Купишта ѓубре безмалку на секоја улица и силна смрдеа ги пречекуваат и оние малкумина туристи што ќе одлучат да ја посетат Преспа ова лето. Диви депонии има насекаде. Општина Ресен изброја најмалку 30 и ги стави на листа за чистење со европски пари. Чистењето почна, но општинарите велат дека тоа е процес што ќе трае оти целта им е не само да ги исчистат дивите депонии, па за кратко тие повторно да се наполнат, туку, покрај чистењето, да ја кренат јавната свест кај жителите, да најдат заеднички решенија и да се искорени навиката ѓубрето да го оставаат малку понастрана од дворот.

Дивите депонии во Преспа ќе се чистат од јуни годинава до 2027 година, вели градоначалникот на Ресен Јован Тозиевски

„Програмата ‘ЕУ за Преспа’ не е само еден проект, туку мноштво одобрени проектни апликации. Сите имаат крајна цел – да ја подобрат животната средина, а со тоа и квалитетот на животот во Преспа. Проектите се имплементираат од разни субјекти, граѓански организации и сите според програмата се системски поврзани меѓу себе во делот на активностите што треба да се спроведуваат и да постигнат позитивни резултати и индикатори. Програмата ‘ЕУ за Преспа’ во три одвоени апликации има активности за чистење на дивите депонии. Тие зависат директно од имплементаторите и ќе се одвиваат во период од јуни годинава до крајот на 2027 година. Општина Ресен во овој дел несебично ги поддржува и логистички преку ангажирање приватни субјекти, а и ЈКП ‘Пролетер’ излегува во пресрет на вакви активности своеволно и ќе ги поддржува и во иднина ваквите иницијативи“, вели градоначалникот на Ресен, Јован Тозиевски.

Почнато е расчистување на три диви депонии. Градоначалникот Тозиевски, според обемот на депониите и нивната просторна достапност, очекува чистењето да продолжи и во наредниот период, а предвидено е со сите проекти од програмата да се исчистат 30-ина диви депонии до 2027 година.

Заедно со чистењето Општината ќе бара мислење од жителите и за начинот на кој е најсоодветно да се уреди исчистениот простор.

„Предвидено е во самата програма и проектни апликации за некои од депониите да се направи преуредување за кое преку инфо и едукативни работилници месното население ќе ја даде идејата за тоа што ќе има на тие места. Преуредувањата ќе се направат со дел од средствата од проектот ‘ЕУ за Преспа’“, најави градоначалникот Тозиевски.

Многу од дивите депонии се направени покрај местата предвидени за отпадот од пестициди, па градоначалникот вели дека доколку се направат добри концепти за собирање, одлагање и постапување со пакувањата и отпадот од пестициди, можеби ќе има обновување на некои пунктови со ваква намена. И за овие прашања градоначалникот очекува да се бараат конкретни одговори во периодот што следува оти проектот „ЕУ за Преспа“ тукушто почна.

Општината работи и на идеја за нов начин за собирање на отпадот од пестициди. Градоначалникот Тозиевски вели дека се на добар пат и дека за кусо време ќе може да се пофалат со добар модел за постапување со овој специфичен отпад.

Легалната депонија во Ресен бесплатна, а дива депонија расте на чекор од неа

Заедно со чистењето на депониите на жителите на Ресен ќе им бидат поделени 2.400 канти за селектирање отпад, се планира повторно да почне да работи компостарницата за биолошкиот отпад, која не е во функција седум години, а Јавното комунално претпријатие „Пролетер“ ќе почне да го собира ѓубрето и од неколкуте села од кои досега не го собирале. Директорот на „Пролетер“, Марчел Русу, вели дека го засилиле возниот парк на претпријатието со пари од проектот „ЕУ за Преспа“, па сега може да ја покриваат 100 отсто територијата на општината.

Отккао сум директор вратите на депонијата се отворени, физичките лица бесплатно можат да депонираат отпад, вели директорот на ЈКП „Пролетер“, Мачело Русу

„Останати се пет-шест села во кои никогаш досега воопшто не се собираше отпад. Крушје, Златари, Лева Река, Горно Дупени, Кривени. Сега ќе собираме од сите села, вклучително и оние од кои не се собирало. Паралелено со тоа, во градот почнуваме со делење канти за селекција на отпадот, добиени од проектот ‘ЕУ за Преспа’, во друга боја, наменски, жолти, за собирање пластика и хартија во прво време, а во исто време преку ‘Пакомак’ го селектираме и стаклото, нула отпад спроведуваме и за електричниот отпад, така што не сме на нула, туку тргнува некаква селекција“, вели директорот Русу.

Дива депонија на 30 метри од влезот на легалната депонија во Ресен

Најголем проблем директорот Русу смета дека се дивите депонии, кои ги има насекаде, па дури и на само неколку чекори од легалната депонија. Ниската свест кај жителите тој вели дека е причината поради која ѓубрето го оставаат покај улиците иако користењето на легалната депонија, како ретко каде, во Ресен е бесплатно.

„Изминативе три и пол години откога сум назначен за директор на Јавното комунално претпријатие, сме ги отвориле вратите на постојната депонија физичките лица бесплатно да си го одлагаат отпадот за да не се создаваат вакви диви депонии. И на 30 метри од легалната депонија покрај патот има купишта исфрлен отпад. До свеста на луѓето е. Имаме отворени врати, велиме, еве, повелете, истурете, но сепак има луѓе што избираат ѓубрето да го остават на најблиската дива депонија“, рече директорот Русу.

