Контакт

Daily news

Македонија ја губи битката со загадениот воздух – смртните случаи во пораст

Објавено пред

Се зголемува бројот на канцерогени и кардиоваскуларни болести, Македонија со сигурност за брзо време ќе стане лидер во светот на уште една непопуларна скала. И сето тоа се должи на загадениот воздух со кој граѓаните се трујат, а никој од функционерите во власта не одговара за тивкото убиство на сите граѓани. Кислород се помалку има, посебно во зимскиот период, што е главна причина за најсмртоносните болести во Македонија кои земаат замав, додека повиканите да се справат со овој проблем импровизираат и тактизираат купувајќи време.

dobivaj vesti na viber

Штетните честички во воздухот во Македонија, според Информативниот центар за животна средина, биле најприсутни во 2012, извесно намалување имало во следните години, за во 2015 да повторно да почне нагло да се зголемува.

Токму 2015 е годината во која според статистиката до која дојде Макфакс, Македонија станува четврта земја во светот по заболување од канцер на бели дробови кај мажи и жени, трета во светот по смртност од канцер на белите дробови и на високото второ место во Европа. Истата година најниска смртност од оваа болест имало во Нигерија, Танзанија и Нигер. Стручната медицинска јавност сугерира дека најголема причина за канцер на белите дробови е пушењето, но ако се погледне листата на земји со најмногу конзументи на цигари од 2015 година, ќе се види Македонија не е во првите дваесет. Тука се Грција, Индонезија, Латвија, Чиле, Кина, Русија, Франција, Турција, кои пак и покрај големиот број пушачи, не се на врвот на листата на канцер на белите дробови како што се најде Македонија.

Дополнително, според истражувањето, 3,6 проценти во 2015 година во водечките причини за неспособност во Македонија се болестите на белите дробови, 12,2 проценти се срцеви болести. Во водечките причини за смрт во Македонија 4,6 проценти се белодробни заболувања, а 25,3 отсто срцеви заболувања. Во светски рамки овие статистики се далеку помали.

Стапката на смртност во Македонија поради аерозагадување со ПМ-честички е 80,6, вели студијата на Global Burden of Disease Study од 2010 година. Извештајот на Светската банка говори за тоа дека 3,2 проценти од БДП се трошоци заради заболувања. Студијата на АРНЕСОМ говори за тоа дека со намалување на ПМ 2,5-честичките до граничната вредност на СЗО, ќе се добијат до 40 месеци очекувано траење на животот, а 775 животи годишно ќе бидат спасени во Скопје.

Во 27 земји во Европската Унија во 2005 година проценето е дека ПМ 2,5-честичките предизвикале 494.000 предвремени смртни случаи главно поради кардиореспираторните болести. 57,5 отсто е стандардизирана стапка на смртност која му се припишува на аерозагадувањето. Базирано на наодите на многубројни епидемиолошки студии, докажана е силна асоцијација помеѓу арерозагадувањето со суспендирани ПМ-честички и кардиоваскуларен морбидитет, морталитет и болнички приеми.

Постои силна асоцијација помеѓу зголемената смртност и краткорочните елевации на ПМ 10 и ПМ 2,5 честичките. Има зголемување нa дневната смртност за 0,4-1,0 отсто поради зголемувањето на ПМ 2,5 за 10-μg/m3, особено кардиоваскуларна смртност. Долготрајната изложеност на ПМ-честичките ја зголемува вкупната смртност во просек 6 отсто, а среднорочните експозиции се 4 отсто.

Алармантноста за штетните последици од загадениот воздух и високиот процент на пм 10 честитките во комбинација со пм 2.5 честичките, сè помалку предизвикуваат вознемиреност кај населението во Македонија, но сè повеќе влијаат врз здравјето на граѓаните. Светската здравствена организација предупредува дека и умереното загадување на воздухот може да биде ризик-фактор за мозочен удар.

Што е причината за загадувањето во Македонија?

Според проценките од студијата на Светска банка во Македонија, 1.100 луѓе годишно умираат како последица на аерозагадувањето. Во 2016 година најзагадено било во ноември и декември, најмалку во јули и мај. Лани најзагадени градови биле Скопје, Куманово, Тетово и Битола.

Јован Мазгански, физичар по професија, дел од Здружението „Екоскоп”, вели дека мерки за подобрување на квалитетот на воздухот, а со тоа и превенција за нарушеното здравје на граѓаните не се преземаат бидејќи властите наместо да работат на проекти за намалување на аерозагадувањето, инвестирале во споменици.

