Европа
Шпанија: Лавиринтот на изборите кои може да значат крај на двопартизмот
Шпанија, каде што последните три ипол децении од воведувањето на демократијата по падот на диктатурата на Франко (1939 – 1975) на власт се менуваат конзервативната Народна партија и социјалистичката PSOЕ, во недела гласа на изборите кои ги нарекуваат „историски“ и може да дадат неизвесен исход со малцинска влада која ќе биде принудена да склучува пактови, па ќе има проблем да го доврши четиригодишниот мандат, но се чини сигурно ќе стават крај на двопартискиот систем.
Традиционалниот дуел меѓу конзервативците и социјалистите, кои од 1982 година наизменично ја формираат владата, се вмешуваат две нови политички сили: Граѓани од десниот центар, која се појави пред десет години во Каталонија и се застапува за целоста на Шпанија како пандан на каталонските сепаратисти, и партијата Podemos (Можеме – сродна и инспирирана од грчката владејачка коалиција на радикалната левица Сириза), којашто произлезе од движењето 15М (или Индигнадос) кога стотици илјади Шпанци протестираа на улиците во екот на финансиската криза против мерките за штедење на владата на актуелниот премиер Маријано Рахој, од Народната партија. Изедначеноста на силите, предизборните анкети, како и изјавите на партиските челници од последниот ден на изборната кампања за можните коалиции, укажуваат дека на помалку од 24 часа од соопштување на официјалните резултати, никој не може да предвиди кој ќе ја составува следната влада на Шпанија.Сепак, со релативна сигурност може да се каже дека првопласирана ќе биде Народната партија водена од Маријано Рахој. Според анкетата на Центарот за социолошки истражувања (CIS), која се смета за најверодостојна поради големиот обем (со неа биле опфатени 17.000 испитаници од 50 провинции и двете шпански марокански енклави Сеута и Мелила), Народната партија ќе освои 28,5 отсто, или 120 до 128 места во парламентот. Со тоа владејачката партија всушност губи, бидејќи досега го имаше апсолутното мнозинство од 186 места, што му овозможуваше на Рахој слободно да ги турка законите во парламентот во напорите за надминување на економската криза, вклучително и најнепопуларните за граѓаните мерки за жестоки штедења и кастрење на јавните расходи.Истовремено, ситуацијата со распределбата на второто, третото и четвртокот место изгледа крајно збунувачка. На почетокот од декември во истата анкета на CIS на второто место беше PSOE со 20,8 отсто од гласовите, или 77 до 89 мандати, трети беа Граѓани со 10 отсто и 63 до 66 пратеници а четворката водечки партии ја заокружи Подемос со 15,9 отсто, или од 23 до 25 места во парламентот. Во последните анкети пак од оваа седмица објавени во Андора (во самата Шпанија забрането е објавување анкети една недела пред изборите) на второто место беа социјалистите со 20,8 отсто од гласовите, со минимална предност пред Подемос со 20,1 отсто, а Граѓаните се на четврто место со 15,5 отсто од гласовите.Уште покомплицирана се ситуацијата со можните коалиции коишто ќе бидат формирани во парламентот, имајќи предвид дека ниедна од партиите во страв од губењето гласови до последниот ден од кампањата јасно не посочи со кого од конкурентите има намера да преговара.Теоретски постојат неколку опции за формирање влада. Првата е меѓу Народната партија и Граѓаните, и таа се чини најлогична, бидејќи програмата на десноцентристите воопшто е блиска на конзервативците. Но проблемот е во тоа што мнозинството од оние коишто ќе гласаат за Граѓаните всушност гласаат против Рахој како премиер. Односно за да формира ваква влада, Народната партија ќе треба да го жртвува Маријано Рахој, предложувајќи ја како негова алтернатива вицепремиерката Сораја Сајнц де Сантамарија, којашто патем на предизборните дебати меѓу четворицата челници учествуваше наместо Рахој. Или, пак, да прифати владата да ја води челникот на Граѓаните, Алберт Ривера. Меѓутоа, оваа опција е несигурна, бидејќи 36-годишниот Ривера нема доволно политичко искуство. Самиот Ривера неколку дена пред изборите индиректно навести дека тој можеби ќе ја поддржи Народната партија, негирајќи ја можноста неговата партија да се присоедини на ткн „коалиција на малцинството“. Заменикот генерален секретар на Граѓаните, Хозе Мануел Виљегас, изјави дека партијата може да се воздржи од гласањето за избор на владата, за да не се меша во формирањето на влада од страна на победникот на изборите, без разлика дали тоа ќе биде Народната партија или PSOE.