Претседателските избори во Франција, што ќе се одржат утре,ќе ја решат не само иднината на Франција, туку и целиот поредок на Европската унија.

Марин Ле Пен, лидер на екстремниот десничарски Национален фронт, во текот на својата кампања истакна дека ќе иницира процес на излегување на Франција од Европската унија,што не беше примено со воодушевување во Брисел. Таа исто така рече дека ќе започне процес на повлекување на земјата од НАТО, нагласувајќи дека Франција треба да решава за својата надворешна политика. Во неколку навратиЛе Пен ја истакна својата поддршка за Русија и за Владимир Путин при што изјави дека му се восхитува, затоа што на неговата нацијата и го вратил чувството на гордост.

Кандидатот на центарот, Емануел Maкрон, пропагира социјален либерализам, про-европски “трет пат” и прогресивизам. Тој исто така вети “демократска револуција” и “ослободување на францускиот потенцијал.” Многумина го сметаат за економски реалист и сметаат дека е доволно обучен да ја води земјата, а во прилог му оди младоста. Какви се шансите на едниот и на другиот и како да се толкуваат актуелните случувања, зависи од исходот на неколку дилеми:

Француските политичари веднаш по првиот круг на изборите обезбедија  поддршка за Макрон.Дали таа поддршка ќе придонесе за неговата победа?

Идеолошкиот спектар во Франција веќе не е поделен на лево и десно. Тоа се рефлектира на политичките сили кои се за или против Националниот фронт. Претседателските кандидати кои освоија голем број на гласови во првиот круг  отворено го поддржаа Макрон во последната трка за претседател. Ако гласачите ги слушаат своите кандидати, сигурно е дека Maкрон ќе биде новиот претседател на Франција.

Зошто за прв пат во историјата, ниту една од двете најголеми партии нема свој кандидат на претседателските избори?

Франција се приклучи на светскиот тренд на “криза на естаблишментот” во кој на политичката сцена стапуваат кандидати на екстремната десница и левица. Кризата на социјалдемократските идеи не е присутна само во Франција, поради разочарувањето од Оланд, туку се манифестира и во Шпанија, Грција и Холандија. Од друга страна, пак, републиканците во Франција не го искористија тоа за да ги поразат социјалистите, бидејќи нивниот кандидат Франсоа Фијон како омилен избор ги загуби сите шанси за победа по аферата со фиктивно вработување на неговата сопруга.

Може ли Макрон да биде добар претседател, со оглед на тоа дека нема да има свое мнозинство во Прламентот бидејќи не припаѓа на ниту една од двете водечки партии во Франција?

Клучно прашање е дали по евентуалната победа Макрон ќе обезбеди за себе широка политичка поддршка. Парламентарните избори ќе се оддржат во Франција во јуни и доколку Французите гласаат за партиите што традиционално ги поддржуваат, на Макрон му преостанува само да направи компромис со некоја од доминантните политички партии , во спротивно има мали шанси да ги спроведе клучните промени.

Може ли сепак да победи Марин Ле Пен  и што ќе значи тоа за Франција и ЕУ, со оглед на тоа дека во овој случај се предвидуваат речиси апокалиптични сценарија?

Шансите за нејзината победа се мали, но не и невозможни. Во овој случај постојат две можни сценарија. Првото сценарио е навистина да го спроведе ветувањето за референдум за излегување на Франција од ЕУ – Фрегзит. Второто е да ги релативизира своите ветувања и да се соочи со сите негативни последици од предложените сценарија, како на пример Доналд Трамп во однос на НАТО и Кина.

Марин Ле Пен рече дека ако стане претседателка ќе го поништи признавањето на Косово. Реален ли е нејзиниот став?

Прашањето за Косово сигурно нема да биде на листата на приоритети на Марин Ле Пен.Освојувањето на власта ќе ја соочи со вистинските полуги на моќ и обврската да ги исполни сите ветувања кон француските гласачи. А,   редефинирањето на односите со ЕУ и излегувањето евентуално од неа значи дека Франција ќе се сврти кон себе и ќе ги игнорира надворешнополитичките прашања во догледна иднина.

Сите анкети предвидуваат дека Maкрон ќе победи во вториот круг со 60 отсто наспроти 40 отсто за Ле Пен. Реален ли е тој исход?

Резултатот е многу реален,ако некои од потезите или изјавите на Макрон радикално не ја сменат рамнотежата на моќта. Неговата неодамнешна негативна изјава за Европската унија беше обид да ги осигура своите гласачи, како и да преземе некои од поддржувачите на Марин Ле Пен. Можно е во финишот на трката Ле Пен со некој силен потег да се обиде да ја смени сегашната рамнотежа на моќ.

Што е најдобра опција за Франција, но и за Европа, ако се земат во предвид мигрантската криза и Брегзит?

Победата на Макрон ќе и даде на Франција уште една шанса да ги заврши  внатрешни реформи и да го редефинира своето место во Европската Унија. Многу од прашањата што покрена тој, како што е реформата на еврозоната и безбедност на ЕУ, бараат широка поддршка од другите земји-членки, особено од  Германија. Макрон економски гледа можност да го искористи Брегзит за да Париз стане финансиски центар на Европа преземајќи ја титулата од Лондон.

Отворено прашањето е, сепак, дали е тој доволно способен за такви политички и економски промени.Но, со победа на Ле Пен ќе и дојде крај на  Европската унија каква што ја знаеме, бидејќи со Брегзит, со изборите во Германија, со мигрантската криза и со честите терористички напади таа ќе се соочи со повеќе проблеми отколку што може да поднесе во овој момент. Ако Макрон разочара како претседател, на следните претседателски избори позицијата на Ле Пен ќе биде засилена со нов контингент гласачи. крај/мф