Повеќе им оди во прилог да направат еден споменик или една триумфална капија бидејќи таа ќе остане и ќе се знае кој ја направил, додека ако се посветат на загадениот воздух, тоа ќе биде заборавено. Според мене, најлошо е што ние имаме малку мерни станици. Од 13 станици, само на две места се мерат ПМ 2,5 честички, кои се поопасни затоа што најдлабоко продираат во белите дробови, додека поголемите честички остануваат во погорните дишни патишта и можат да се исфрлат со кашлање. Статистиките за 2016 се поразителни. Во Тетово, граѓаните дишеле загаден воздух 302 дена. Во Центар, 147 денови ПМ 10 честичките биле над дозволеното, во Карпош 145, во Гази Баба вкупно 177 денови, Лисиче 161, што значи, повеќе од половина од 2016 година било загадено над дозволеното.

Есента од Министерството за животна средина и просторно планирање направија истражување и на прво место како загадувач го ставија огревот на дрва. Прашувам зашто среде лето, на пример јули, статистиките повторно покажуваат дека воздухот е загаден? Ние не знаеме од каде доаѓа загадувањето. Предложив, ако треба, да ми дадат четири инструменти, без пари би анализирал за да откријам од каде доаѓа загадувањето и што е предизвикувач. Но, тие замолчеа. Кога е воздухот во прашање, не се презема речиси ништо. Со Светската здравствена организација направивме проект за здравје и екологија до 2030 година. Го предовме во Влада, тие нè пофалија, но не дадоа пари“, вели Мазгански.

Тетово и Скопје најазагадени градови

Според анализите на Светска банка, загадувањето со штетните честички го чинело македонскиот буџет околу 253 милиони евра. Огромната сума што граѓаните ја плаќаат како последица од загадениот воздух е резултат на огромниот број случаи на прерана смрт и за набавка на лекови. Тетово беше на врвот од листата на „Гардијан“ како најзагаден град во светот. Кога е во прашање Европа, Тетово и Скопје се меѓу првите три според загаденоста на воздухот, а меѓу првите десет е и Битола.

Невладината организација „Еко герила“, која работи на оваа тематика, направи стотици истражувања со цел тетовци да дишат чист воздух. Целта делумно ја постигнаа.

-Во текот на 2016, кога комбинатот Југохром не работеше, а споредбено со истиот период во 2015 година, Тетово беше 40 до 50 проценти помалку загадено. Најголема разлика е воочена во Тетово, каде што загадувањето на годишно ниво од просечната вредност од 140 до 150 микрограми на кубен метар, за првпат е намалено на 97, иако Југохром не работел само 4 месеци од годината. Намалување на загаденоста е регистрирано и во Кичево, каде РЕК Осломеј работел само 40 дена во текот на 2016 година. Бројот на малигните заболувања во Македонија последниве години достигнува огромен пораст. Ниту еден интерес не е поважен од здравјето на стотиците илјади жители кои се принудени секој ден да вдишуваат 30 тони прав од Југохром во воздухот. Во 2016 година во Тетово чист воздух се дишел само 68 дена“, велат од „Еко герила“.

„60 Стајковци“ се случуваат поради загадениот воздух

Според светските статистики, во деновите кога штетните честики се зголемени, ризикот за исхемичен мозочен удар е зголемен за 34 проценти. Освен врз мозокот, загадениот воздух има ефект и врз работата на срцето и белите дробови, а поврзан е и со дијабетесот. Во Македонија, 25 проценти од смртните случаи од срце и мозочни удари, како и 4,6 проценти од рак на белите дробови се од аерозагадувањето, пишува во анализите на Институтот за јавно здравје. Според истите студии, ако загадувањето е намалено, животот на овие болни би се продолжил за две ипол години.

Институциите си играат пинг-понг, никако не можеме да дојдеме до решението. Кога во Карпош беше измерен 20 пати позагаден воздух од дозволеното, решението беше два дена бесплатен превоз, вака состојбите ги објаснува екоактивистката Мерима Ебип од „Скопје смог аларам“, која, вели дека во Македонија речиси не се дише, а респираторните и белодробните болести царуваат.

