаа од 2008 година. ОктомвриНа 2 октомври Интернационалниот Олимписки Комитет објави дека бразилскиот град Рио де Женеиро е следниот домаќин на Летните олимписки игри во 2016 година.Во финалниот трет круг на гласање Рио доби повеќе гласови од противкандидатот Мадрид, со што стана првиот град во Јужна Америка организатор на една Олимпијада. На 3 октомври Ирска го одржа вториот по ред референдум на кој ирските граѓани гласаа за приклучување кон ЕУ. Околу 67 % од населението се изјаснија за подршка на Лисабонскиот договор, односно повеќе од две третини од ирските гласачи го поддржaa преструктуирањете на дваесетиседумчлената Унија. 25 oктомври во експлозија на два автомобила-бомби во Багдад, насочени кон два владини објекта, загинаа најмалку 132 лица, а беа повредени 500. Тоа беше најкрвавиот напад во ирачкиот главен град во последните два месеца.НоемвриНа 9 ноември беа одбележани 20 години од падот на Берлинскиот ѕид, кој ги разделуваше Источна и Западна Германија точно 28 години и 1 ден. Источна Германија ја започна изградбата на ѕидот на 13 август 1961. Падот на Берлинскиот Зид беше симбол за падот на комунистичката идеологија и идеологиите воопшто.Чешката Република беше последната земја од земјите-членки на Унијата која го потпиша Лисабонскиот договор; по што беше дадено зелено светло за официјализирање на документот во Европскиот Параламент. На 27 ноември Дуаби, еден од седумте Обединети Арапски Емирати побара од светските банки одлагање на плаќањето на огромните долгови, сретства кои ги потроши на грандиозни и луксузни проекти за обнова на Дубаи. ДекемвриНа 1 декември стапи на сила Спогодбата од Лисабон. На 10 декември во Осло, Норвешка, на американскиот претседател Барак Обама му беше доделена Нобеловата награда за мир. Во изјавата што ја даде на доделувањето рече дека американските војници ќе започнат со префрлање на одговорността за безбедноста на Авганистан на локалните сили, најдоцна во јули 2011 година. Обама ја прими наградата само девет дена откако нареди нови 30.000 американски војници да бидат испратени во Авганистан.Од 7 до 18 декември во Копенхаген се одржа Конференцијата на Обединетите Нации за климатски промени во светот. За време на одржувањето на самитот, секојдневно пред Бела центарот протестираа неколку илјади антиглобалисти. За време на 12 дневните демонстрации данската полиција уапси над 1600 антиглобалисти, од кои, повеќето беа пуштани на слобода по само 24 часа притвор. На 13 ден од одржувањето на самитот, еден ден повеќе од планираното помеѓу работните групи беше постигнат договор за заедничко делување во спречувањето на климатските промени во светот.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Регион
Укинат притворот за петмина осомничени за смртта на 16 лица на железничката станица во Нови Сад

Апелациониот суд во Нови Сад го укина притворот на петмина осомничени во истрагата за фаталното уривање на настрешница на железничката станица во Нови Сад на 1 ноември, кога загинаа 16 лица, објави судот.
Судот донесе одлука со која делумно ги прифати жалбите на адвокатите на обвинетите во кривичната постапка во врска со трагедијата во Нови Сад, која предизвика бран повеќемесечни протести и обвинувања за корупција и лошо извршување на работите за неодамнешната реконструкција на станицата.
Меѓу првично уапсените, судот веќе претходно го укина притворот на поранешниот министер за градежништво Горан Весиќ, а со нова измена на одлуката, уште петмина обвинети беа ослободени од притвор, против кои ќе се примени електронски надзор и тримесечна забрана за напуштање на станот, како и забрана за користење на телефон, интернет и прием на други лица во станот.
Кон крајот на минатата година, беше поднесено обвинение против 13 лица, но судот го врати на понатамошна истрага.
Меѓу обвинетите се поранешната вд директорка на Српската железничка инфраструктура Јелена Танасковиќ, поранешниот министер за градежништво, транспорт и инфраструктура Горан Весиќ и неговата помошничка Анита Димовски, како и поранешниот генерален директор на Српската железничка инфраструктура Небојша Шурлан.
Тие се обвинети за кривични дела против јавната безбедност и предизвикување јавна опасност. Во обвинението се товарат и неколку инженери, проектанти и лица одговорни за изградба, контрола и надзор.
Свет
Израел укинува некои ограничувања во земјата: „Порака за победа над Иран“

Израелската влада ги одобри препораките на војската за ублажување на домашните ограничувања, што министерот за одбрана Израел Кац ги опиша како „порака за победа“ над Иран. По состанокот со претставници на Израелските одбранбени сили (ИДФ) и Командата за цивилна одбрана, Кац објави дека ограничувањата ќе почнат да се укинуваат почнувајќи од вечерва.
„Со зголемените воени операции против Иран за елиминирање на заканите, ќе ја отвориме економијата повторно, постепено ќе ги укинеме ограничувањата за населението и ќе го вратиме Израел на патот на нормално функционирање и безбедност“, рече Кац. Тој додаде дека одлуката за повторно отворање на економијата е „порака за победа над иранскиот непријател“.
„Тие доаѓаат да предизвикаат штета и да го запрат животот, додека ние ги напаѓаме, го заштитуваме нашето население и во исто време постепено ја отвораме економијата и погодените области, сè во согласност со безбедносните проценки“, рече тој.
Одлуката на Кац доаѓа откако Иран испали околу 30 ракети кон Израел во понеделник вечерта. Овие помали напади ги натераа некои воени аналитичари да заклучат дека израелските напади врз иранските места за лансирање балистички ракети и складишта ја ослабнаа способноста на Иран да изведе посериозен контранапад.
Институтот за проучување на војната, американски тинк-тенк со седиште во Вашингтон, вчера објави дека Израел „веројатно ги намалил капацитетите на Иран за извршување балистички напади“.
Свет
(Видео) Иранците се фалат дека го собориле дронот „Хермес“

Иранската државна телевизија емитуваше снимка на која наводно се гледа соборен израелски дрон „Хермес“ во централната иранска покраина Исфахан.
Iran appears to have finally managed to down its first aircraft with the Israel Air Force, a “Hermes 900” Long-Endurance Tactical Drone, which they claim to have downed last night over the Isfahan Province of Central Iran. Footage from Iranian state-run media appears to confirm… pic.twitter.com/rAgF7tHo6G
— OSINTdefender (@sentdefender) June 18, 2025
Во видеото, новинар стои пред тешко оштетениот дрон. Си-ен-ен не можеше независно да ја потврди снимката.
Израелските одбранбени сили соопштија дека кон беспилотно летало на израелските воздухопловни сили била испукана ракета земја-воздух и дека потоа дронот „паднал во Иран“.