Снимките од самоповредувањата во Алжир, судирите помеѓу полицијата и демонстрантите во Јемен и Бахреин, смени на владата во Јордан и разбиени протести во Иран: сето тоа дава впечаток за домино ефект на Блискиот исток, во кој подостарените автократи се на работат да бидат соборени од револуционерниот жар инспириран од немирите во Тунис. Една внимателна анализа на немирите на Блискиот исток, сепак, даваат една многу поинаква слика.Многу од протестите кои избувнаа во овие земји имаат заедничка нитка и тоа е доволно да предизвика загриженост кај повеќето регионални режими. Високата невработеност кај младите, недостиг од политичко претставување, репресивни полициски држави, растот на цените се заедничките барања истакнати од демонстрантите ширум регионот. Поопширно речено, регионот се соочува со широка, јавна реакција на напластената корупција која се вкорени кај овие режими во изминативе неколку децении.Реакциите на режимите беа, исто така, слични: од разни субвенции, промени на владите (во повеќето случаи козметички) ветувања за повеќе работни места и изборни реформи и, во случајот на Египет, Јемен и Алжир, јавно отфрлање на нелегитимните планови за сукцесија на власта. Антирежимските демонстранти во повеќето од овие земји главно се судрија со насилници најмени од режимите, а коњицата на камили во Египет е најсликовит пример за оваа тактика. Иако, на прв поглед, ситуацијата се чини мрачна за овие режими, секоја од овие држави има свои, засебни специфики. Она што е заедничко за сите е дека претпоставената непробојност на безбедносните апарати и поддршката од армиите остануваат решавачки фактори за тоа во кој правец ќе тргнат сегашните немири.Египет: „Револуцијата“ на армијатаВо изминативе неколку дена, Египет не се соочи со народна револуција, туку со внимателно изменаџирано преземање на власта од страна на војската. Демонстрациите, кои во зенитот собраа помеѓу 200 и 300 илјади луѓе, во основа беа инспирирани од смената на режимот во Тунис, насобраните социо-економски фрустрации (невработеноста кај младите во Египет се движи околу 25 проценти) и екстремното разочарување од режимот на поранешниот претседател Хосни Мубарак. Мора да се има предвид дека кризата со сукцесијата на власта во Египет помеѓу Хосни Мубарак и армиската елита се одвиваше многу пред да започнат протестите на 25-ти јануари. Демонстрантите, охрабрени и од внатрешните и од надворешните продемократски групи беа, всушност, клучната алатка која армијата ја употреби за да го изигра Мубарак, а при тоа да го сочува поредокот. Засега, војската ја задржува позата како да е отворена за барањата на опозицијата. Сепак, со текот на времето јазот помеѓу опозицијата и армиската елита ќе се шири, како што вторите ќе сторат се за да го задржат стисокот врз политичките прашања на земјата, додека истовремено ја држат под контрола општоприфатената закана од исламистите. Тунис: Се уште не е готовоТунис мина низ една од најорганските „револуции“ во регионот. Годините на фрустрации од корупцијата и политичкиот и деловен монопол на режимот на поранешниот претседател Зине Ел Абидин Бен Али, високата невработеност на младите (проценета на околу 30 проценти кај оние на возраст помеѓу 15 и 30 години) и растечките режиски трошоци ги поттикнаа немирите. Самозапалувањето на еден образован млад човек, кој се обидувал да продава овошје и зеленчук за да преживее го означија почетокот на немирите и помогна да се разбие стравот кој апаратот на внатрешната безбедност го одржуваше со децении.