„Во последниве две години она што го гледаме како податок е дека има околу 1350 смртни случаи како последица на загадениот воздух, или четворица мртви секој ден. Според Институтот за јавно здравје, секое второ дете кое ќе побара лекарска помош страда од респираторни болести, кои најчесто се предизвикани од загадениот воздух. Последната статистика што јас ја добив е поврзана со случувањата во Стајковци, каде, за жал, се случи една голема катастрофа и загубивме 21 човечки живот. Е, сега, како ќе ви звучи ако ви кажам дека „60 Стајковци“ се случуваат во Македонија поради смогот?! Поразителни се фактите дека Македонија се наоѓа на петто место по квалитет на лош воздух во Европа, поразително е тоа што Тетово, Скопје, заедно со општините се убијци на народот, а тоа го гледаме и по зголемените бројки на карцином и малигни заболувања. Пред неколку години имаше статистика и за Пелагонискиот Регион, каде можело да се види зголемување на бројките кога се во прашање малигните заболувања кај деца. Негрижата за животната средина и здравјето на луѓето не е политика туку криминал. Ако функционерите не се грижат за животот на граѓаните, тогаш зошто се одговорни за нас? Тие две работи по дифолт одат заедно“, вели Ебип.

Како екоактивистка, вели дека посакува таа и нејзиното дете да дишат здраво. Свесни се дека во летниот период оваа тема не е актуелна, освен за идните градоначалници. Претставници од невладината организација „Скопје смог аларм“ биле повикани да ги дадат своите предлози за подобрување на амбиеталниот воздух и здравјето на граѓаните. Воведувањето забрани за хронично болните, додека не се среди состојбата со воздухот, е мерка која веќе одамна требала да биде спроведена, бидејќи тие се изложени на најголем ризик. Гасификацијата е една од најсуштинските мерки кои со сигурност ќе го подобри животот на граѓаните кога е во прашање здравјето, но тоа остана ветување од претходната, а засега и од актуелната власт. Последниот рок за гасификација е во 2018 година за бројките кои ги презентираат ПМ 10 и ПМ 2,5 честичките да бидат намалени.

Според статистиките, бројот на загадени денови расте паралелно со бројот на малигни и респираторни заболувања, но и со смртните случаи. За оваа „еколошка трагедија“ се зборува постојано, а се заборава во летото. Бројките се поразителни, но за време на летото и власта молчи. Невладините организации се согласуваат дека Владата инвестирала во работи кои се убави за очите, но поразителни за здравјето.

Последици од аеро-загадувањето може да бидат прерана смрт, смрт како последица на дишење воздух со премногу честички, проблеми со дишењето но и астмата, болки при дишењето, хроничен бронхитис, намалена функција на белите дробови, зголемување на ризикот од срцев удар, заболување од рак но и ризик од аномалии кај новороденчиња. Македонија статистиките за смртните случаеви, последица од штетните честички во воздухот ги добива со задоцнување од година ипол.

Ако во светот загадениот воздух е четврта причина за смртност, во Македонија таа е на шестото место. Аерозагадувањето придонесува за 4,3 милиони предвремени смртни случаи.
Економската штета на ниво на Унијата е речиси 330-940 милијарди евра. Најмногу од сите смртни случаи се карциномите – 8,2 милиони: карцином на белите дробови – 1,59 милиона, карциноми на црниот дроб – 745.000, на желудникот – 723.000, колоректалниот карцином – 694.000, на дојката – 521.000, езофагеалниот карцином – 400.000.

Кристијан Ландов



©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Daily news

Бислимовски – Лорковски: Реформите во енергетиката мора да продолжат

Објавено пред

Претседателот Марко Бислимовски, заедно со членовите и раководителите на секторите на Регулаторната комисија за енергетика, водни услуги и услуги за управување со комунален отпад (РКЕ) остварија средба со Артур Лорковски, директорот на Енергетската заедница.

dobivaj vesti na viber

Реформите во енергетиката мора да продолжат, континуитетот е клучен – фокусот да се задржи на активностите поврзани со интегрирање на пазарите за електрична енергија, нивна транспарентност и интегритет, како и неопходните реформи на пазарот со природен гас, што ќе обезбедат фер пристап за сите учесници, согласно новите европски мрежни правила – се сложија соговорниците.

Претседателот Бислимоски му се заблагодари на директорот Лорковски за позитивниот наратив за работата на РКЕ при презентацијата на Извештајот за имплементација на законодавството на Енергетската Заедница за 2024 година за државава во Собранието.