Во некоја од наредните фази од проектот „ЕУ за Преспа“, директорот Русу вели дека не е исклучена можноста да постават контејнери на некои места, кои сега се диви депонии, оти со обновениот возен парк ќе може од повеќе места организирано да го собираат отпадот. Сепак, очекувањата не му се големи оти, како што вели, „чиста Преспа не може да се случи со волшебно стапче“.

Ниската свест главна причина за создавањето диви депонии

Екоактивистите од Преспа имаат големи очекувања од најавената селекција на отпадот во Ресен. Нивниот став е дека дивите депонии се резултат на ниската свест за животната средина, па очекуваат многу работи да се сменат со проектот „ЕУ за Преспа“.

Марија Ефтимовска од „Екогерила Преспа“ смета дека причина за дивите депонии е ниската свест на жителите

„Според мене, најопасните депонии се оние со отпад од пестициди. Тоа е посебен отпад, што претставува и опасност сам по себе. Може да се сретне на сите диви депонии затоа што секое население, каде што има бавчи и овоштарници, си го одлага во најблиското место на кое се создава дива депонија. Причина за тоа е најмногу немањето совесност кон природата и кон она како ние треба да ѝ вратиме на природата и немањето совест дека ако си ги исчистиме нашиот двор, овоштарникот или домот, каде тоа ѓубре го одлагаме? Го одлагаме понатаму во поголемиот наш двор бидејќи и Преспа како регион и Земјата како планета е дом на секого од нас“, вели Марија Ефтимовска од „Екогерила Преспа“.

Безбројни се депониите кои нивното здружение ги исчистило, но за кусо време повторно се појавиле на истото место. Главно ги чистеле дивите депонии на крајбрежјето и на локации за кои Општината нема надлежност за чистење. Нивните активисти, заедно со голем број граѓани и вработените во ЈКП „Пролетер“, се носители на акциите за чистење во Преспа.

Со оваа содржина, „Макфакс“ ја поддржува кампањата за управување со отпад „Преспа? Разбуди се за чиста средина“, што ја спроведува Институтот за комуникациски студии.

Францускиот претседател, Емануел Макрон, објави дека ќе го забрани пристапот до социјалните медиуми за деца под 15 години доколку наскоро не се постигне напредок по ова прашање на ниво на Европската унија.

Одлуката следува по вчерашниот смртоносен напад од страна на ученици врз 31-годишен директор на училиште пред основно училиште во градот Ножан.

„Не можеме повеќе да чекаме“, рече Макрон во телевизиско обраќање на каналот „Франс 2“, пишува Политико од Брисел.

Тој истакна дека прекумерната употреба на социјалните мрежи меѓу децата е фактор на ризик и дека воведувањето контрола на возраста би можело да помогне во заштитата на младите луѓе.

Грција, со поддршка на Франција и Шпанија, веќе предводи иницијатива во рамките на ЕУ за ограничување на времето што тинејџерите го поминуваат на интернет, но Макрон сака Франција да преземе мерки дури и пред евентуалната заедничка европска одлука.

Макрон, исто така, најави дополнителни безбедносни мерки, вклучително и проверка на возраста на корисниците на страниците што продаваат ножеви преку интернет.

Тој најави големи казни и забрани за страниците што не се придржуваат.

„15-годишник повеќе нема да може да купи нож преку интернет“, рече претседателот.

Францускиот премиер, Франсоа Бајру, претходно изјави дека сака да ја забрани продажбата на ножеви на малолетници.

Француските власти веќе преземаат чекори за да ги принудат платформите како што се X, Reddit и Bluesky да спроведат проверка на возраста, третирајќи ги како страници со содржина за возрасни.

Претседателот на Франција, Емануел Макрон, објави дека ќе го забрани пристапот до социјалните мрежи за деца под 15 години доколку наскоро не се постигне напредок по ова прашање на ниво на Европската унија.

Оваа одлука следеше по вчерашниот смртоносен напад од страна на ученик врз 31-годишен училишен надзорник пред основно училиште во градот Ножан.

„Не можеме повеќе да чекаме“, рече Макрон во телевизиско обраќање на каналот „Франс 2“, пренесува бриселски „Политико“.

Тој истакна дека прекумерната употреба на социјалните мрежи меѓу децата е фактор на ризик и дека воведувањето контрола на старосната граница би можело да помогне во заштитата на младите луѓе.

Грција, со поддршка на Франција и Шпанија, веќе предводи иницијатива во рамките на ЕУ за ограничување на времето што тинејџерите го поминуваат на интернет, но Макрон сака Франција да преземе мерки дури и пред евентуалната заедничка европска одлука.

Макрон, исто така, најави дополнителни безбедносни мерки, вклучително и проверка на возраста на корисниците на веб-страниците што продаваат ножеви преку интернет.

Тој најави големи казни и забрани за сајтовите што не се придржуваат.

„Петнаесетгодишник повеќе нема да може да купи нож преку интернет“, рече претседателот.

Францускиот премиер Франсоа Баиро претходно изјави дека сака да ја забрани продажбата на какви било ножеви на малолетници.

Француските власти веќе преземаат чекори за да ги обврзат платформите како што се Ix, Reddit и Bluskaj да применуваат проверки на возраста, третирајќи ги како сајтови со содржина за возрасни.

Во Франција, на 7 јуни, стапија во сила мерките што ги обврзуваат порнографските сајтови да ја потврдат возраста на корисниците.

Како резултат на тоа, сајтот „Pornhub“ престана да работи во земјата, што предизвика ненадејно зголемување на употребата на VPN услуги што ја заобиколуваат геолокацијата, пренесува Танјуг.