Соборувањето на Бен Али и на неговото семејство и преструктуирањето на владата за сега го смирија поголемиот дел од оние кои ги предводеа немирите. Чувството на нормален живот полека се враќа, додека Тунижаните ги очекуваат се уште незакажаните избори, кои треба да се одржат во текот на 2011 година. Откако Тунис се избори за својата независност од Франција во 1956 година, партијата Уставен демократски собир (РЦД), која служеше како главен политички двигател на Бен Али, доминира со земјата. Оттаму, опозициските групи се со мало или никакво искуство во менаџирањето на политичките, а уште помалку на деловните прашања. Политичарите од РЦД веднаш реагираа со дистанцирање од името на Бен Али, во надеж дека ќе го задржат сопственото богатство и стисокот врз политиката, додека опозицијата и натаму останува неорганизирана и поделена. За разлика од Египет, исламистичката опозиција, предводена од претходно протераното раководство на партијата „Енахда“, во најголем дел останува на маргините. По се изгледа дека Тунис на крајот повторно ќе заврши со уште една влада доминирана од повеќето поранешни сојузници на Бен Али, но сега со демократско лице. Ова создава простор за нов бран на протести, со што се отвора и прашањето за мотивите на туниската армија. Војската се откажа од поддршката на Бен Али нецел месец откако започнаа протестите и само три дена откако тој ја повика да го врати редот на улиците на престолнината. Туниската армија, најверојатно, ќе се угледа на примерот на египетските колеги, кои сега го држат кормилото и како резултат на тоа, профитираат од масовното политичко и деловно будење на нацијата. Ситуацијата во Тунис и понатаму ќе остане неизвесна, а интервенцијата на армијата во подоцнежните фази не треба да се исклучува. Јордан: Прилагодлив пристапЈорданската опозиција, предводена од јорданското Муслиманско братство, бргу успеа да ги искористи немирите во Тунис и во Египет и да организира мирни демонстрации, во рамките на нивните тековни напори за обезбедување на изборни реформи и нови парламентарни избори. Хашемитската монархија, сепак, има многу повеќе искуство во прилагодувањето кон исламистичката опозиција. На политичкиот огранок на Муслиманското братство, Исламскиот фронт за акција (ИАФ) му е дозволено политичко претставување, иако не на ниво кое тие би го сметале за задоволително. Кралот Абдула Втори бргу дејствуваше при спречувањето на поголеми народни немири во земјата, со тоа што подели субвенции во вредност од повеќе милиони долари и со формирање на нова влада. И додека им прави отстапки на исламистите, кралот Абдула Втори внимава да не им попушти премногу на нивните барања, со што јасно става на знаење дека постојат граници на она за кое што има волја да попушти. Поранешниот генерал, а сега премиер на Јордан, Маруф ал-Бакит е на чело на новата влада. Неговиот кабинет, кој даде заклетва на 9-ти февруари, вклучува и некои политички фигури со исламистичка заднина. Иако ИАФ соопшти дека нема да учествува во новата влада и повика на нови избори, сепак изјави и дека ќе причекаат пред да дадат оценка за искреноста на новата влада за плановите за реформи, но и дека ќе продолжи со мирните демонстрации. Со други зборови, ИАФ е свесно за своите ограничувања и не се обидува да го собори режимот, што значи дека ситуацијата е главно под контрола. Во меѓувреме, опортунистичките водачи на неколку јордански племиња, кои традиционално го поддржуваат режимот во Јордан, неодамна одлучија да го кренат гласот против корумпираноста на режимот, со цел да изнудат некои отстапки додека ситуацијата е тензична. Јорданската влада брзо се справи со оваа ситуација, преку тивки отстапки за водачите на главните племиња. Бахреин: Борба со глобални импликацииДолготрајниот и жесток секташки конфликт помеѓу шиитското мнозинство во Бахреин и владејачката сунитска монархија ал-Калифа е движечката сила зад граѓанските немири во Бахреин. Бахреин беше првата од земјите на Персискиот залив која што се соочи со поголеми демонстрации, а демонстрантите се судрија со полицијата уште на самиот почеток на немирите. По дводневните демонстрации, предводени од шиитските опозициски групи, на 16-ти февруари беше извршен жесток напад врз демонстрантите на плоштадот „Перл“ во престолнината Манама, кои претходниот ден подигнаа камп за да преноќат.Барањата на поголемиот дел од демонстрантите првично беа насочени кон политичките реформи, но некои (иако не сите) постепено почнаа да бараат и смена на премиерот, па потоа дури и на кралот. Плоштадот беше расчистен и се распоредија силите за безбедност (преку 90% од припадниците на овие сили се сунити). Но, набргу кралското семејство попушти, на демонстрантите им беше дозволено да се вратат на плоштадот и започнаа преговори со претставниците на шиитската опозиција.