Свет
Литванија бара компензации од Москва за „советската окупација“
Првиот дипломат на Литванија, Аудрониус Азубалис, ја повика Москва да почне да го разгледува прашањето за компензација поради „окупацијата“ на неговата земја во времето на Советскиот сојуз.
Првиот дипломат на Литванија, Аудрониус Азубалис, ја повика Москва да почне да го разгледува прашањето за компензација поради „окупацијата“ на неговата земја во времето на Советскиот сојуз.
„Ја охрабрив Русија да отвориме дијалог за заедничка евалуација на минатото, реставрација на правдината, компензација за окупацијата и проблемите со истрагата на злосторствата и утехата за жртвите“, изјави министерот за надворешни работи на Литванија по сесијата на Руско-литванската меѓувладина комисија.
Русија долго време има лоши односи со балтичките држави Литванија, Естонија и Латвија, како и со Полска заради претпоставените напори во овие земји да ја препишат историјата и со тоа да ја намалат улогата на СССР во поразот на нацистичка Германија.
Додека Русија опстојува на ставот дека Црвената армија ги ослободила балтичките држави од нацистичката окупација, повеќето жители на овие држави еднакво гледаат и на двете окупации, повикувајќи се на масовните депортации од ерата на Сталин.
Минатата година литванскиот парламент ги одобри амандманите со кои се воведува кривично гонење против оние кои јавно ќе се обидат да ги оправдаат, негираат или да им го намалат значењето на меѓународните злосторства, како и злосторствата „извршени од СССР“ и нацистите во Литванија.
Литванија беше првата советска република која прогласи независност во март 1990 година. Тогашниот советски лидер Михаил Горбачов ја нарече декларацијата за независност„нелегална и злосторничка“ и испрати советски тенкови во престолнината Вилниус. Иако тенковите се повлекоа по неколку часа, советските трупи и натаму останаа во Литванија. Повеќе од 10 луѓе беа убиени и многумина повредени во текот на протестите кои започнаа кога советските трупи се обидоа да ја заземат државната телевизија во Вилниус во јануари 1991 година. /крај/риа/сс/
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Регион
Рама: Министерката создадена со вештачка интелигенција „ќе роди“ 83 дигитални помошници за парламентот
Албанскиот премиер Еди Рама соопшти дека нивната министерка создадена со помош на вештачка интелигенција, Диела, ќе „роди“ 83 дигитални помошници кои ќе работат како виртуелни асистенти на пратениците од Социјалистичката партија.
Според Рама, тие асистенти ќе ја подобрат ефикасноста и транспарентноста на парламентот, водејќи евиденција за седниците, подготвувајќи анализи и предлагајќи политики засновани на податоци.
Диела, која беше именувана во мај 2025 година, е првата виртуелна министерка во светот создадена со помош на вештачка интелигенција. Нејзината задача е да ја следи законитоста и транспарентноста на државните тендери и да спречи корупција, со користење алгоритми што одлучуваат без човечко влијание.
Рама ја опиша иницијативата како чекор кон „целосно транспарентна и безкорупциска“ администрација, а метафората за „трудна министерка“ симболично го претставува ширењето на вештачката интелигенција во повеќе сектори на управувањето во Тирана.
Свет
Орбан оди кај Трамп поради руската нафта
Унгарскиот премиер Виктор Орбан следната недела ќе отпатува во Вашингтон за да се сретне со американскиот претседател Доналд Трамп и да разговара за санкциите против руската нафтена индустрија, изјавил шефот на унгарската дипломатија Петер Сијарто.
Сијарто рече дека Унгарија оваа недела ќе ја анализира „правната и физичката последица“ од санкциите што САД ги воведоа против руските компании минатата недела, додавајќи дека Орбан ќе може лично да разговара со Трамп ако биде потребно.
Средбата треба да се одржи во втората половина на следната недела, но точниот датум не е познат.
Трамп претходно изјави дека Европа мора целосно да се откаже од руската нафта и гас и воведе санкции против „Росњефт“ и „Лукоил“, додека Орбан најави дека Унгарија ќе бара начини да ги заобиколи американските ограничувања.
Свет
Трамп до Путин: Наместо да тестираш ракети, заврши ја војната во Украина
Американскиот претседател Доналд Трамп остро реагираше на веста дека Русија успешно ја тестирала новата крстосувачка ракета на нуклеарен погон „Буревестник“, пренесе „Еуроњуз“.
„Тој (Путин) треба да ја заврши војната. Војната што требаше да трае една недела сега влегува во својата четврта година. Тоа треба да го направи, наместо да тестира ракети,“ изјави Трамп од претседателскиот авион „Ер форс уан“.
Руското Министерство за одбрана претходно објави дека тестирањето било успешно и дека ракетата, според шефот на Генералштабот Валериј Герасимов, прелетала 14.000 километри за 15 часа.
Трамп го нарече тестот „непримерен“ и предупреди дека Москва е свесна за американската нуклеарна подморница која е многу блиску до нивниот брег.
Според анализата на експертот Џон Харди од Фондацијата за одбрана на демократиите, ракетата „Буревестник“ со нуклеарен погон би можела да има „практично неограничен дострел“, но ја оцени како „непотребен трошок“ што ја оптоварува руската војска.
„Ројтерс“ потсетува дека клучниот договор за ограничување на нуклеарното вооружување — „Нов СТАРТ“ — истекува на 4 февруари 2026 година, што дополнително ги зголемува тензиите меѓу Москва и Вашингтон.

