Наука
Замрзнато подземно „море“ откриено на Марс

Инструментите на вселенската сонда MRO им помогнале на научниците да го измерат обемот на резервите на водениот мраз на Марс, скриени под површината на една од рамнините на Црвената планета, чијашто вкупна маса може да се спореди со количеството вода во Големото езеро, едно од најголемите слатководни резервоари на Земјата, се наведува во студијата објавена во средата во списанието Geophysical Research Letters.
„Водата во овие резервоари, веројатно, ќе биде подостапна за нас од другите наслаги на мраз на Марс, бидејќи се наоѓа на прилично ниски широчини и под доста рамна и ниска рамнина, каде што е многу полесно да се приземји вселенско летало,отколку во другите региони со подземни депозити на мраз“, вели Џек Холт, научник од американскиот Универзитет Тексас во Остин, водечки автор на истражувањето.
Последните неколку години научниците наидоа на бројни показатели дека на површината на Марс во далечното минато постоеле реки, езера и цели океани, кои биле течни слично на Северниот леден океан на Земјата. Притоа, дел од планетолозите сметаат дека и во древните времиња на Марс можело да биде премногу студено за континуирано постоење океани, и оти таа вода можела да биде во течна состојба само во периодите на вулкански ерупции.
Скорешните набљудувања на Марс со помош на копнените телескопи покажуваат дека во текот на изминатите 3,7 милијарди години планетата загубила цел океан вода, што би бил доволен да ја покрие целата површина на Црвената планета со океан со длабочина од 140 метри. Сега научниците се обидуваат да разјаснат каде исчезнала таа вода.
Холт и неговите колеги откриле можна трага на таа „исчезната“ вода, проучувајќи ги необичните структури на површината од рамнината Утопија, која се наоѓа на средните широчини на Марс, со помош на сондата МRO, којашто ја проучува оваа планета од 2005 година.
Како што објаснуваат научниците во студијата, необичните вдлабнатини, дупки и други структури, коишто наликуваат на испукана почва или збир од многуаголници, ги натерала да се сомневаат дека под оваа рамнина може да лежат значителни резерви вода. Тавите форми на релјефот, според планетолозите, може да се видат во оние региони на Канада и други северни земји, каде што е зоната на постојаниот мраз.
Тие ја проверувале оваа идеја со помош на радарот SHARAD во составот на сондата MRO, кој овозможува да се проучува почвата на неколку стотини метри и да се определи нејзиниот хемиски состав и структурата. Претчувствата не ги измамиле научниците, под рамнината Утопија навистина се крие цело море од вода,приближно еднакво според површината на Каспиското Море или на некоја голема европска земја.
Тоа претставува своевиден огромен глечер со широчина од 80 до 170 метри, кој 85 отсто се состои од вода и 15 проценти од прашина или големи камења. Обемот вода во него, според процените на научниците, не е помал споредено со содржината на водата во Големото езеро, најголемата слатководна неистечна вода во Северна Америка и на Земјата.
Оваа вода, според истражувачите, можела да „преживее“ на современиот сув Марс и да не испари во космосот благодарејќи на десетметарската „кора“ од прашина и почва, којашто ја покрива неа од марсовата атмосфера. Научниците претпоставуваат дека овој ледник се формирал во далечното минато, кога оската на Црвената планета била навалена во друга насока, и рамнината Утопија се наоѓала поблиску до половите на планетата.
Како што забележуваат планетолозите, ова „тајно море“ претставува само 1 процент од вкупното количество воден мраз, но неговото откритие фактички двојно ги зголемува досега познатите резерви подземен мраз на северната хемисфера на Марс. Покрај за очигледните „колонизаторски“ цели, овие резерви мраз може да се искористат за откривање на тајните на климата на Марс во минатото, заклучуваат во споменатата студија Холт и неговите колеги.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Наука
Еден Американец и двајца Руси со руско летало заминаа на МВС во вселената

Еден Американец и двајца Руси полетаа со руско летало од космодромот Бајконур во Казахстан до Меѓународната вселенска станица. Станува збор за астронаутот на НАСА Лорал О’Хара и космонаутите на Рокосмос Олег Кононенко и Николај Чуб.
О’Хара ќе помине шест месеци на станицата, а Кононенко и Чуб ќе останат таму една година.