Втората опција, за којашто многу беше зборувано во предизборието но никој официјално не ја потврди, е варијантата да биде формирана „голема коалиција“ на конзервативците и социјалистите. Кога станува збор за можноста од формирање ваква коалиција, таа е логична само во поглед на настојувањата да се одржи политички стабилна ситуација во земјата, но е во спротивност со политичката традиција. Рахој изјави дека „никогаш не предлагал таква коалиција“, како и дека сите преговори околу можните коалицирања може да започнат по понеделник. Покај тоа, имајќи го предвид навредливиот и крајно неприфатлив тон на кој лидерот на социјалистите Педро Санчез се обраќаше во дуелите со Рахој „еден на еден“, малку е веројатно да се очекува дека е можна таквата коалиција, па дури и да се водат преговори за неа.Некои коментатори очекуваат формирање ткн „лева коалиција“ која би ги обединела социјалистите, Подемос и помалите партии од Обединетата левица, во која влегуваат крајно левите партии и комунистите кои на изборите одат како коалиција Народно единство – Обединета левица. Кон неа би можела да се приклучи и Баскиската националистичка партија (PNV), левата националистичка баскиска партија Amaiur и Демократската конвергенција на Каталонија на главниот поборник на каталонската независност Артур Мас.Рахој изјави дека многу стравува од повторувањето во Шпанија на ткн „португалско сценарио“, кога десницата која победи на изборите, беше принудена да им ја предаде власта на левите сили, кои успеаја да договорат коалиција. „Тоа би било многу лошо за нашата земја, бидејќи ќе биде во спротивност со мнението на граѓаните“, изјави неодамна Рахој.Сепак, почистата ситуација може да ја создадат испитаниците во анкетите кои се изјасниле како неопределени, а такви се речиси третина од избирачите. Според анкетата на институтот ObSERvatorio, неколку дена пред изборите 24,5 отсто од гласачите рекле дека не знаат за кого ќе гласаат, а уште 7,9 отсто одбиле да одговорат на прашањето која политичка опција ја претпочитаат.Вкупно 36,5 милиони Шпанци имаат право да гласаат на 22.960 избирачки места, а од нив 34,6 милиони живеат во земјата и 1,9 милиони во странство. Првпат право да гласаат во неделата ќе имаат 1,5 милиони избирачи, кои ќе можат да го дадат гласот за 4.535 кандидати (2.253 мажи и 2.090 жени) од 13 партии и коалиции кои ќе се натпреваруваат за 350 членови на конгресот на претставниците (долниот дом на парламентот) и за 208 сенатори (горниот дом). Гласањето започнува од 9 часот по локално (и по македонско време), и еден час подоцна на Канарските острови, а избирачките места ќе бидат затворени во 20 часот. Првите официјални резултати се очекуваат да бидат соопштени околу 22.30 часот. За безбедноста и редот на денот на гласањето се ангажирани 92.700 припадници на различни безбедносни служби, од Националната и локалната полиција, до Граѓанската гарда и другите оддели.Изборите ќе го чинат државниот буџет 130,24 милиони ера. За кампањата потрошија социјалистите – 9 милиони евра, Граѓаните – 4 милиони, Обединетата левица – 2,5 милиони, Подемос – 2,2 милиони евра, додека Народната партија не го претстави својот отчет./крај/мф/сн
Извор: Макфакс
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Европа
Батлер на Елисејската палата крадел садови и порцелан: сакал да ги продаде на интернет
Главниот послужувач задолжен за среброто во Елисејската палата е уапсен под сомнение за кражба на вредни садови и порцелан, а потоа обид за продажба преку интернет. Тој е еден од тројцата уапсени во скандалот што ја потресе официјалната резиденција на францускиот претседател, а украдените предмети се проценуваат на вредност од 40.000 евра, објавува „Гардијан“.
