Свет
Обама: нуклеарниот материјал најголема закана за светската безбедност

Претседателот на САД Барак Обама во вторникот ги повика светските лидери да ја засилат својата решеност за ставање под подобра контрола на нуклеарниот материјал и оружја, со што тој би останал надвор од дофатот на терористичките организации, пренесува Channel News Asia.
Целта на дводневниот самит во Вашингтон посветен на ова прашање, најголем ваков настан организиран во САД од 1945 година наваму, е да се изнајдат механизми нуклеарниот материјал, плутониумот и високо-збогатениот ураниум, од воените и од цивилните резерви да биде ставен под целосна контрола или уништен во рок од четири години. „Мислам дека овој самит е индикација за тоа колку сите треба длабоко да се загрижат од последиците на шверцот на нуклеарен материјал. Верувам дека на крајот на самитот ќе видиме конкретни акции за кои секоја од земјите-учеснички ќе се заложи и кои ќе го направат светот малку побезбедно место“, истакна Обама. Украина, во која во 1986 година се случи најголемата нуклеарна катастрофа во историјата, кога експлодираше реактор од атомската централа во градот Чернобил, му го даде првичниот поттик на самитот со тоа што се откажа од своите залихи на високозбогатен ураниум, подготвен за изработка на атомска бомба. Новоизбраниот претседател на Украина, Виктор Јанукович на билатералната средба со Обама му рекол дека неговата земја се откажува од 90 килограми високозбогатен ураниум, доволен за изработка на неколку бомби. Примерот на Украина веднаш го прифатија Канада, која се откажа од многу помалите залихи, а пред неа тоа го стори и Чиле. Претседателот на Чиле, Себастијан Пињера, на самитот истакна дека префрлањето на нивниот ураниум во САД на чување претставува пример за тоа како помалите земји можат со конкретни акции да придонесат за побезбеден свет. Во вторник САД и Русија во рамките на самитот треба да потпишат договор за средување на резервите на плиутониум. Договорот предвидува елиминација на непотребните количини на плутониум и во двете земји кои, според американскиот Стејт дипартмент, се доволни за изработка на неколку илјади нуклеарни оружја. Сенка врз успешноста на самитот фрлаат зголемените тензии околу нуклеарната програма на Иран. Во понеделникот претседателите на САД и на Кина на билатералната средба се договорија нивните делегации да работат заеднички на осмислувањето на евентуалните санкции врз Иран, во рамките на Обединетите наци и групата „п5+1“ (САД, Русија, Кина, Франција и британија како членки на СБ на ОН, плус Германија). Проблеми создава и втората држава која има проблемитечна нуклеарна програма, последниот комунистички бастион на светот Северна Кореја, која му се спротивстави на меѓународниот притисок и произведе сопствено нуклеарно оружје. Ниту лидерите на Северна Кореја, ниту пак тие на Иран учествуваат на самитот во Вашингтон. Претставникот на Иран во меѓународната агенција за атомска енергија,контролно тело на Обединетите нации, Али Асгар Солтание, го обвини Вашингтон дека „САД се всушност, вистинската закана за светскиот мир“, имајќи го предвид нивниот огромен нуклеарен арсенал. „Исходот на конференцијата во Вашингтон е познат однапред. Какава и да било одлука донесена на оваа средба нема да биде обврзувачка за оние земји кои не се претставени на самитот“, изјави Солтание за иранската новинска агенција ИСНА. На самитот не присуствува и изралескиот премиер Бенјамин Нетанјаху, кои стравува дека муслиманските држави во Вашингтон ќе го покренат прашањето за недекларираното израелско нуклеарно оружје и ќе побараат еврејската држава да дозволи меѓународни инспекции на арсенало. Шефот на египетската дипломатија Ахмед Абул Геит на самитот истакна дека се надева оти санкциите кон Иран би можеле да се одбегнат, но побара Израел да биде казнет поради одбивањето да го потпише Договорот за неширење на нуклеарното оружје. Францусккиот претседател Никола Саркози на конференциијата се согласи со својот американски колега дека нуклеарниот материјал претставува најголема опасност за светската безбедност и дека треба да се држи под цврста контрола, но истакна дека Франција не може унилатерално да се откаже од својата нуклеарна прогграма.„Во толку опасен свет каков што е овој во кој живееме, Франција не може унилатерално да се откаже од нуклеарното оружје“, истакна Саркози.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
(Видео) Телескоп на НАСА ја сними поларната светлина на Јупитер