Иако владејачкото сунитско семејство е малцинство во  земјата каде што мнозинското население е шиитско, сепак 54% од населението го сочинуваат странски работници кои забележително ги игнорираат граѓанските немири. Самото семејство ал-Калифа не е без искуство со народните немири и се чини дека има капацитет да се справи со нив, но настаните од последниот период значително ќе го отежнат менаџирањето на демографскиот дисбаланс во оваа малечка земја. Секташките тензии во Бахреин привлекоа големо меѓународно внимание, бидејќи земјата е битна стратешка точка во поширокиот конфликт помеѓу Саудиска Арабија и САД од една и Иран од друга страна. Бахреин е домаќин на американската Петта флота, додека Саудиска Арабија, од своја страна, стравува дека смена на режимот во корист на Шиитите ќе го поттикне шиитското малцинство во саудиската источна провинција да го следи примерот на соседите. Се чини дека иранските медиуми и дипломатските извори на STRATFOR во земјата прават концертирани напори за да ги прошират приказните дека саудиски специјални сили се испратени во Бахреин за да помогнат во сузбивањето на револтот на Шиитите. Таквите приказни се со цел Иран да добие оправдување да им помогне на бахреинските шиити, особено на Ал Вефак, главната шиитска опозициска група, со што би ја претвориле земјата во отворено бојно поле во битката помеѓу Саудиска Арабија и Иран. Иран, можеби, се обидува да го засили сунитско-шиитскиот конфликт во момент кога САД се премногу растргнати во регионот, со цел да си ги засили преговарачките позиции, но и Иран се соочува со свои проблеми дома.  Алжир: Зад протестите, борба за моќ Многу од социо-економските фактори кои ги засегнаа нејзините северноафрикански соседи, како Тунис и Египет, ги поттикнаа и немирите во Алжир (невработеноста кај младите се движи околу 20 проценти, а растечките цени на храната предизвикаа протести уште пред да почнат регионалните немири). Засега, главните протести се ограничуваат на просечно неколку стотици демонстранти, бидејќи безбедносниот апарат применува се пожестоки насилни мерки за сузбивање на демонстрациите во престолнината Алжир и на исток во регионот Беџаиа. И додека граѓанските немири ќе продолжат да го привлекуваат вниманието на камерите, вистинската борба во Алжир не се одвива на улиците. Борбата за моќ помеѓу се поизолираниот претседател Абдел Азис Бутефлика и началникот на Воениот директорат за разузнавање и безбедност (ДРС), генерал Мохамед „Туфик“ Медиен започна уште многу поодамна. По завршувањето на крвавата војна со исламистите во земјата, кои беа предводени од „Исламскиот фронт за спас“ (ФИС), Бутефлика дојде на власт во 1999 година како цивилен лидер. Тој одбра пристап кој беше мешавина од поволности за граѓаните и употреба на сила и ја стабилизираше земјата. Општо признаен како „главна сива еминенција“ во алжирската политика, Медиен е на сегашната функција од 1990 година и, оттаму, има „ставено шепа“ врз широка мрежа од политички, безбедносни, деловни и синдикални организации. Бутефлика во голема мера се потпираше на Медиен и при сузбивањето на исламистите и при намалувањето на армиското влијание во алжирската полиција. Претседателот наиде на проблеми дури кога се обиде да го прошири своето влијание на сметка на Медиен и неговите сојузници.Бутефлика, кој има 73 години, го освои третиот мандат во 2009 година, откако го укина ограничувањето од два мандата. Неговиот тековен мандат треба да истече во 2014 година, а веќе се шират шпекулации дека остарениот претседател тогаш власта ќе му ја препушти или на својот помлад брат или на актуелниот премиер, на што Медиен жестоко се противи. Оттаму, не е случајност што еден од главните организатори на демонстрациите, Сааед Саиди (етнички Бербер) е познат по одличните односи со Медиен (исто така Бербер). Повикот за поголеми права за Берберите, кои сочинуваат околу една третина од населението на Алжир, беше еден од главните двигатели на демонстрациите. Сепак, останува да се убеди и мнозинското арапско население да се вклучи во демонстрациите. Синдикатите, кои имаат огромна моќ во земјата и до сега во неколку наврати му ја виткале раката на Бутефлика со парализирачки штрајкови, со кои бараа поголеми ограничувања на странските инвестиции и подобри плати, исто така се клучен елемент за успехот на демонстрациите.