Истражителите уапсија еден маж и двајца соучесници минатата недела. Властите беа предупредени за исчезнувањето на предметите, од кои некои се сметаат за национално богатство, од главниот инспектор на палатата. Повеќето од парчињата доаѓаат од познатата фабрика за порцелан „Севр“ во Париз, која е во државна сопственост од 1759 година. Истрагата беше покрената откако вработените во фабриката препознаа некои од исчезнатите предмети на веб-страници за онлајн аукции како што е „Винтед“.
Според истражителите, сметката на осомничениот во „Винтед“ вклучувала плочка со печат „Француски воздухопловни сили“ и пепелници означени како „Sèvres Manufactory“, предмети што вообичаено не се достапни за јавноста. При претресот на неговиот дом, возило и личен шкафче биле пронајдени околу стотина предмети, вклучувајќи порцелан Севр, статуа од Рене Лалик, чаши за шампањ „Бакара“ и бакарни садови.
Улогата на главниот сребрар вклучува чување и грижа за сребрениот прибор што го користат претседателите и достоинствениците. Обвинителите изјавија дека инвентарните листи што ги водел уапсениот сребрар сугерираат дека тој планирал идни кражби. Тој и неговите соучесници беа изведени пред суд пред четири дена, а нивното судење е закажано за 26 февруари следната година.
Тие беа ставени под судски надзор, им беше забрането да контактираат едни со други, да посетуваат аукциски куќи и да се занимаваат со професионални активности. Пронајдените предмети беа вратени во Елисејската палата, што е посреќен исход од Лувр, на кој сè уште му недостасуваат кралски накит во вредност од 88 милиони евра по грабежот преку ден во октомври. Четири осомничени се уапсени во врска со случајот.
Случајот е само најновиот во низата кражби што ги погодија престижните француски институции. Во септември беше ограбен Природонаучниот музеј во Париз, каде што исчезна злато во вредност од околу 1,5 милиони евра, како и Музејот на порцелан во Лимож, кој изгуби кинески порцелан во вредност од 6,55 милиони евра. Во октомври, околу 2.000 златни и сребрени монети во вредност од околу 90.000 евра беа украдени од музејот „Мезон де Лумиер“ во Лангр.
Европа
(Видео) Русите ја нападнаа Одеса: луѓето ги блокираат патиштата, лути затоа што нема струја
Во руските напади во близина на украинското црноморско пристаниште Одеса беше убиена жена синоќа, а градски округ претрпе прекини во електричната енергија и другите комунални услуги, соопштија официјални лица.
Гувернерот на регионот Одеса, Олех Кипер, пишувајќи на Телеграм, рече дека руски дрон уби жена која преминувала мост во нејзиниот автомобил југозападно од Одеса. Нејзините три деца се повредени во инцидентот.
Russians struck a bridge in Odesa Oblast with a Shahed drone — just near the Moldovan border
A 40-year-old woman was killed, local media report.
The bridge on the Odesa–Reni highway crosses the Dniester River and is critically important for regional traffic.
After the strike,… pic.twitter.com/F17Orobjtr
— NEXTA (@nexta_tv) December 18, 2025
Кипер апелираше до жителите на регионот кои претрпеле продолжени прекини на електричната енергија да покажат трпение и да престанат да блокираат патишта во знак на протест, велејќи дека службите за итни случаи работат деноноќно за да го вратат снабдувањето со електрична енергија.
Во Одеса, шефот на градската воена администрација, Серхиј Лисак, рече дека рускиот напад ја погодил инфраструктурата и предизвикал прекини во електричната енергија, водата и греењето во „густо населен округ“.
Едно лице е повредено, а службите за итни случаи работат на враќање на нормалното снабдување. Украинските гранични власти соопштија дека руските напади го запреле сообраќајот по должината на рутата што ја поврзува Одеса со пристаништето Рени на реката Дунав.
Европа
ЕУ, конечно, постигна договор за Украина: три членки одбија да учествуваат
Лидерите на ЕУ ги откажаа плановите за невиден заем за репарации за Украина и наместо тоа ќе соберат 90 милијарди евра преку заедничко задолжување за финансирање на Киев во следните две години. Унгарија, Чешка и Словачка нема да учествуваат во аранжманот, објави „Еуроњуз“.