Впечатливите поларни светлини на Јупитер се стотици пати посветли од оние на Земјата, откриваат нови слики од вселенскиот телескоп Џејмс Веб, објави Асошиејтед Прес.
На најголемата планета во Сончевиот систем, се гледа импресивен светлосен феномен како „танцува“ кога честички со висока енергија од вселената се судираат со атоми на гас во атмосферата во близина на магнетните полови на планетата.
Аурорите на северната и јужната светлина на Јупитер и Земјата (aurora borealis и aurora australis) се движат од истиот механизам – честички со висока енергија што Сонцето ги исфрла за време на сончевите бури. Но, аурорите на Јупитер се уште поинтензивни бидејќи силното магнетно поле на планетата, исто така, ги заробува честичките исфрлени во вселената од џиновските вулкани на нејзината месечина Ио.
Телескопот Веб претходно го сними сјајот на аурорите на Нептун со највисока резолуција досега, децении откако тие беа првпат слабо видливи за време на прелетот на Војаџер 2.
Телескопот го снимил феноменот на аурора користејќи специјална камера во близок инфрацрвен спектар. Набљудувањето на Јупитер беше спроведено на 25 декември 2023 година, а го водеше тим научници предводен од Џонатан Николс од Универзитетот во Лестер во Обединетото Кралство. Резултатите од истражувањето беа објавени денес во научното списание „Nature Communications“.
Свет
Хамас го ослободи последниот американски заложник од Газа

Палестинската милитантна група Хамас објави дека го ослободила израелско-американскиот заложник Едан Александар и го предала на Меѓународниот комитет на Црвениот крст.
Израел потврди дека 21-годишниот Александар е ослободен.
Александар бил член на воена единица стационирана на границата со Газа кога бил заробен од милитантите на Хамас за време на нападот врз јужен Израел на 7 октомври 2023 година.
Хамас изјави дека ослободувањето на Александар е „гест на добра волја“ насочен кон оживување на разговорите за ставање крај на 19-месечната војна меѓу Израел и Хамас.
Објавувањето доаѓа пред посетата на американскиот претседател Доналд Трамп на Блискиот Исток, која започнува утре.
Свет
„Имате рок до крајот на денот“: Европа ѝ постави ултиматум на Русија, пристигна експресен одговор од Москва

Европските земји се подготвуваат да воведат нови санкции кон Русија доколку Москва не почне да го почитува предложеното 30 дневно примирје во војната против Украина до крајот на денешниот ден, објави денес германската влада.
Портпаролот на германската влада на прес-конференција во Берлин изјави дека „часовникот отчукува“ за Русија и дека е време да се покаже сериозност во врска со мирот.
Заканата со санкции доаѓа во време на интензивирање на дипломатскиот притисок од Брисел, Берлин и Париз, а се очекува дека меѓу мерките би можело да биде и прекинувањето на гасоводот „Северен тек 2“, што го објави претходно денес претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, во разговор со германскиот канцелар Фридрих Мерц.
Сепак, од Москва брзо дојде остар одговор. Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, изјави дека „јазикот на ултиматумот е неприфатлив за Русија“ и дека „не е можно да се разговара со Русија на тој начин“. Песков потсети дека ова е второ предупредување од Европа за само неколку дена, нарекувајќи го тонот на пораката „ултимативен и недипломатски“.
Во меѓувреме, рускиот претседател Владимир Путин предложи одржување директни преговори меѓу Русија и Украина во Истанбул на 15 мај, без претходни услови. Портпаролот Песков го опиша предлогот како „сериозен сигнал за мировна намера“, нагласувајќи дека целта на Москва останува да постигне траен мир и да ги реши „коренските причини за конфликтот“, а воедно да ги зачува интересите на Руската Федерација.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски одговори позитивно на предлогот на Путин, изразувајќи подготвеност лично да се сретне со рускиот лидер. Доколку средбата се одржи, тоа би бил нивниот прв состанок од декември 2019 година. Сепак, Кремљ сè уште официјално не одговорил на согласноста на Украина.
За време на нивната посета на Киев во саботата, лидерите на Франција, Германија, Велика Британија и Полска упатија заеднички повик до Русија за безусловно примирје, нагласувајќи дека мирот во Украина е од суштинско значење за стабилноста на Европа.
Сепак, на терен насилството не стивнува. Украинската војска соопшти дека во текот на претходниот ден, Русија извршила десетици напади по должината на источниот фронт, вклучувајќи повеќе од 100 напади со беспилотни летала преку ноќ.
И покрај предлогот за преговори, фактот дека Русија не се согласи на моментален прекин на огнот ги наведува европските лидери сè посериозно да разгледуваат дополнителни мерки за притисок. Брисел вели дека подготвеноста на Русија за компромис е клучна за избегнување на нов пакет санкции, што би можело дополнително да влијае на рускиот енергетски и финансиски сектор.