„Во очекување на новиот Закон за енергетика, РКЕ во соработка со Министерството за енергетика континуирано работи на подготовка за имплементација на новиот енергетски пакет. Интегрираниот пристап помеѓу сите чинители досега покажа дека е клучен за квалитетна и успешна регулатива, која ќе биде основа за развој на енергетските пазари . Капацитетите со кои располагаме, професионалниот тим кој се гради со години наназад и овој пат може да одговори на сите предизвици кои претстојат. “ изјава Марко Бислимоски, претседател на РКЕ

Лорковски посочи дека Енергетска Заедница ќе остане партнер во понатамошните процеси и дека стојат на располагање за поддршка во делот на креирање на подзаконските акти, откако ќе се донесе новиот закон за енергетика. Процесот на транспонирање на ЕУ правилата е клучно за да осигура работата на РКЕ за стратешките прашања поврзани со обезбедување на сигурна, стабилна и континуирана испорака на енергија.

Прикажи повеќе...

Daily news

Измамници се претставувале како Бред Пит и навеле обожавателки да веруваат дека почнале романтична врска со него

Објавено пред

Во Шпанија уапсени се пет лица кои изнудиле 325.000 евра од две жени претставувајќи се како познатиот американски актер Бред Пит, соопшти денеска МВР на таа земја на својата официјална веб-страница.

dobivaj vesti na viber

Во текот на истрагата се покажа дека криминалците контактирале со своите жртви преку веб-страница за обожаватели на американскиот актер, ја добиле нивната доверба и ги навеле да веруваат дека почнале романтична врска со Бред Пит.

Потоа со лажно претставување ги натерале жртвите да инвестираат во комерцијални проекти.

Прикажи повеќе...

Daily news

Спаси жена што сакаше да скокне од мост, а со години бесплатно ги хранеше бездомниците: Џон Бон Џови ја враќа вербата во човештвото

Објавено пред

Познатиот рокер Џон Бон Џови пред десетина дена беше тема на сите светски медиуми кога убеди непозната жена да не скокне од мост. Овој потег не е единствениот што ја докажува неговата емпатија и хуманост кон луѓето што не ги познава.

dobivaj vesti na viber

Џон Бон Џови, американскиот музичар и фронтмен на познатиот бенд „Бон Џови“, на пешачкиот мост го снимал спотот за песната The People’s House кога од другата страна на оградата забележал жена.

На снимките од надзорните камери што ги сподели локалната полиција може да се види како Џон со член на својата екипа ѝ приоѓа на потресена жена. Потоа се потпрел на оградата и почнал да разговара со неа повикувајќи ја да се врати на безбедно по што ѝ помогнал да се прекачи преку оградата.

Бон Џови потоа ја прегрна и тие стоеја така околу една минута пред заедно да одат по мостот.

Полицискиот оддел Метрополитен во Нешвил го сподели видеото на нивниот канал на „Јутјуб“ и рече дека пејачот ѝ помогнал на очајна жена.

Секоја чест за Џон Бон Џови и неговиот тим што ѝ помогнаа на една жена на пешачкиот мост „Сејгенталер“ во вторникот вечерта.

„Бон Џови успеа да ја убеди да се симне од платформата на мостот на реката Камберленд на безбедно“, објави полицијата на платформата X.

Обожавателите на рокерот не беа изненадени од неговиот потег. Имено, тој во 2011 година основал непрофитна организација, односно синџир ресторани, каде што немало ценовници, а плаќањето на сметката било опционално.

Прикажи повеќе...

Најново

Македонија7 часа

Приведени уште 13 полициски службеници за пожарот во „Пулс“

Во тек е акција под раководство на обвинител од Специјализираното одделение за полициски службеници, соопштија од Обвинителство за гонење на...

Свет9 часа

(Видео) Објавени се нови снимки од падот на Боингот во Индија

Авион на „Ер Индија“ што леташе за Лондон со 242 патници се урна кратко по полетувањето во близина на аеродромот...

Свет11 часа

(Видео) „Имаше тела насекаде околу мене, бев преплашен, станав и почнав да трчам“: британски државјанин го преживеа падот на авионот на Ер Индија

Британски државјанин кој ја преживеал падот на авионот во Ахмедабад го опишал моментот кога се случил. Според NDTV, шефот на...

Македонија11 часа

(Видео) Костадиновска-Стојчевска до Љутков: Се знае ли кој е државен секретар во Министерството за култура?

Пратеничката на СДСМ, Бисера Костадиновска-Стојчевска, на денешната собраниска седница посветена на пратенички прашања, упати прашање до министерот за култура и...

