Демократијата не може да се користи како аргумент против владеењето на правото и почитување на човековите права и државите членки на Европската унија не може да се кријат зад националниот суверенитет, бидејќи европските договори кои ги потпишале ги обврзуваат да ги почитуваат основните европски вредности, истакна во вторникот првиот потпретседател на Европската комисија Франс Тимерманс, во дебатата во Европскиот парламент во Стразбур за владеењето на правото во Полска, на која учествуваше и полската премиерка Брата Шидло.
 

Демократијата не може да се користи како аргумент против владеењето на правото и почитување на човековите права и државите членки на Европската унија не може да се кријат зад националниот суверенитет, бидејќи европските договори кои ги потпишале ги обврзуваат да ги почитуваат основните европски вредности, истакна во вторникот првиот потпретседател на Европската комисија Франс Тимерманс, во дебатата во Европскиот парламент во Стразбур за владеењето на правото во Полска, на која учествуваше и полската премиерка Брата Шидло.

Европскиот парламент дебатираше за владеењето на правото во Полска откако Европската комисија минатата седмица го покрена дијалогот со оваа земја членка на Европската унија за да се утврди дали новата конзервативна полска влада со измените на законите за уставниот суд и за ингеренцијата при именувањето на првите луѓе во јавните медиуми ги прекршила европските демократски стандарди.

Дијалогот е покренат во рамките на прописите за заштита на владеењето на правото, што може да доведе до активирање на членот 7 од договорот за ЕУ, кој предвидува суспендирање на правото на глас за држава членка која не ги почитува темелните начела и вредности на ЕУ, а што досега никогаш не се случило. Овој механизам ЕК го усвои во март 2014 година, откако од главните земји членки беше критикувана дека не реагирала на соодветен начин на наводните закани за демократските стандарди во Унгарија.

Ова е првпат овој механизам да биде покренат, а се состои од три чекора: процена на ЕК, потоа препорака на ЕК до земјата членка да го исправи она што не е во согласност со европското законодавство и одговорот на таа држава. Доколку се утврдат недостатоци и таа земја членка се согласи тоа да го исправи, постапката се прекинува, а во спротивно Комисијата може да предложи активирање на членот 7.

Тимерманс објасни дека ЕК го покренала дијалогот со Полска „за да пречи системска закана за владеењето на правото“ во таа земја, имајќи ги предвид измените на законите кои предизвикуваат дилеми со кои според него „значително е отежнато“ функционирањето на уставниот суд и со кој се доведени во прашање медиумските слободи и плурализмот на медиумите. „Доколку владеењето на правото е загрозено, ЕУ мора да дејствува“, порача.

Тимерманс истакна и дека ЕК ќе настојува да ги разјасни фактите на објективен и непристрасен начин, во согласност со својата задача на чувар на европските договори и во тесна соработка со Венецијанската комисија на Советот на Европа. „Ќе го сториме тоа во духот на соработката, а не судирите“, рече.

Полската премиерка Беата Шидло инсистираше дека владеењето на правото во Полска воопшто ниту е загрозено, како и дека во ЕУ со неа не би требало да се занимаваат.

„Полските граѓани ја избраа нашата програма на демократски избори и ние ја спроведуваме, почитувајќи го нашиот устав и европските договори. Спорот околу уставниот суд во Полска е политички, а не правен и како таков е внатрешнополитичка работа. Полскиот народ верува во еднаквоста, слободата и суверенитетот“, истакна Шидло порачувајќи дека е подготвена да дискутира со опзоицијата.

Ги отфрли како навредливи оцените дека нејзината партија, конзервативната Право и правда (PiS), е националистичка и апелираше да им се дозволи да ја водат својата земја како што сметаат дека е потребно,

„Демократијата не може да се користи како аргумент против владеењето на правото и почитувањето на човековите права. Не можете да се криете зад националниот суверенитет бидејќи сте го потпишале европските договори, а тие обврзуваат на почитување на владеењето на правото и овозможуваат да ви суди Европскиот суд на правдата, да ве надгледува Европската комисија, за вас да разговара Европскиот парламент и да ве оспоруваат другите држави членки, и тоа е факт. Имате право на свои сопствени мислења, но не и на свои сопствени факти“, истакна Тимерманс.

Во бурната дебата коишто траеше повеќе од два ипол часа, некои челници на политичките групи во Европскиот парламент, главно левичарски, ја критикуваа полската влада поради наводното загрозување на владеењето на правото и медиумските слободи, додека претежно конзервативните застанаа во нејзина одбрана, истакнувајќи дека Европската унија треба да се занимава со поважните проблеми, како што се бегалската криза и економијата.

Естебан Гозналес Понс, претседател на Пратеничката група на Европската народна партија (ЕРР), која е најголемата во Европскиот парламент, изјави дека најголемата авторитарност „секогаш доаѓа однатре и предупреди дека нападите на правосудството и контролата над медиумите може да бидат „првиот чекор кон уништувањето на демократијата“. Истакна дека ЕУ „само сака да разјасни дали се загрозени европските вредности“ и истакна дека никој не ја осудува Полска однапред. „Владеењето на правото е прашање на вредности, а не на закони. Можете да ги промените законите, но не можете вредностите“, реле Понс.

Инаку ЕРР се наоѓа во деликатна ситуација бидејќи претходно ја штитеше својата членка, унгарската владејачка партија Фидеш, која спроведе слични реформи кои сега се спроведуваат во Полска, а беа критикувани од европската левица, бидејќи унгарската опозиција одвај живурка. Полската владејачка партија Право и правда (PiS), пак е членка на Европските конзервативци и реформисти (ECR), каде што припаѓаат и влијателните британски конзервативци.

Џани Питела, претседател на Пратеничката група на Социјалистите и демократите (S&D), истакна дека независноста на судството и медиуми е апсолутен предуслов за демократијата и ја повика полската влада да не ја водела земјата по патот кој не е во согласност со нејзината историја одбележана со борбата против диктатурата.

Гуи Верхофштад, претседател на либералните пратеници во ЕО, призна дека полската влада има право да го промени законот за медиумите и да ја реформира јавната управа, но нема право да го злоупотребува парламентарното мнозинство за да уништи систем кој го штити владеењето на правото. „Тоа не е во согласност со уставот и не беше наведено во изборната програма“, смета либералот.

„Полските работи треба да ги решаваат Полјаците и треба да се решаваат во Полска. Оваа расправа е непотребна и без основи, но има една позла од неа – ќе го поттикне евроскептицизмот“, заклучи полскиот европратеник Јарослав Ивашкиевич од партијата Европа на слободата и демократијата (EFDD).

Друг полски европратеник, Махаил Марусик, од партијата Европа на нациите и слободите (ENF), оцени дека критиките упатени кон Полска всушност се знак дека владата ги штити полските интереси како и дека расправата е мешање на ЕУ во внатрешните работи на Полска.,„Оваа расправа не служи за ништо. Сведочи единствено за катастрофалната состојба во ЕУ“, оцени Марусик.

Европскиот парламент ќе усвои на почетокот од февруари резолуција за владеењето на правото во Полска./крај/мф/сн

Извор: Макфакс