Претседателот на Владата на Република Северна Македонија, Христијан Мицкоски, на новинарското прашање за тоа што планира инвестицијата на „Казанчи Холдинг“ Групацијата од над 1 милијарда евра и кој ќе биде бенефитот за државата, информираше дека важно е што инвестицијата ќе работи по пазарни правила и по пазарни услови. Држава ќе помогнеме во административниот дел.

„Да, тоа е отпочнување на сериозни разговори со оваа реномирана турска компанија „Казанчи Холдинг“. Целта нивна, а и наша цел заедничка, значи целта ни се поистоветува е да изградиме производни капацитети коишто истовремено ќе произведуваат и електрична енергија и топлина. Затоа што само така тие можат да бидат економски исплатливи. Тоа е когенеративен процес. Тоа се гасни електрани коишто произведуваат и топлина и електрична енергија. А топлината, оние делови од Скопје, коишто во моментот не се приклучени на централното греење, ќе можат да ја користат за затоплување на своите домови. Зошто? Затоа што, сите анализи велат дека, најголемата причина, зошто имаме загадување е за жал системот на затоплување на домовите, односно користење на дрва и други типови на фосилни горива или отпад, со што, морам да признам и да заклучам, се загадува животната средина. Не сакам ова да се сфати дека критикувам. Напротив, луѓето немаат избор. Кога луѓето би имале избор, тогаш би било полесно. Но, бидејќи тие немаат избор, никоја Влада претходна не им овозможила избор, тие мораат да ги затоплат своите домови во периодот кога тоа е потребно и се снаоѓаат. И таквото снаоѓање резултира со голема емисија на ПМ2.5 и ПМ10 честички, со што имаме енормно високо ниво на загадување не само во Скопје, туку и во градовите ширум државата. Ова е единствениот начин како можеме ние да го решиме на долг рок, одржлив рок загадувањето, но истовремено и да им понудиме на домаќинствата алтернатива за затоплување на нивните домови. Ќе треба време, периодот е од три до пет години, моја група проценка, но важно е да почнеме. Ако ова се почнало порано, сега ќе било сè поинаку. Но, не се почнало, ние почнуваме. Рековме дека ќе го решиме и почнуваме да го решаваме проблемот. Магионичари не сме, магија тука нема. Ова е инженерски технолошки процес и ќе треба време од три до пет години. Ова е само почеток. Одиме град по град и ќе се обидуваме ваков тип на проекти во секоја од општините, онаму каде што нема организирано централно затоплување, да обезбедуваме, се разбира, да наоѓаме компании кои ќе инвестираат“, објасни Мицкоски.

Премиерот напомена дека ќе нема субвенции надвор од законските и потсети дека во минатото на поедини инвеститори им се даваа енормни повластувања. Се осврна и на тоа дека целта на Владата е да обезбеди затоплување на домовите, онаму каде што е потребно и намалување на емисијата на штетни честички.

„И на крај, да потенцирам, нема никакви субвенции надвор од законските. Нема гарантирани цени, нема гарантирани договори за откуп, нема повластени цени, нема повластени инвеститори, нема стратешки инвеститори итн. Сè се темели на пазарните услови и тоа е главната парадигма зошто влегуваме во овие процеси. Нема како принципот како досега, односно во минатото како што беше, да на поедини инвеститори им се даваат енормни повластувања, да тие бидат ослободувани од разноразни давачки, да државата субвенционира, обезбедува загарантиран откуп итн. Ова е чисто инвестиција којашто ќе работи на пазарни правила и на пазарни услови. Да, ние како држава ќе помогнеме во административниот дел, сè што треба, а е поврзано со државата, согласно законот, ние ќе го помогнеме како процес, ќе го забрзаме итн. Затоа што наша цел е да обезбедиме затоплување на домовите онаму каде што тоа е потребно и намалување на емисијата на штетни честички ПМ2.5 и ПМ10“, изјави премиерот.