Тројцата космонаути требаше да заминат во вселенската станица минатата пролет, но нивната првична капсула послужи како придружба за друг екипаж. Вториот екипаж – исто така двајца Руси и еден Американец – се враќа дома на Земјата кон крајот на овој месец.
Нивниот престој беше продолжен од шест месеци на една година бидејќи нивната капсула Сојуз испушти течност за ладење додека беа на станицата.
Според НАСА, кога командантот на мисијата Кононенко ќе го заврши својот престој во вселената, тој ќе постави рекорд како човек кој поминал најмногу време – повеќе од илјада дена – во вселената.
Наука
Како откритието на „хобитот“ во Индонезија го промени нашето разбирање за човечката еволуција

Индонезискиот археолог Томас Сутикна лежел со треска во својата хотелска соба на 2 септември 2003 година, кога еден колега му рекол дека тој ден во Лианг Буа, голема пештера на индонезискиот остров Флорес, пронашол мал череп налик на човечки во наслаги длабоки шест метри. Сутикна веднаш се опоравил и следниот ден се упатил на местото заедно со колегата.
На нивна радост, на истото место нашле повеќе коски, некои сè уште прицврстени една за друга. „Имаше групирани коски на нозе, раце, тибија, бедрена коска. Со оглед на многу кревката состојба на коските, не беше можно веднаш да се отстранат од земјата“, се сеќава Сутикна, кој сега работи во Индонезискиот центар за археометриски истражувања на Државната агенција за истражување и иновации.
Отпрвин мислеле дека се работи за коски на дете
Отпрвин, тимот претпоставуваше дека малиот череп и другите коски му припаѓаат на дете, но додека Сутикна го чистеше фосилот во хотелот, виде дека има катници на возрасен човек. Изгледаше како да наишле на сосема нов вид човек – женски примерок со збунувачка комбинација на карактеристики, кој беше висок нешто повеќе од еден метар и тежок околу 30 килограми.
Иако денес, 20 години подоцна, научниците се уште се мачат со тоа каде да го постават ова загадочно парче од еволутивната сложувалка, откривањето на овој мал човечки примерок поттикна низа други откритија кои го доведоа во прашање она што го знаевме за човечкото семејно стебло дотогаш, пишува тој.
„Хобитот“ имаше кратки нозе со непропорционално големи стопала
Сутикна и неговите меѓународни соработници уште од почетокот знаеле дека имаат револуционерно откритие и го чувале во тајност повеќе од една година за да можат детално да ги проучат пронајдените остатоци. Кога ги објавија резултатите од нивното истражување, нешто повеќе од една година подоцна, откритието го потресе полето на палеоантропологијата и дојде на насловните страници низ светот.
Имено, примерокот од Лианг Буа наликуваше на хобитот од филмот „Господарот на прстените“ кој се појави во кината на крајот на 2001 година, а набрзо го доби тој прекар во медиумите. Волуменот на неговиот неврокраниум (коските на грбот и горниот дел од черепот што го затвораат мозокот во черепната празнина) беше околу 400 милилитри, слично на оној на шимпанзото.
Волуменот на неврокраниумот на современиот човек е 1500 милилитри. „Хобитот“ имаше кратки нозе, со непропорционално големи стапала и долги раце слични на приматите. Првичното датирање покажало дека посмртните останки се стари 18.000 години, но подоцнежната анализа утврдила дека хобитот бил стар 50.000 до 60.000 години. Тимот научници го нарече овој нов вид Homo floresiensis по островот каде што беа откриени фосилите.
Некои од нашите сфаќања за човечката еволуција се доведени во прашање
Ова откритие ја предизвика идејата дека луѓето еволуирале по уредна линија од примитивни до сложени и покажа колку сè уште не знаеме.
Последователното откритие на два други релативно неодамнешни хоминини со мало тело и мал мозок – Homo naledi во Јужна Африка и Homo luzonensis на Филипините – ја натера научната заедница да ја прифати идејата дека имало многу различни типови на луѓе во далечното минато. вклучувајќи неколку кои коегзистирале со нашиот вид, хомо сапиенс.
Пред откривањето на хобитот, многу експерти за човековата еволуција верувале дека само еден вид човек еволуирал со текот на времето, со регионални варијации.