Македонија11 часа

Арсовска: Висар Ганиу фатен со криминално легализирање дивоградби со фалсификат, документи се доставени до обвинителство

„Висар Ганиу фатен со криминално легализирање дивоградби со фалсификат, за што документи се доставени до обвинителство и има изјави кои...

Европа11 часа

Зеленски: Трамп го препознава вистинското лице на Путин, тој гледа дека не е искрен

Украинскиот претседател Володимир Зеленски во интервју за германскиот „Билд“ изјави дека рускиот претседател Владимир Путин ги користи преговорите со Украина...

Македонија12 часа

Пожарот во Вардариште е во голема мера изгаснат, полека се враќа протокот на струјата

Пожарот во Вардариште е во голема мера изгаснат, но БППЗ Скопје во моментот се уште вршат догаснување, извести Центарот за...

Свет15 часа

(Фото) „Боингот“ се урна врз мотел за доктори, делови од авионот останаа во зградата

Патничкиот авион Боинг 787-8 Дримлајнер, управуван од „Ер Индија“, кој полета од Ахмедабад до Лондон утрово, се урна неколку минути...

Свет16 часа

(Видео) Луѓето трчаат да ги спасат преживеаните: детали по падот на авионот во Индија

Авион на Ер Индија со 232 патници и 10 членови на екипажот се урна во Ахмедабад, Гуџарат, како што потврди...

Македонија16 часа

Игуменот Георгиј избран за нов митрополит на Дебарско – кичевската епархија

Игуменот Георгиј (Ѓорѓевски) е избран за нов духовен водач на Дебарско-кичевската епархија Тој е назначен на местото на упокоениот митрополит...

Македонија17 часа

Бројот на гости и ноќевања расте со историски 20% во однос на лани, целта ни е да стигнеме до четири милиони ноќевања, вели Мицкоски

Премиерот Христијан Мицкоски утрово при посетата на Машинскиот факултет историски успех го нарече зголемениот број регистрирани ноќевања и туристи во...

Македонија17 часа

Картел во фармацевтскиот бизнис – две веледрогерии го оштетиле буџетот за 1,1 милион евра

Вишиот управен суд со пресуда го потврди решението на Комисијата за заштита на конкуренцијата со кое утврди дека две големи...

Македонија18 часа

Трајко Славески со платa од 3.000 евра им порачува на граѓаните да работат по три работи, тоа е лицемерие на човек кој цел живот е во фотелји, велат од СДСМ

Новиот гувернер на Народната банка, Трајко Славески, според СДСМ, уште на почетокот го покажал својот вистински лик, надмен, без допир...

Македонија19 часа

Филипче со денови молчи за бугарската фирма, Обвинителството да поведе постапка, бара ВМРО-ДПМНЕ

Филипче со денови молчи за бугарската фирма Пауер Ај 8, која е во негова 100% сопственост, а ја основал на...

Свет20 часа

Германскиот министер за одбрана: Правиме сè што можеме за да ѝ помогнеме на Украина да се одбрани

Германскиот министер за одбрана, Борис Писториус, пристигна во Киев за да разговара за воената поддршка за Украина во нејзината војна...

Македонија20 часа

За три дена, 109 повредени од Кочани доставиле барања и предлози на телефонската линија на Владата

109 граѓани за три дена од пуштање на телефонската линија за повредените лица и нивните семејства, која е во директна...

Свет1 ден

Вучиќ е единствениот кој не ја потпиша декларацијата за поддршка на Украина

Претседателот на Србија, Александар Вучиќ, ги опиша денешните состаноци во Одеса на самитот „Украина-Југоисточна Европа“ како многу успешни, но тој...

Македонија1 ден

Меџити во Украина: Силно ја осудуваме руската агресија и бараме итно запирање на војната

Првиот вицепремиер и министер за животна средина и просторно планирање на Република Северна Македонија, Изет Меџити, денес учествуваше на Самитот...

Топ1 ден

Битолчанка сакала да ги убие своите баба и дедо, ги избодела со нож

Полицијата приведе жена од Битола која со нож ги избодела своите баба и дедо. „По овластување на јавен обвинител од...

Економија1 ден

Паушалите во сметките за струја ќе станат минато, Министерството за енергетика почна серија брифинзи за новиот закон

До 2031 година 80 отсто од граѓаните треба да имаат смарт броила, а првите веќе се очекува да бидат инсталирани...