Откако разговорите заглавија поради барањето на Белгија за неограничени гаранции пред користење на замрзнатите руски средства, лидерите на ЕУ се свртеа кон издавање заеднички долг. Ова би ја обезбедило финансиската стабилност на Киев следната година и во 2027 година, додека товарот би паднал врз заедничкиот буџет на ЕУ.
Белгиските барања го срушија договорот
Пред самитот во Брисел во четврток, лидерите инсистираа дека нема План Б и ги удвоија напорите за издавање заем за репарација поддржан од замрзнати средства од Руската централна банка. Германскиот канцелар Фридрих Мерц го водеше напорот, но тој не успеа, бидејќи барањата на Белгија за неограничени гаранции го направија планот неодржлив за другите членки.
Неуспехот е удар за Мерц и претседателката на Комисијата, Урсула фон дер Лајен, која го претстави планот како најдобра опција. Дискусијата во четврток се вртеше околу ублажување на загриженоста на белгиската влада. Премиерот Барт де Вевер со недели беше цврст, велејќи дека нема да прифати лош договор што ќе ја изложи неговата земја на руска одмазда. Неговото барање за „неограничени гаранции“ за заштита на Белгија и финансиската институција Евроклеар се покажа како неприфатливо за другите. Еден дипломат изјави за Евроњуз дека многу земји не сакале да понудат такви гаранции, велејќи: „Лидерите навистина не знаеја што ќе гарантираат на крајот“.
Унгарија, Чешка и Словачка се исклучени од шемата
Уште пред самитот, Унгарија јасно стави до знаење дека нема да се согласи со заемот за репарации. Премиерот Виктор Орбан одбива финансиски да ја поддржи Украина и честопати ги критикуваше европските колеги за нивното справување со војната. Но, кога стана јасно дека Белгија и другите земји-членки не можат да се согласат, Орбан, заедно со словачкиот премиер Роберт Фицо и чешкиот премиер Андреј Бабиш, изготвија план за излез од застојот.
Во заклучоците од самитот, лидерите се согласија дека Унгарија, Словачка и Чешка ќе бидат ослободени од каква било одговорност поврзана со заемот преку механизмот за „засилена соработка“. „Секое мобилизирање на буџетските средства на ЕУ како гаранција за овој заем нема да влијае на финансиските обврски на Чешка, Унгарија и Словачка“, се вели во текстот, одобрен од сите 27 земји.
Орбан: Украинците никогаш нема да можат да го вратат заемот.
Потоа Орбан им рече на новинарите: „Изгледа како заем, но Украинците никогаш нема да можат да го вратат“, и додаде: „Всушност, тоа е трошење пари. И оние што стојат зад тој заем ќе ја преземат одговорноста и финансиските последици од него“.
Реакции по тешките преговори
По самитот, кој заврши во раните утрински часови, фон дер Лајен, придружувана од данската премиерка Мете Фредериксен, изјави дека примарната цел е постигната: финансирањето за Украина е обезбедено. „Конечниот заклучок, по денес, е дека нашата поддршка за Украина е загарантирана“, рече Фредериксен.
Сепак, принципот дека Русија мора да плати за штетата предизвикана на Украина не се оствари. Европските земји-членки ќе се задолжуваат на финансиските пазари и ќе плаќаат камата. Иако заемот за Украина ќе биде без камата, а Киев треба да го врати со пари од руските репарации, не е сигурно дали Русија некогаш ќе плати репарации, што значи дека заемот лесно би можел да се претвори во грант.
„Тие беа нервозни поради терминот ‘неограничени гаранции’“
Белгискиот премиер Де Вевер рече дека зборот „неограничени“ гаранции ги направил неговите колеги „нервозни“ и дека исходот ја потврдил позицијата на неговата земја. „Денес докажавме дека гласот на малите и средните земји-членки исто така се брои. Одлуките во Европа не се донесуваат едноставно од најголемите капитали или институции. Тие се колективни“, рече тој, суптилно алудирајќи на Германија.
Од друга страна, германскиот канцелар Мерц им рече на новинарите дека „Европа го покажа својот суверенитет“ со тоа што се согласи на заеднички долг. „Кога станува збор за руски средства, само малку ја променивме временската рамка“, додаде тој, тврдејќи: „Руските средства ќе се користат како колатерал за заемот“.