Се на се, иако корените на граѓанските немири во Алжир се слични на оние во Тунис и Египет, младите демонстранти не се решавачкиот фактор кои ќе го одреди курсот на настаните во оваа земја. Се чини дека е дојдено времето Медиен да изврши притисок врз Бутефлика да ги прифати неговите барања за претстоечката сукцесија на власта. Исто така, треба да се следи и алжирската армија. Бутефлика има многу блиски сојузници, со кои може да му се спротивстави на Медиен, но постојат и голем број офицери со понизок чин, кој сметаат дека угледот на армијата е опаднат со доаѓањето на Бутефлика на власт. Претседателот се обиде да ги смири немирите со субвенции (потпомогнати од високите цени на нафтата) и со ветувања за ограничени политички реформи. Но тој најверојатно ќе мора се повеќе да се потпира на силата во борбата со демонстрантите и на тивки отстапки за синдикатите, додека истовремено ќе се обиде да се справи со поголемата закана која доаѓа од шефот на алжирското разузнавање. Јемен: нема одмор за Санаа Дури и пред избликот на немирите организирани од опозицијата, Јемен веќе се соочуваше со огромни предизвици, во смисла на создавање на работни места (невработеноста кај младите се движи околу 35 проценти, а севкупната стапка околу 16 проценти), на развој на економијата без „перничето“ од нафтени долари во кое уживаат неговите соседи, сузбивање на сецесионистичкото движење на југот и  бунтот на Ал-Хути на северот, додека истовремено се бори и против Ал каеда на Арапскиот полуостров, закана која е уште повеќе влошена од фактот дека симпатизери на џихадистите веќе се имаат инфилтрирано во јеменските разузнавачки и безбедносни служби. Откако ризикуваше последниве неколку месеци со тоа што направи ограничени отстапки кон главната опозициска коалиција „Партија на заеднички средби“ (ПЗС), предводена од исламистичката партија „Исла“, јеменскиот претседател Али Абдула Салех сега се соочува со секојдневни протести во престолнината Санаа и во градот Аден. Во обидот да и го одземе залетот на политичката опозиција, Салех објави дека нема да се кандидира за реизбор во 2013 година и ќе се откаже од амандманите со кои се укинува ограничувањето за бројот на претседателски мандати. Овие потези помогнаа да се намали незадоволството од тоа дека Салех ќе се обиде претседателската фотелја да му ја отстапи на неговиот најстар син Ахмед Салех, кој командува со елитната Републиканска гарда, последната линија на одбрана на претседателот. Салех исто така ги повика поголемите опозициски партии да оформат влада на национално единство, истовремено „под рака“ нудејќи им  голем број на отстапки. Овие отстапки, иако на прв поглед го прикажуваат Салех како слаб и политички ранлив, вродија со плод кога ПЗС на 14-ти февруари објави дека се повлекува од демонстрациите и ќе продолжи со преговорите со владата. Подоцна ПЗС се откажа и од тоа, бидејќи оценија дека сега е најдобриот момент да се изврши силен притисок врз актуелниот претседател. Големиот број на закани со кои се соочува режимот на Салех го ставаат Јемен во многу поризична ситуација од останатите држави кои се соочуваат со народни немири. Способноста на Салех да преживее ќе зависи од два клучни фактора:  племињата и армијата. Салех долго време беше многу ефикасен во интегрирањето на главните племиња во земјата и во одржувањето на лојалноста на армиската елита. Армијата се уште стои зад претседателот, но изворите на STRATFOR во Јемен посочуваат дека режимот станува се понервозен во врска со лојалноста на племињата. Иако протестите во Јемен се уште се ограничени, динамиката би можела да се смени ако ситуацијата додатно се влоши и луѓето почнат да ги преоценуваат своите проценки