Што се однесува до животот на самите хобити, археолозите и палеонтолозите откриле дека со нив живеат џуџести слонови, таканаречените стегодони, високи 1,2 метри, огромни штркови високи два метри и џиновски стаорци. Сè уште не е точно познато зошто хобитите исчезнале од лицето на Земјата. Сутикна наведува дека на врвот на слојот каде што е пронајден Homo floresiensis, имало дебел слој од вулканска пепел.
“Проценуваме дека имало најмалку осум вулкански ерупции. Со фактот дека не најдовме фосили од Homo floresiensis или други древни животни над слојот од вулканска пепел. Сепак, не можеме со сигурност да тврдиме дека оваа природна катастрофа го уништила Homo floresiensis ,” вели тој.
Антропологот Мет Токери од Универзитетот Лејхед во Канада се сомнева дека токму вулканската ерупција им пресудила на хобитите. Островот Флорес отсекогаш бил вулкански активен, а хобитот живеел таму речиси милион години. Според тоа, Токери верува дека станува збор за комбинација од неколку фактори, како што се гореспоменатите ерупции, климатските промени и доаѓањето на хомо сапиенсот во регионот.
Наука
(Видео) По слетувањето на Месечината, Индија лансираше ракета за проучување на Сонцето

По успешното слетување на Месечината, индиската вселенска агенција денеска лансираше ракета за проучување на Сонцето како дел од својата прва соларна мисија.
Ракетата остави трага од чад и оган додека научниците аплаудираа, покажа преносот во живо на веб-страницата на Индиската организација за вселенски истражувања (ISRO).
Речиси 500.000 луѓе го следеа преносот, а илјадници се собраа во близина на местото за лансирање за да го гледаат полетувањето на вселенското летало за проучување на сончевите ветрови, кои можат да предизвикаат поларни светлина на Земјата.
Именуван по хиндискиот збор за сонце, вселенското летало Aditya-L1 беше лансирано откако Индија ја победи Русија кон крајот на минатиот месец во трката да стане првата земја што слета на јужниот пол на Месечината. Иако Русија имаше помоќна ракета, индиското вселенско летало Чандрајаан-3 ја надмина руската Луна-25 и успешно слета на површината на Месечината.
Вселенското летало Aditya-L1 е дизајнирано да патува околу 1,5 милиони километри во текот на четири месеци до еден вид паркинг во вселената, каде што објектите главно остануваат на своето место поради балансирањето на гравитационите сили, што ја намалува потрошувачката на гориво на вселенското летало.
Овие места се нарекуваат точки Лагранж, именувани по италијанско-францускиот математичар Жозеф-Луј Лагранж.
Мисијата има капацитет да направи „големо поместување во науката“, рече Сомак Рејчаудхури, кој беше вклучен во развојот на некои од компонентите на опсерваторијата, додавајќи дека енергетските честички емитирани од Сонцето би можеле да погодат сателити кои управуваат со комуникациите на Земјата.
„Имаше ситуации кога главната комуникација (канали) беа затворени бидејќи сателитот беше погоден од висока радијација. Сателитите во ниската орбита на Земјата се главниот фокус на приватните играчи во светот, што ја прави мисијата Aditya-L1 многу важен проект,” рече тој.
Научниците се надеваат дека ќе дознаат повеќе за ефектот на сончевото зрачење на илјадниците сателити во орбитата, чиј број расте паралелно со успехот на потфатите како што е комуникациската мрежа Starlink на SpaceX на Илон Маск.
„Денешната ниска орбита на Земјата е многу загадена поради приватно учество, така што разбирањето како да се заштитат сателитите таму ќе биде особено важно во денешната вселенска средина“, рече Рама Рао Нидаманури, раководител на Одделот за Земјата и вселенските науки во Индискиот институт за вселена. Наука и технологија.
На долг рок, податоците што ги собира мисијата ќе помогнат подобро да се разбере ефектот на Сонцето врз климатските модели на Земјата и причината за сончевиот ветер, серија честички кои патуваат од Сонцето низ Сончевиот систем, велат научниците од ИСРО.
Индија ги приватизираше вселенските лансирања, потег за кој се залагаше премиерот Нарендра Моди, и сака да го отвори секторот за странски инвестиции бидејќи се обидува да го зголеми петкратниот удел на светскиот пазар за лансирање во следната деценија.
Како што вселената се претвора во глобален бизнис, земјата се потпира на успехот на ISRO за да ја покаже својата моќ во овој сектор.