Министерот за европски прашања Орхан Муртезани, денеска имаше средба со неризедентната амбасадорка на Кралството Данска во Република Северна Македонија со седиште во Белград, Пернил Далер Кардел. Акцентот на разговорот беше ставен врз напредокот на Северна Македонија во процесот на интеграција во Европската Унија, како и на регионалните перспективи за проширување.

Министерот Муртезани изрази благодарност за континуираната поддршка на Данска за евроинтегративниот процес на Северна Македонија и на регионот. Министерот и Амбасадорката го потенцираа значењето на исполнувањето на Копенхашките критериуми како клучен предуслов за успешна интеграција во Унијата. Соговорниците констатираа дека Копенхашките критериуми, кои опфаќаат стабилни институции што гарантираат демократија, владеење на правото, почитување на човековите права и функционирање на пазарната економија, претставуваат суштинска основа за нашите реформски процеси и напредокот кон полноправното членство во ЕУ.

На средбата беше најавена посетата на министерката за европски прашања на Кралството Данска, Мари Бјере во април годинава. МЕП Муртезани подвлече дека оваа посета ќе биде значајна за продолжување на дијалогот за нашето европско досие, особено во светло на претстојното претседавање со Советот на ЕУ, кое од 1 јули годинава Данска го презема од Полска. Соговорниците се осврнаа и на приоритетите на данското претседавање, со посебен акцент на Северна Македонија и регионот, нагласувајќи дека во услови на актуелни геополитички предизвици, заживувањето во пракса на политиката на проширување претставува императив и клучен фактор за стабилноста и безбедноста на регионот и пошироко.

„Со последните две измени на постоечкиот Закон за инспекциски надзор во декември 2024 и јануари 2025 година Државниот инспекторат за животна средина (ДИЖС) како и останатите 14 државни инспекторати продолжуваат да функционираат како органи во состав на матичните министерства. Тоа значи дека Министерството за животна средина и просторно планирање (МЖСПП), согласно процедура, спогодбено ги превзема вработените, движните и недвижни ствари, документацијата, побарувањата и намирувањата на обврските, средствата за работа, како и сите права и обврски кои произлегуваат од склучените договори на инспекциските служби, настанати до денот на влегувањето во сила на овој закон, со што фактички ДИЖС продолжува да работи без својство на правно лице и буџет од прва линија“, известува Министерството за животна средина и просторно планирање.

„Финансиите ќе се водат како посебна Подпрограма во Буџетот на Министерството, но ДИЖС, односно инспекторите и понатаму ја имаат самостојноста во водењето на инспекциските постапки.

Главната активност на Државниот инспекторат за животна средина, согласно регулативата, е да вршат надзор над управните акти кои ги издава МЖСПП, А-интегрирани еколошки дозволи и Елаборати, односно вршат надзор над спроведувањето на условите пропишани во истите. Со инклузијта се очекува подобрување на координацијата во имплементацијата на политиките за справување со загадување на животната средина и со отпадот.

Во однос на бројот на државни инспектори, проценката укажува дека за покривање на потребите за инспекторирање во областа животна средина на државно ниво се потребни приближно 40 државни инспектори.

Министерството за животна средина и просторно планирање со преземањето на ДИЖС ги презема и неговите планови за вработување и унапредување кои што ќе бидат усогласени со плановите за вработување и унапредување на Министерството. Државниот инспекторат во моментот нема одобрени нови вработувања и унапредувања од страна на Министерството за финансии, но се очекува позитивен одзив на надлежните институции во однос на зголемување на бројот на инспекторите.

Од друга страна на локално ниво се уште повеќе од 50% од општините немаат назначено овластени инспектори за животна средина иако согласно Законот за инспекциски надзор во животната средина до крајот на 2022 година ја имаа таа обврска.

Во „Програмата на Владата 2024-2028“ предвидено е и формирање на единствено централно инспекциско тело со ингеренции на сите нивоа, надлежно за справување со загадување на животната средина и со отпадот. Ваквата поставеност на инспекцискиот надзор за животна средина треба да овозможи ефикасен и правичен инспекциски надзор над загадувачите на животната средина“, соопшти МЖСПП.