на способноста на Салех да преживее. Ако Салех стане премногу голем товар, веќе постои резервен план потпретседателот Абд Рабо Мансур ал-Хади, кој беше главен посредник помеѓу режимот и опозицијата, да ја преземе власта. Салех, за сега, се уште има некаква моќ, но неговата стега врз власта покажува сериозни знаци на слабеење. Сирија: задржување на „железната тупаница“Набргу по избивањето на немирите во Египет, младинските активисти на сириската опозиција (од кои повеќето се наоѓаат надвор од земјата), се обидоа да организираат свој „Ден на бесот“ преку социјалните мрежи и да го предизвикаат режимот на ал Асад. Како и во Бахреин, сириската владејачка елита се соочува со демографска дилема: елитата е составена од алавити, во земја во која сунитите се мнозинство. За среќа на режимот, демонстрациите, закажани за 4-ти и 5-ти февруари во градовите Дамаск, Хомс, Алепо и Ал-Ќамишли набргу самите издишаа. За демонстрациите немаше ниту доволен број на луѓе, ниту пак некој особен интерес. Дури и сириското Муслиманско братство, најверојатно сеќавајќи се на насилните последици од востанието во Хама во 1982 година, си остана на објавување на соопштенија со своите барања, наместо да ризикува со учеството во демонстрации. Сириските полицајци во цивилна облека набргу ги разбија оние неколкумина кои се појавија на закажаните демонстрации. Како и да е, се чини дека сирискиот режим сериозно ги сфати регионалните немири и не губеше време во „пумпањето“ на присутноста на безбедносните служби и во доделувањето на разни видови на субвенции, со цел да ги задржи под контрола евентуалните идни обиди за немири. Во едно од ретките интервјуа, претседателот Башар ал Асад за весникот Wall Street Journal истакна дека и тој ќе покрене реформи во политиката и во медиумите, со цел оваа година да се одржат и локални избори. Иако социјалните медиуми, како Facebook наголемо се славеа како катализатори на револуциите, сирискиот пример покажува како тие алатки функционираат и во корист на режимот. Сигурни во својата способност да ги задушат протестите, сириската влада во февруари  ја укина петгодишната забрана за користење на Facebook и на You Tubе и со тоа си ги засили капацитетите за следење на плановите на опозицијата уште додека тие ги создаваат. Иако и Сирија дигна узбуна на почетокот на бранот од немири на Блискиот исток, се чини дека земјата ги има сите алатки и капацитет да ја одржи стегата на режимот врз власта врз државата. Саудиска Арабија:  Куќата на Сауд е безбедна, засегаРечиси секаква искра на немири на Блискиот исток ги врти погледите кон Саудиска Арабија, затоа што глобалната цена на нафтата во огромна мера зависи од стабилноста на Куќата на Сауд. Иако неколку слабички опозициски групи повикаа на поголеми политички слободи и слобода на медиумите, во нафтеното кралство не се организира ниту една демонстрација. Саудиските нафтени долари длабоко се навлезени во процесот на пацификација на населението, а особено режимот на кралот Абдула се истакна по ангажманот во разни општествени реформи во изминативе неколку години кои, иако ограничени, се многу невообичаени за конзервативното и религиозно саудиско општество. Најклучна за ваквата состојба е способноста на Куќата на Сауд по нападите од 11-ти септември, а особено по 2004 година, да го интегрира религиозниот естаблишмент во земјата, што му овозможи на режимот да го задуши незадоволството, додека истовремено ги држи на око активностите на АКАП (Ал каеда на Арапскиот полуостров), кои се повеќе се засилуваат во соседен Јемен. Најголемата причина за загриженост во Саудиска Арабија е во врска со прашањето за наследство на престолот, како што се постарото раководство на кралството се повеќе се доближува до моментот кога ќе мора власта да им ја препушти на помладите и многу пофракционирани членови на кралското семејство. Саудиска Арабија ќе понуди помош за сузбивање на немирите секаде каде што може, особено кај клучните соседи како Бахреин и Јемен, но засега е во голема мера имуна на проблемите кои го засегаат поголемиот дел од регионот. /крај/stratfor/